تقریبا اکثر مردم با مفهوم اورولوژی آشنایی ندارند و یا این‌که دارای اطلاعات بسیار محدودی در این زمینه هستند. احتمالا شما هم بارها چشمتان به تابلو‌های پزشکان و متخصصان اورولوژی خورده باشد اما درست ندانید که اورولوژی، کدام شاخه از علم پزشکی را شامل میشود و اورولوژیست دقیقا در چه زمینه‌ای تخصص دارد.
در این مقاله به صورت کامل به علم اورولوژی می‌پردازیم و بیماری‌های مربوط به این شاخه پزشکی را بررسی می‌کنیم.
اورولوژی چیست؟
اورولوژی یکی از شاخه‌های علم پزشکی است که در آن، پزشک و متخصص اورولوژی به بررسی، درمان و در صورت نیاز جراحی کلیه و دستگاه ادراری زنان و مردان می‌پردازد. و همچنین به صورت تخصصی وظیفه بررسی و درمان مشکلات مربوط به دستگاه تولید مثل مردان را دارد که تخصص جایگزین اورولوژیست (در زمینه تولید مثل آقایان) برای خانم ها، متخصص زنان و زایمان است.
اگر بخواهیم در یک جمله کوتاه اورولوژی را توضیح دهیم باید بگوییم:
اورولوژی، تخصص جراحی کلیه و مجاری ادرار (در زنان و مردان) و درمان ناباروری در مردان است.
متخصص اورولوژی یا اورولوژیست کیست؟
اورولوژیست، پزشکی است که در زمینه درمان و جراحی مشکلات کلیه، مجاری ادرار و ناباروری مردان متخصص است. یک فرد بعد از گذراندن دوره پزشکی، باید حدود 5 سال در زمینه اورولوژی تحصیل کند تا یک متخصص اورولوژی (اورولوژیست) شود.
اورولوژی چه قسمت‌هایی از بدن را مورد مطالعه قرار می‌دهد؟
- کلیه‌ها (بیماری‌هایی مثل سنگ کلیه، نارسایی کلیه و...)
- مثانه (بیماری‌هایی مثل سنگ مثانه، افتادگی مثانه، عفونت مثانه و...)
- لوله‌های انتقال دهنده ادرار به کلیه (حالب)
- میزراه (بیماری‌هایی مثل عفونت مجرای ادراری، انسداد مجاری ادرار و... )
- بیضه و آلت (بیماری‌هایی مثل سرطان بیضه، فتق بیضه، شکستگی آلت، انحراف آلت، واریسکول و...)
- دستگاه جنسی (اختلال نعوظ، ناتوانی جنسی و بیماری‌هایی مثل زگیل تناسلی، تبخال تناسلی و...)
- جراحی زیبایی آلت جنسی
چه زمانی باید به اورولوژیست مراجعه کرد؟
یکی از سوالاتی که شاید ذهنتان را درگیر کرده باشد، این است که دقیقا چه زمانی باید به یک اورولوژیست مراجعه کرد و درمان را جدی گرفت؟ برای پاسخ به این سوال، می‌بایست به یک سری علائم توجه کنید. در صورت مشاهده هر کدام از این علائم، در اسرع وقت به یک متخصص اورولوژی (اورولوژیست) مراجعه کنید.
علائم بیماری های اورولوژی
1. دیدن خون در ادرار
اگر در ادرارتان خون دیده شد، حتما باید مشکل را جدی بگیرید و به یک اورولوژیست مراجعه کنید؛ ممکن است فکر کنید چون فقط یک بار چنین اتفاقی افتاده، مسئله چندان مهمی نیست اما این یک زنگ هشدار برای شماست و جدی گرفتنش برای سلامتیتان ضروری است.
2. احساس درد در دفع ادرار
دفع ادرار در حالت طبیعی نباید با درد همراه باشد، اگر در دفع ادرار احساس درد داشتید، حتما این مسئله را جدی بگیرید و به متخصص اورولوژی مراجعه کنید.
3. درد کلیه
درد کلیه، هشدار بسیار مهمی است. ممکن است حس کنید مشکل شما یک سرماخوردگی ساده است اما عوارض مشکلات و بیماری های کلیه را نمی‌توان نادیده گرفت! اگر در ناحیه کلیه احساس درد کردید، فورا به یک اورولوژیست مراجعه کنید.
4. تکرر ادرار
تکرر ادرار در دوران بارداری خانم‌ها، کاملا طبیعی است. اما اگر در غیر این دوران تکرر ادرار دارید، حتما به اورولوژیست مراجعه کنید، همچنین اگر آقایان تکرر ادرار داشته باشند، مشکوک به بیماری های پروستات هستند و باید هر چه سریع‌تر برای تشخیص بیماری اقدام کنند.
