همه چیز درباره سنگ کیسه صفرا از علت تا انواع درمان

سنگ کیسه صفرا چیست؟

کیسه صفرا اندامی است که در زیر کبد قرار دارد. سنگ های صفراوی قطعاتی از مواد جامد هستند که در کیسه صفرا تشکیل می‌شوندکیسه صفرا، صفرا را ذخیره می‌کند؛ صفرا مایع تولید شده زرد رنگ در کبد است که به هضم کمک می‌کند. صفرا همچنین حاوی مواد زائد مانند کلسترول و بیلی روبین است که بدن هنگام تجزیه گلبول‌های قرمز تولید می‌کند. بیلی روبین و کلسترول می‌توانند سنگ کیسه صفرا ایجاد کنند. سنگ‌های کیسه صفرا از اندازه یک دانه شن تا یک توپ گلف متغیر هستند. ممکن است تا زمانی که مجاری صفراوی را ببندند و باعث درد شوند ندانید که سنگ کیسه صفرا دارید که پس از آن فوراً نیاز به درمان دارید.

انواع سنگ کیسه صفرا

دو نوع اصلی سنگ کیسه صفرا عبارتند از:

• سنگ‌های کلسترول: سنگ‌ کیسه صفرا از نوع سنگ کلسترول معمولاً زرد - سبز هستند که رایج‌ترین نوع سنگ کیسه صفرا هستند و حدود 80 درصد سنگ‌های صفراوی را تشکیل می‌دهند.
• سنگ‌های رنگدانه‌ای: سنگ‌های رنگدانه‌ای کوچکتر و تیره‌تر از سنگ‌های کلسترول هستند. سنگ‌های رنگدانه‌ای از بیلی روبین ساخته شده‌اند.

علائم سنگ کیسه صفرا | سنگ کیسه صفرا چه علائمی دارد؟

علائم و نشانه‌های سنگ کیسه صفرا عبارتند از:

• درد در قسمت فوقانی شکم اغلب در سمت راست درست زیر دنده‌ها
• درد در ناحیه شانه یا پشت سمت راست
• ناراحتی معده
• استفراغ
• سایر مشکلات گوارشی از جمله سوء هاضمه، سوزش سر دل و گاز

در صورت داشتن هر یک از شرایط زیر یا مشاهده علائم عفونت یا التهاب جدی به پزشک مراجعه کنید یا به بیمارستان بروید:

• درد شکم که چندین ساعت طول می‌کشد
• تب و لرز
• پوست یا چشم‌های زرد (زردی)
• ادرار تیره
• مدفوع رنگ روشن

مهم ترین واکسن های بزرگسال | جدول واکسن بزرگسالان

علت سنگ کیسه صفرا

پزشکان دقیقاً از علت ایجاد سنگ کیسه صفرا مطمئن نیستند اما ممکن است به خاطر موارد زیر سنگ کیسه صفرا تشکیل شود:

• وجود کلسترول بیش از حد در صفرا: بدن برای هضم به صفرا نیاز دارد که معمولاً صفرا کلسترول را در خود حل می‌کند اما وقتی نمی‌تواند این کار را انجام دهد، کلسترول اضافی سنگ تشکیل می‌دهد.
• وجود مقدار زیاد بیلی روبین: شرایطی مانند سیروز (التهاب شدید کبد)، عفونت‌ها و اختلالات خونی می‌توانند باعث ایجاد بیلی روبین زیاد در کبد شوند.
• خالی نشدن کیسه صفرا تا انتها: هنگامی که کیسه صفرا تا انتها تخلیه نمی‌شود می‌تواند صفرا را بسیار متمرکز و غلیظ کند و سپس سنگ کیسه صفرا تشکیل می‌شود.

عوامل خطر سنگ کیسه صفرا

در صورتی که شرایط زیر را دارا باشید احتمال ابتلا به سنگ کیسه صفرا زیاد است:

• سابقه خانوادگی ابتلا به سنگ کیسه صفرا داشته باشید
• زن هستید
• بالای 40 سال سن دارید
• اصالتاً آمریکایی یا مکزیکی تبار هستید
• چاق هستید
• رژیم غذایی سرشار از چربی و کلسترول اما با فیبر کم دارید
• زیاد ورزش نمی‌کنید
• از قرص‌های ضد بارداری یا درمان جایگزین هورمون استفاده می‌کنید
• باردار هستید
• دیابت دارید
• بیماری روده‌ای مانند کرون دارید
• کم خونی همولیتیک (نوعی کم خونی ناشی همولیز) یا سیروز کبدی داشته باشید
• برای کاهش کلسترول خود دارو مصرف کنید
• در مدت زمان کوتاهی وزن زیادی کاهش دهید
• روزه می‌گیرید

بیماری کرون چیست ؟ (آیا بیماری کرون خطرناک است؟) | علائم + درمان

تشخیص سنگ کیسه صفرا

پزشک ابتدا معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و ممکن است آزمایشاتی را تجویز کند، مانند:

• آزمایش خون: آزمایش خون علائم عفونت یا انسداد را بررسی می‌کند.

