زبان انسان در حالت طبیعی باید صورتی رنگ و عضلانی باشد و هیچ آسیبی از جانب دندان‌ها در آن ایجاد نشود. تغییرات عمومی زبان می‌تواند معیار بسیار مهمی برای هر فرد باشد. در این مقاله سعی داریم، 9 نشانه بیماری که، با تغییرات زبان قابل تشخیص است را به شما معرفی کنیم؛ تا از این ابزار ارزشمند بدن در جهت حفظ سلامتی استفاده کنید.
نشانه و علت تغییر رنگ زبان
نشانه 1. زبان قرمز رنگ و براق!
حتما بخوانید: همه چیز درباره کم خونی (علائم و درمان)
نشانه 2. پرزهای قهوه‌ای رنگ | لکه های قهوه ای روی زبان
دیدن پرزهای سیاه یا قهوه‌ای روی زبان می‌تواند کاملاً ترسناک به نظر برسد، اما بیشتر اوقات فقط نشانه بهداشت بد دهان و دندان است. استعمال سیگار، نوشیدن مقدار زیادی قهوه یا چای سیاه، استفاده نکردن از مسواک زبان، منجر به ایجاد لایه قهوه‌ای روی زبان می‌شود. خوب است بدانید که، زبان محل زندگی بیش از 600 نوع باکتری است! زبان زرد رنگ، بوی نامطبوعی در دهان به وجود می‌آورد و باعث اختلالات چشایی در فرد می‌شود. با مشاهده این نشانه میزان نوشیدن چای سیاه و قهوه را در روز کاهش دهید و روزانه از مسواک دندان و زبان استفاده کنید، تا به مرور رنگ قهوه ای زبان از بین برود. برای اطلاعات بیشتر در خصوص بهداشت درست دهان، مقاله زیر را مطالعه کنید.
حتما بخوانید: 7 روش آسان برای مقابله با بوی بد دهان
نشانه 3. لایه برفک سفید، روی زبان
برفک‌های سفید روی زبان که شباهت زیادی به کلوچه پنیری دارد، نشانه عفونت مخمر یا کاندیدیازیس است. این عفونت قارچی، هنگامی در فرد ظاهر می‌شود که کاندیدا آلبیکنس بیش از حد رشد کند و باعث ایجاد لایه برفکی روی زبان بیمار می‌شود. دلایل این امر می‌تواند متفاوت باشد: مصرف آنتی بیوتیک، دیابت، سیستم ایمنی ضعیف یا فشار خون بالا. به یاد داشته باشید که برفک روی زبان ایجاد می‌شود و با کمک پزشک از بین می‌رود اما اگر نشانه‌های عفونت را، در گلو و یا اطراف دندان مشاهده کردید حتما به پزشک مراجعه کنید.
حتما بخوانید: مراقب عفونت کلامیدیا باشید! علائم و راه‌های پیشگیری از انتقال بیماری کلامیدیا
نشانه 4. ترک زبان
ترک زبان می‌تواند دلایل مختلفی از جمله اختلال در گوارش روده‌های بزرگ و کوچک و معده داشته باشد. این نشانه حتی می‌تواند یکی از علائم پیری زبان باشد (بله، زبان نیز می‌تواند پیر شود). معمولاً ترک‌ها و چین وچروک‌های روی زبان بی خطر هستند اما اگر بهداشت دهان و دندان به اندازه کافی توسط فرد رعایت نشود، باعث ایجاد عفونت قارچی در ناحیه ترک‌ها می‌شود که اغلب همراه با درد شدید و سوزش است. این مشکل با داروهای مخصوص قابل حل است. ترک‌ها روی سطح زبان، هشدار عدم دریافت کافی ویتامین‌های گروه B است، که می‌تواند منجر به خستگی و انرژی پایین در فرد شود. بهتر است بیمار در صورت مشاهده ترک روی زبان با رعایت کامل بهداشت دهان دندان به پزشک مراجعه کرده و بعد از تشخیص بیماری تحت درمان قرار گیرد.