5. احساس درد یا وجود توده در ناحیه بیضه
یکی از مسائلی که اغلب اوقات، نادیده گرفته میشود، احساس درد و تیر کشیدن بیضه ها است! بیضه به طور طبیعی نباید دردناک باشد، همچنین ممکن است حس کنید یک توده غیرطبیعی در ناحیه بیضه وجود دارد، در این صورت، بی‌معطلی به یک اورولوژیست مراجعه کنید.
شاخه‌های علم اورولوژی
اورولوژی علم بسیار گسترده‌ای است و شاخه‌های مختلفی دارد، زمانی‌که می‌خواهید به یک اورولوژیست مراجعه کنید، بد نیست به شاخه تخصصی او نیز توجه کنید. ممکن است یک اورولوژیست در یک شاخه خاص، تخصص بیشتری داشته باشد و صرفا در این شاخه، مشغول به درمان باشد. پس اطلاع از شاخه‌های اورولوژی کمک می‌کند بر اساس مشکل خود، پزشک متخصص‌تری انتخاب کنید.
معرفی شاخه‌های تخصصی اورولوژی
1. اورولوژی اطفال
در اورولوژی اطفال، متخصص به درمان بیماری‌های دستگاه ادراری در اطفال می‌پردازد، از جمله این بیماری‌ها می‌توان به برگشت ادرار از مثانه، اکستروفی مثانه، عفونت ادراری اطفال و... اشاره کرد.
2. اورولوژی زنان
متخصص اورولوژی زنان، بیماری‌های مرتبط با زنان مثل افتادگی رحم و مثانه، بی‌اختیاری‌ها و... را مورد بررسی قرار می‌دهد.
3. آندرولوژی
آندرولوژی اختصاص به مشکلات ادراری مردان، ناباروری و اختلالات جنسی آقایان دارد.
4. اورولوژی ترمیمی
اورولوژی ترمیمی، اختلالات مادرزاد دستگاه ادراری که نیاز به جراحی دارند را درمان می‌کند، از جمله این اختلالات می‌توان به تنگی مجاری ادرار، اشاره کرد.
5. اوروانکولوژی
زمانی که دستگاه ادرار و تناسلی، مثل کلیه، بیضه، پروستات و ... در معرض تومور‌های بدخیم و سرطانی قرار می‌گیرند، درمان در تخصص اوروانکولوژیست ها قرار می‌گیرد.
6. پیوند کلیه
این شاخه، همان‌طور که از نامش پیداست، در زمینه پیوند کلیه فعالیت دارد.
7. اندولاپاروسکوپی
این شاخه در زمینه درمان با جراحی لاپاروسکوپی تخصص دارد، زمانی‌که نمی‌خواهید برای درمان مشکلاتی که نیاز به جراحی دارد، جراحی باز داشته باشید؛ باید به افرادی با تخصص اندولاپاروسکوپی مراجعه کنید.
متخصص اورولوژی یا اورولوژیست چگونه بیماری را تشخیص می‌دهد؟
زمانی که به یک اورولوژیست مراجعه می‌کنید، پیش از هر معاینه و بررسی، این شما هستید که باید مهم‌ترین اطلاعات را در اختیار پزشک معالج بگذارید. از علائمی که دارید تا سابقه خانوادگی و سایر بیماری‌هایی که ممکن است با آن درگیر باشید را باید به پزشک و متخصص مربوطه اعلام کنید. در مرحله بعدی، اگر مشکل شما، نشانه فیزیکی داشت، باید آن را به اورولوژیست نشان دهید، البته ممکن است نشانه فیزیکی وجود داشته باشد اما شما از آن بی‌اطلاع باشید. در هر حال اورولوژیست معاینه های لازم را انجام می‌دهد و جهت تشخیص دقیق، یک یا چندین روش تشخیص بیماری را تجویز می‌کند.
روش‌های تشخیص بیماری توسط اورولوژیست یا متخصص اورولوژی
1. عکس‌برداری مثل سی تی اسکن یا ام آر آی
سی تی اسکن (CT scan) و ام آر آی (MRI) هر دو برای تصویربرداری از بدن به کار می‌روند. هر دو روش کم‌خطر هستند اما متخصص، با توجه به بیماری هر فرد، یک گزینه را برای تصویربرداری تشخیصی انتخاب می‌کند.
2. سونوگرافی
ممکن است اورولوژیست، برای تشخیص دقیق‌تر بیماری، سونوگرافی را تجویز کند که نوعی تصویربرداری از اندام‌ها و ساختارهای داخل بدن است.
3. سیتوسکوپ
سیتوسکوپ، روشی است که در آن یک لوله یا یک پروب را همراه با دوربین کوچک، وارد دستگاه تناسلی و ادراری میشود. در نتیجه تمام قسمت‌ها و مشکلات موجود، به خوبی بر روی صفحه نمایش‌گر قابل مشاهده است.
