کبد عضو مهم در بدن بوده که در بسیاری از فرایندهای حیاتی نقش دارد. کبد همچون سایر عضوها ممکن است بیمار شود که نیاز به مراقبت و درمان دارد که اگر جدی گرفته نشود میتواند منجر به اختلالات و بیماریهای دیگری شده که مشکلات زیادی را به بار میآورد. کبد چرب که نشان از تجمع چربی اضافه در سلولهای کبدی دارد ممکن است علائم آن روی چهره نمایان شود.
کبد چرب
کبد چرب که به عنوان استئاتوز کبدی نیز شناخته میشود، به تجمع زیاد چربی در سلولهای کبد اشاره دارد. کبد چرب میتواند به دلیل مصرف بالای الکل یا علل غیرالکلی رخ دهد. شناسایی نوع کبد چرب و انجام اقدامات درمانی مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. به طور کلی کبد چرب به چهار نوع تقسیم میشود:
کبد چرب الکلی
کبد چرب الکلی ناشی از مصرف مداوم و بیش از حد الکل است که به صورت تجمع چربی در کبد ظاهر میشود. مصرف الکل احتمال دارد که به التهاب کبد و آسیب به سلولهای کبدی منجر شود. در مراحل اولیه، بیماری کبد چرب میتواند بدون علائم باشد اما در صورت ادامه مصرف الکل به بیماریهای جدیتری مانند هپاتیت الکلی و سیروز نمایان میشود.
کبد چرب غیر الکلی
کبد چرب غیر الکلی به تجمع چربی در کبد اشاره داشته که به دلیل عواملی غیر از مصرف الکل به وجود میآید. شایعترین دلایلی که میتوان از آنها به عنوان ابتلا به کبد چرب غیر الکلی اشاره کرد عبارتند از:
- اضافه وزن و چاقی
- دیابت نوع ۲
- کلسترول بالا
- سندرم متابولیک (فشار خون بالا، قند خون بالا و چربی شکمی)
کبد چرب غیر الکلی نیز میتواند به مرحله پیشرفتهتری به نام هپاتیت چرب غیر الکلی (NASH) تبدیل شده که التهاب و آسیب به کبد به وجود میآید و در نهایت منجر به سیروز و دیگر مشکلات جدی کبدی میشود.
کبد چرب موروثی
کبد چرب مورورثی ناشی از عوامل ژنتیکی است. اختلال کبد چرب مورورثی در اغلب موارد ناشی از ناتوانی در متابولیزه کردن چربیها بوده و به صورت خانوادگی ممکن است دیده شوند.
کبد چرب ناشی از دارو
مصرف طولانی مدت برخی از داروها مانند کورتیکواستروئیدها یا داروهای ضد ویروسی و مواد مخدر میتوانند به تجمع چربی در کبد منجر شوند.
گریدهای کبد چرب
کبد چرب بر اساس میزان آسیب کبد و شدت تجمع چربی در سلولهای کبدی به چند گرید اصلی تقسیم میشود.:
- گرید ۱ (کبد چرب خفیف)
- گرید ۲ (کبد چرب متوسط)
- گرید ۳ (کبد چرب شدید)
- گرید ۴ (سیروز یا نارسایی کبد)
نشانههای کبد چرب در چهره
کبد چرب بیماری است که نشانههای آن ممکن است در چهره نمایان شود. توجه به نشانههای ظاهر شده در چهره مهم بوده و میتواند فرد را در تشخیص کبد چرب یاری کند. از جمله علائم کبد چرب در چهره میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
زردی (زردی پوست و چشمها)
زردی علامتی از افزایش سطح بیلی روبین در خون (Bilirubin) است که میتواند به دلیل عدم توانایی کبد در دفع این ماده سمی باشد در نتیجه گاهی اوقات باعث زردی پوست و نوعی زردی در سفیدی چشمها میشود.
تورم
تورم صورت ناشی از کبد چرب به دلیل تجمع مایعات در بافتهای صورت مانند ناحیه زیر چشمها و اطراف آن ایجاد میشود. وقتی کبد به درستی عمل نمیکند و قادر به تصفیه سموم نباشد این وضعیت میتواند به افزایش فشار در رگهای خونی و در نتیجه احتباس مایعات منجر شود.
پوست چرب
ممکن است به دلیل کبد چرب پوست صورت چربتر از حد معمول به نظر برسد. پوست چرب صورت ناشی از کبد چرب میتواند به دلیل اختلال در تعادل هورمونی و تجمع سموم در بدن ایجاد شود زیرا کبد قادر به تصفیه مناسب چربیها و سموم نیست.
بروز کک و مک یا لکهای تیره بر روی پوست صورت
کک و مک یا لکهای تیره روی پوست صورت میتوانند به دلیل عدم تعادل هورمونی و اختلالات متابولیکی ایجاد شوند. وقتی کبد به درستی وظایف خویش را انجام ندهد، سموم و مواد زائد در بدن تجمع یافته که این مورد میتواند به تغییرات پوستی مثل لکهای تیره به شکل لکهای قهوهای یا هیپرپیگمانتاسیون منجر شود.
زخمها یا دانههای پوستی
زخمها یا دانههای پوستی ناشی از کبد چرب به دلیل اختلالات متابولیکی و تجمع سموم در بدن رخ میدهند. وقتی چربی اضافی در کبد تجمع یابد، ممکن است توانایی کبد برای تصفیه سموم و چربیها کاهش مییابد و منجر به بروز مشکلات پوستی مانند دانههای ریز، آکنه و یا زخم شود.