حتما بخوانید: علت خشکی دهان چیست + درمان قطعی خشکی دهان
نشانه 5. لکه‌های سفید روی زبان
لکه‌های سفید روی زبان می‌تواند نشانه وجود چیزی باشد که باعث تحریک پوست می‌شود؛ به عنوان مثال، دندانی که دائما به قسمتی از زبان برخورد می‌کند یا حساسیت غذایی به میوه‌ها یا خوراکی‌های خاص مانند: خربزه، توت‌فرنگی و... که می‌توانند باعث ایجاد این لکه‌ها روی زبان شوند. اما بیشتر اوقات، این لکه‌ها به دلیل افزایش تولید سلول در افراد سیگاری ایجاد می‌شود 5% تا %17 از این سلول‌ها می‌توانند سلول‌های پیش‌ساز باشند. اگر لکه‌ها طی چند هفته از بین نرفت، حتما به پزشک مراجعه کرده و تمام آزمایش‌های لازم را انجام دهید.
حتما بخوانید: 13 روش کاربردی برای ترک سیگار
نشانه 6. لکه‌های قرمز و تاول‌های گوشتی
لکه‌های قرمز و تاول‌هایی که برای مدت طولانی از بین نمی‌روند می‌توانند نشانه بیماری‌های بسیار جدی باشند. آن‌ها اغلب با سرطان زبان مرتبط هستند. سرطان زبان، نوعی سرطان دهانی است که معمولاً در پرزهای پوششی سطح زبان گسترش می‌یابد. این بیماری می‌تواند باعث رشد تومورهایی روی سطح زبان شود. مهم‌ترین علائم سرطان زبان، درد به وقفه زبان و تاول‌های گوشتی قرمز رنگ است. فرد در صورت مشاهده این نشانه روی زبان می‌‍‌‌‌بایست فوراً به پزشک مراجعه کند.
نشانه 7. احساس سوزش روی سطح زبان
لایه نازک زرد رنگ روی زبان همراه با سوزش و درد، یکی از نشانه‌های نارسایی‌های گوارشی است؛ در این صورت لازم است فرد حتما به پزشک متخصص مراجعه کند. در بعضی مواقع این نشانه در اثر تغییرات اساسی هورمونی در خانم‌هایی که دوران یائسگی را می‌گذارنند نیز ایجاد می‌شود. احساس سوزش و لایهی زرد رنگ روی زبان یکی از نشانه‌های شروع دوران یائسگی در بانوان است. لایه نازک زرد رنگ روی زبا می‌تواند بر اثر استفاده از خمیر دندان ناسازگار در فرد ایجاد شود (برخی از افراد نسبت به بعضی از مواد آلرژی دارند).
حتما بخوانید: عکس رنگی رحم چیست؟ عوارض عکس رنگی رحم
نشانه 8. برآمدگی و کمرنگ شدن سطح زبان
این یک ویژگی کاملاً نادر است و به هیچ وجه خطرناک نیست. اگر فرد احساس درد ندارد جای هیچ نگرانی وجود ندارد.
نشانه 9. ایجاد زخم‌های دردناک
زخم‌های دردناک روی زبان، نشانه ابتلا به برفک دهان است. این بیماری بیشتر در کودکان دیده می‌شود، اما 20٪ بزرگسالان نیز به آن مبتلا می‌شوند. این زخم‌ها علامت استرس و سیستم ایمنی ضعیف هستند. آن‌ها معمولاً طی 2 هفته از بین می‌روند. در صورت عدم بهبود توصیه می‌کنیم به پزشک مراجعه کنید.
درمان زبان قرمز رنگ و براق
برای درمان زبان قرمز و براق که ناشی از کمبود ویتامین B12 یا فولات است، مصرف مکمل‌های ویتامین B12 و فولات به‌همراه رژیم غذایی غنی از این ویتامین‌ها مانند سبزیجات برگ‌دار، گوشت قرمز و ماهی توصیه می‌شود. در صورت وجود تب اسکارلت، درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها ضروری است.