4. بافت‌برداری یا نمونه‌برداری (بیوپسی)
بیوپسی، معمولا زمانی انجام میشود که متخصص اورولوژی ، نیاز به اطلاعات بیشتری از اندام‌های داخلی بدن داشته باشد. در این روش بعد از انجام سیتوسکوپ مقداری از بافت را برمی‌دارند و به آزمایشگاه می‌فرستند تا به صورت دقیق بررسی شود.
5. آزمایش ادرار
آزمایشی که تمام مشکلات موجود در ادرار، از جمله وجود انواع باکتری یا هر علامتی از بیماری خاص را نشان دهد و کمک بزرگی به تشخیص دقیق‌تر پزشک می‌کند.
6. تست ارودینامیک یا نوار مثانه
تست ارودینامیک، آزمایشی است که در آن سرعت خارج شدن ادرار بررسی میشود. هچنین این آزمایش ظرفیت میزان ادرار در مثانه را نیز می‌سنجد و فشار آن را بررسی می‌کند.
درمان‌های ارائه شده توسط اورولوژیست یا متخصص اورولوژی
اورولوژیست، بر اساس ناراحتی‌ها و مشکلات هر بیمار ممکن است در بسیاری مواقع برای درمان، روش‌های غیر‌جراحی را تجویز کند. در عین حال هم ممکن است برخی مواقع تکنیک‌های مختلف جراحی را پیشنهاد دهد.
درمان‌های غیر جراحی اورولوژی چیست؟
- تجویز آنتی‌بیوتیک برای انواع عفونت‌های کلیوی و ادراری
- هورمون‌درمانی برای مشکلات مختلف از جمله سرطان پروستات
- تجویز مهارکننده‌های آنزیم فسفودی استراز مثل تادالافیل، وردنافیل برای مشکلاتی مثل اختلال نعوظ
- تجویز داروهای مناسب برای از بین بردن بی‌اختیاری ادرار و یا کاهش آن و تمرینات تقویت عضلات لگنی
- تجویز داروهای شیمی درمانی برای سرطان‌های پروستات
- لیزردرمانی برای سنگ کلیه
جراحی های اورولوژی چیست؟
در برخی مواقع، تنها راه موثر و قطعی درمان بیماری‌ها جراحی است. در این مواقع جراح اورولوژیست یا متخصص اورولوژی ، بر اساس مشکلات بیمار، شرایط پزشکی عضوی که باید جراحی شود و همچنین تمایل بیمار، یکی از روش‌های جراحی (جراحی به روش باز یا بسته) را انتخاب می‌کند. گاها جراحی به منظور رفع مشکل چند عضو و به صورت همزمان انجام میشود.
در مواردی مثل سرطان پروستات، وجود غده در بیضه، ناهنجاری‌های مادرزادی دستگاه ادراری، سنگ کلیه بزرگ و... روش جراحی، توصیه میشود.
فراموش نکنید که همان‌طور که گفته شد، بسیاری از مشکلات با دارو، قابل درمان هستند.
جراحی اورولوژی چگونه است؟ | اورولوژی چگونه انجام میشود ؟
علم جراحی در هر زمینه‌ای بسیار متنوع است و بر اساس روش‌ها و متدهای خاص خود، انجام میشود. در مورد اورولوژی هم این مسئله صدق می‌کند. جراحی با دو تکنیک باز یا بسته انجام میشود که در روش جراحی باز، قسمت مورد نظر برای جراحی را با تیغ باز کرده و جراحی درمانی لازم را انجام می‌دهند. در روش جراحی بسته با ایجاد چند منفذ کوچک و یک لوله لاپاراسکوپی، جراحی را انجام می‌دهند.
کدام یک از جراحی های اورولوژی نتیجه درمانی بهتری دارد؟
اگر بخواهیم نتیجه جراحی اورولوژی باز و یا بسته را با یکدیگر مقایسه کنیم، تفاوت چندانی در نوع نتیجه و درمان آن‌ها نخواهیم دید؛ اما، مهم‌ترین تفاوت بین این دو تکنیک، این است که، اگر فرد، تحت جراحی لاپاراسکوپی قرار گرفته باشد، اغلب بعد از بستری بسیار کوتاه، ترخیص شده و به منزل بازمی‌گردد، درحالی که اگر تکنیک، جراحی باز باشد، بیمار، نیاز به استراحت بیشتری دارد .
برای جراحی‌های اورولوژی تکنیک دیگری هم با استفاده از دستگاه رباتیک وجود دارد که دقت آن بسیار بالاست و می‌تواند نتایج بهتری را نسبت به دو مورد قبلی برای بیمار، رقم بزند.
کلام آخر
در این مقاله سعی کردیم مهم‌ترین نکاتی که باید از متخصص اورولوژی و یک اورولوژیست بدانید را به صورت کامل، بررسی کنیم تا در صورت نیاز، به متخصص مناسبی مراجعه کنید و با تشخیص به موقع و دقیق، سلامتی خود را به دست بیاورید. امیدواریم هیچ زمانی نیاز به هیچ تخصص پزشکی پیدا نکنید و همیشه سالم و پرانرژی باشید.