سایر علائم کبد چرب
بسیاری از افراد مبتلا به کبد چرب در مراحل اولیه هیچ علائمی ندارند. با این حال، در صورت پیشرفت بیماری ممکن است علائمی بروز یابد. شناسایی علائم کبد چرب کمک میکند قبل از اینکه بیماری وارد مراحل پیشرفتهتری شود، افراد دنبال درمان رفته و با روشهای موثر و کم هزینهتر نسبت به درمان و متوقف کردن بیماری کبد چرب اقدام نمایند. علائم کبد چرب میتوانند شامل موارد زیر باشند:
1. خستگی مزمن: افراد مبتلا به کبد چرب شاید در طول روز دچار خستگی غیرمعمول و کاهش انرژی شوند. این احساس خستگی به دلیل عملکرد نامناسب کبد در متابولیزه کردن مواد مغذی و تولید انرژی رخ میدهد.
2. درد یا ناراحتی در ناحیه بالای سمت راست شکم: تجمع چربی در کبد میتواند باعث التهاب و بزرگ شدن آن شود که گاهی به شکل درد یا احساس فشار در ناحیه فوقانی سمت راست شکم نمایان میشود.
3. کاهش وزن غیرمعمول: در برخی افراد مبتلا به کبد چرب، کاهش وزن بدون علت مشخص رخ میدهد که به دلیل اختلالات متابولیک و جذب نامناسب مواد مغذی است.
4. لکههای پوستی (کبدی): لکههای پوستی که به نام لکههای کبدی شناخته میشوند، در نواحی مختلف بدن ظاهر خواهند شد. این لکهها روی پوست قهوهای یا تیره بوده و ناشی از اختلال در عملکرد کبد هستند.
5. کاهش اشتها: بسیاری از افراد مبتلا به کبد چرب ممکن است کاهش اشتها را تجربه کنند که به دلیل احساس ناخوشایندی در ناحیه شکم یا حساسیت به غذاهای چرب است.
6. وجود مایعات در شکم (آسیت): در موارد شدیدتر ممکن است کبد چرب به شکل تجمع مایعات در شکم رخ دهد که به آسیت معروف است. آسیت که به آن آب آوردگی شکم هم گفته میشود معمولا نشاندهنده پیشرفت بیماری و فشار بر روی کبد است.
7. لاغری عضلانی: گاهی در مراحل پیشرفتهتر کبد چرب، افراد لاغری عضلانی (کاهش توده عضلانی) را تجربه میکنند که میتواند به دلیل سوءتغذیه و عدم توانایی کبد در فرآوری مناسب مواد مغذی باشد.
درمان کبد چرب
درمان کبد چرب شامل تغییرات در سبک زندگی، مانند کاهش وزن، رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم است. در موارد شدیدتر باید از درمانهای پزشکی خاص کمک گرفت. درمان علائم کبد چرب که بر روی صورت ظاهر میشود نیاز به رویکرد جامع داشته که در ادامه چگونگی مراحل درمان به طور مختصر توضیح داده شده است:
1. تغییرات در رژیم غذایی: کاهش مصرف غذاهای چرب، سرخ شده و دارای قند و همچنین افزایش مصرف میوهها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئینهای کم چرب از راهکارهای تغییر در رژیم غذایی به دلیل کبد چرب است.
2. فعالیت بدنی: انجام منظم ورزش بین نیم تا یک ساعت در روز برای کمک به کاهش وزن و بهبود عملکرد کبد موثر است. فعالیتهای ایروبیک، پیادهروی، دویدن، شنا یا هر ورزش دیگری که باعث تعریق و بالا رفتن ضربان قلب شود میتواند در درمان علائم کبد چرب ظاهر شده روی چهره و بدن مفید باشد.
3. کاهش وزن: در صورت اضافه وزن، کاهش تدریجی وزن میتواند به کاهش چربی کبد و بهبود علائم پوستی کمک کند.
4. درمان دارویی: در صورت صلاحدید و بیشتر شدن میزان چربی در کبد پزشک داروهایی برای کاهش التهاب کبد یا درمان علائم مانند اورتوموکسید و نفازدون، ویتامین E، سلیمارین، آلفا-لیپوئیک اسید و ... تجویز کند.
5. مراقبت از پوست: استفاده از محصولات پوست مناسب مانند مرطوبکنندهها و شویندههای ملایم، برای کاهش مشکلات پوستی و کدری ناشی از کبد چرب تحت نظر پزشک توصیه میشود.
6. پرهیز از الکل و مواد مخدر: دوری از مصرف الکل و مواد مخدر باعث بهبود وضعیت کبد میشود.
- غذاهای مفید برای کبد چرب : راز سلامتی کبد چرب در بشقاب شما!
- علائم کبد چرب در زنان
- دشمنان کبد خود را بشناسیم | غذاهای مضر برای کبد
جمع بندی
کبد چرب میتواند به تدریج از خفیف تا شدید پیشرفت کند. شناسایی زودهنگام و مدیریت صحیح از پیشرفت بیماری و عوارض جدی ناشی از کبد چرب جلوگیری میکند. علائم کبد چرب در چهره و بدن نمایان میشوند که با شناسایی آنها میتوان درمان زودهنگام و درستی را در پیش گرفت.