• سونوگرافی: سونوگرافی باعث می‌شود تصاویری واضح از داخل بدن ایجاد شود.

• سی تی اسکن: اشعه ایکس به پزشک اجازه می‌دهد داخل بدن از جمله کیسه صفرا را مشاهده کند.

• لانژیوپانکراتوگرافی با رزونانس مغناطیسی (MRCP): آزمایش لانژیوپانکراتوگرافی با رزونانس مغناطیسی با استفاده از میدان مغناطیسی و پالس‌های انرژی امواج رادیویی تصاویری از داخل بدن از جمله کبد و کیسه صفرا تهیه می‌کند.

• کولانژیوگرافی یا اسکن مجاری صفراوی (HIDA): آزمایش کولانژیوگرافی می‌تواند بررسی کند که آیا کیسه صفرا به درستی فشرده می‌شود یا خیر. پزشک داروی مواد رادیواکتیو بی ضرر را که به اندام راه پیدا می‌کند تزریق می‌کند و یک ساعت بعد از ترزیق تصویربرداری انجام می‌شود.

• کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی یا کلانژیوگرافی آندوسکوپیک عقب‌گرد (ERCP): پزشک لوله‌ای به نام آندوسکوپ را از طریق دهان به روده کوچک هدایت می‌کند و رنگی را به بدن تزریق می‌کنند تا بتوانند مجاری صفراوی را بر روی دوربین در آندوسکوپ مشاهده کنند که اغلب می‌توان با کمک ئی آر سی پی سنگ‌های صفراوی را که وارد مجاری شده‌اند خارج کرد.

• سونوگرافی آندوسکوپی: سونوگرافی آندوسکوپی یک آزمایش ترکیبی از سونوگرافی و آندوسکوپی برای یافتن سنگ کیسه صفرا است.

درمان سنگ کیسه صفرا

برخی از سنگ‌های صفراوی کوچک می‌توانند به تنهایی از بدن عبور کنند. اکثر افراد مبتلا به سنگ کیسه صفرا، کیسه صفرا را خارج می‌کنند. بدون کیسه صفرا هنوز هم می‌توانید غذا را هضم کنید. پزشک از یکی از دو روش زیر برای جراحی استفاده می‌کند:

• لاپاراسکوپی کوله سیستکتومی (لاپاروسکوپیک): لاپاراسکوپی کوله سیستکتومی رایج‌ترین جراحی برای سنگ کیسه صفرا است. پزشک از طریق یک برش کوچک یک لوله باریک به نام لاپاراسکوپ را وارد شکم می‌کند که دارای ابزار، چراغ و دوربین است و کیسه صفرا را از طریق یک برش کوچک دیگر خارج می‌کند. معمولاً در روش جراحی لاپاراسکوپی کوله سیستکتومی همان روز به خانه خواهید رفت.

• کوله سیستکتومی باز (لاپاراتومی): در روش لاپاراتومی پزشک برش‌های بزرگتری در شکم ایجاد می‌کند تا کیسه صفرا را از بین ببرد که چند روز پس از آن در بیمارستان خواهید ماند. اگر سنگ‌های صفراوی در مجاری صفراوی وجود داشته باشد، پزشک ممکن است از کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی (ERCP)برای پیدا کردن و برداشتن آن‌ها قبل یا در حین عمل جراحی استفاده کند.

اگر بیماری دیگری دارید و پزشک صلاح می‌داند که نباید جراحی کنید ممکن است به جای آن دارو به شما بدهند. داروها عبارتند از:

1. Chenodiol (Chenodol) 
2. ursodiol (Actigall, Urso 250, Urso Forte) یا اورسودیول

این داروها سنگ‌های کلسترول را حل می‌کنند ولی این داروها می‌توانند باعث اسهال خفیف شوند. ممکن است مجبور باشید سال‌ها از دارو استفاده کنید تا سنگ‌ها کاملاً حل شوند و ممکن است بعد از قطع مصرف مجدداً سنگ کیسه صفرا دوباره ظاهر شود.

کپسول دفع سنگ کیسه صفرا

کپسول دفع سنگ کیسه صفرا در واقع همان اورسودیول (Ursodiol) است که با نام تجاری آکتیگال و اورسودکس شناخته می‌شود و در دو دوز 250 گرم و 300 گرمی عرضه می‌شود. از مصرف خود سرانه اورسودیول بپرهیزید و مطابق با زمانی که پزشک تجویز کرده است مصرف کنید.