درمان پرزهای قهوه‌ای رنگ | لکه‌های قهوه‌ای روی زبان
برای رفع پرزها و لکه‌های قهوه‌ای روی زبان که ناشی از مصرف زیاد قهوه، چای، یا سیگار است، کاهش یا قطع مصرف این مواد و رعایت بهداشت دهان و دندان با مسواک زدن منظم زبان و استفاده از شوینده‌های دهانی مناسب توصیه می‌شود.
درمان لایه برفک سفید، روی زبان
درمان عفونت قارچی کاندیدا که باعث لایه برفک سفید روی زبان می‌شود، با مصرف داروهای ضد قارچ مانند نیستاتین یا فلوکونازول انجام می‌شود. حفظ بهداشت دهان و دندان و محدود کردن مصرف شکر نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.
درمان ترک زبان
برای درمان ترک‌های زبان، مصرف مقدار کافی آب، استفاده از مرطوب‌کننده‌های دهانی، و مصرف مکمل‌های ویتامین‌های گروه B و C توصیه می‌شود. در صورت وجود بیماری‌های خودایمنی، درمان‌های تخصصی تحت نظر پزشک نیاز است.
درمان لکه‌های سفید روی زبان
لکه‌های سفید روی زبان ممکن است نیاز به درمان‌های مختلفی داشته باشند. در صورت عفونت ویروسی، داروهای ضد ویروس مصرف می‌شوند و در صورت لکوپلاکی، ترک سیگار و مشاوره پزشکی برای بررسی پیش‌سرطانی بودن ضایعه ضروری است.
درمان لکه‌های قرمز و تاول‌های گوشتی
درمان لکه‌های قرمز و تاول‌های گوشتی روی زبان بستگی به علت آن دارد. در صورت عفونت ویروسی یا آلرژی، مصرف داروهای ضد ویروس یا آنتی‌هیستامین‌ها مؤثر است. بیماری کاوازاکی نیاز به درمان فوری پزشکی دارد.
درمان احساس سوزش روی سطح زبان
احساس سوزش روی سطح زبان می‌تواند با مصرف مکمل‌های آهن و ویتامین‌های گروه B بهبود یابد. در صورت سندرم سوزش دهان، استفاده از داروهای تسکین‌دهنده موضعی و رعایت رژیم غذایی مناسب توصیه می‌شود.
درمان برآمدگی و کمرنگ شدن سطح زبان
درمان برآمدگی‌ها و کمرنگ شدن سطح زبان با بررسی و تشخیص دقیق علت آن انجام می‌شود. مصرف مکمل‌های آهن در صورت کم‌خونی و داروهای ضد ویروس در صورت عفونت ویروسی تجویز می‌شود.
درمان ایجاد زخم‌های دردناک
برای درمان زخم‌های دردناک روی زبان، مصرف داروهای ضد ویروس، ضد باکتری، یا داروهای ضد التهاب تجویز می‌شود. در صورت بیماری‌های خودایمنی مانند بیماری بهجت، درمان تخصصی و مراقبت‌های پزشکی ضروری است.
تغییر رنگ زبان را جدی بگیرید
توجه به تغییر رنگ زبان و مراجعه به پزشک برای تشخیص و درمان به‌موقع این تغییرات، می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند. رعایت بهداشت دهان و دندان و مصرف مواد مغذی کافی نیز نقش مهمی در پیشگیری از این تغییرات دارد.
کلام آخر
همانطور که در مقاله اشاره شد، دهان انسان محل زندگی بیش از 600 نوع باکتری است. همین امر، ابتلا به بیماری‌های دهان و دندان را در افراد افزایش می‌دهد. اما می‌توان با رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان احتمال ابتلا به این بیماری‌ها را در خود کاهش داد. استفاده منظم از نخ دندان، مسواک دندان و زبان و دهانشویه طبیعی مانند آب نمک، می‌تواند به ما در جهت حفظ سلامت بدن کمک کند.