علائم سرطان روده بزرگ چیست ؟ | درمان سرطان روده بزرگ

عمل سنگ کیسه صفرا با لیزر

متاسفانه همیشه بازار شایعات داغ است. گفته می‌شود سنگ کیسه صفرا توسط لیزر جراحی می‌شود که در اصل باید گفت چنین روشی وجود ندارد و یکی از اشتباهاتی است که بین افراد متداول شده است زیرا در روش لاپاروسکوپی سوراخ‌های ریزی روی بدن بیمار ایجاد می‌شود که برخی به اشتباه تصور می‌کنند که به روش لیزر عمل شده است.

سنگ کیسه صفرا چگونه دفع می‌شود؟

سنگ کیسه صفرا اتفاق مهمی است که نباید سرسری گرفته شود. اگر پزشک داروهایی را که برای سنگ کیسه صفرا تجویز می‌کند آن‌ها را مصرف کنید و در کنار آن یکی از روش‌های زیر را با نظارت پزشک انجام دهید:

1. به مدت 5 روز هر 3 ساعت یک بار یک استکان آب سیب شیرین طبیعی میل کنید. سپس با کمی فاصله یک سوم استکان روغن زیتون با کمی آبلیمو ترش میل کنید.

2. دمنوش میوه گل نسترن میل کنید.

اگر روش‌های بالا موثر باشد احتمالا سنگ کیسه صفرا به صورت سنگ ریزه‌های کوچک دفع می‌شود.

غذاهای مفید برای کبد چرب گرید 1 ، گرید 2 و گرید 3

عوارض سنگ کیسه صفرا

سنگ کیسه صفرا می‌تواند مشکلات جدی و عوارضی را ایجاد کند از جمله:

• التهاب کیسه صفرا (کوله سیستیت حاد): التهاب کیسه صفرا زمانی اتفاق می‌افتد که سنگ کیسه صفرا را مسدود کرده بنابراین نمی‌تواند خالی شود و باعث درد و تب مداوم می‌شود. اگر فوراً تحت درمان قرار نگیرید، کیسه صفرا ممکن است دچار شکاف یا پارگی شود.
• انسداد مجاری صفراوی: مسدود شدن مجاری صفراوی می‌تواند باعث تب، لرز و زرد شدن پوست و چشم (زردی) شود. اگر سنگ مجرای لوزالمعده را مسدود کند ممکن است آن اندام ملتهب شود که پانکراتیت گفته می‌شود.
• التهاب مجاری صفراوی (کلانژیت حاد): در کلانژیت حاد احتمال مسدود شدن مجرای مسدود شده بیشتر است. اگر باکتری‌ها به جریان خون سرایت کنند می‌توانند باعث ایجاد یک بیماری خطرناک به نام سپسیس شوند.
• سرطان کیسه صفرا: وقوع سرطان کیسه صفرا نادر است اما سنگ کیسه صفرا خطر ابتلا به این نوع سرطان را افزایش می‌دهد.

جلوگیری از تشکیل سنگ کیسه صفرا | پیشگیری از سنگ کیسه صفرا

برخی از تغییرات در شیوه زندگی ممکن است خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا را کاهش دهد که عبارتند از:

• رژیم غذایی سالمی مانند روغن ماهی و روغن زیتون داشته باشید که سرشار از فیبر و چربی مفید باشد. از مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه شده، شکر و چربی‌های ناسالم خودداری کنید.
• ورزش منظم داشته باشید. حداقل 30 دقیقه و 5 روز در هفته را ورزش کنید.
• از رژیم‌هایی که باعث کاهش وزن زیاد در کوتاه مدت می‌شوند خودداری کنید.
• بانوان بیشتر در معرض خطر سنگ کیسه صفرا هستند (به عنوان مثال به دلیل سابقه خانوادگی یا بیماری دیگر). در این صورت با پزشک خود مشورت کنید که آیا باید از استفاده از داروهای ضد بارداری هورمونی اجتناب کنید یا خیر.

زخم اثنی عشر چیست ؟ | علائم ، پیشگیری و درمان

سنگ کیسه صفرا در بارداری

متاسفانه سنگ کیسه صفرا در دوران بارداری هم تشکیل می‌شود که برای مادر دردناک است و عوارض آن مشکلاتی را برای جنین به وجود می‌آورد. از نشانه‌های سنگ کیسه صفرا در بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تهوع
• درد شدید در سمت راست و بالای شکم یا در قسمت میانی شکم
• زرد شدن پوست

که پزشک با آزمایشات تشخیصی به آن پی برده و یکی از روش‌های درمانی زیر را برای سنگ کیسه صفرا توصیه می‌کند:

• آندوسکوپی
• جراحی لاپاراسکوپی
• جراحی باز شکمی