زخم اثنی عشر چیست؟
پایین‌تر از مری، معده قرار گرفته است که اگر به سمت پایین‌تر حرکت کنیم قبل از روده کوچک به اثنی عشر می‌رسیم که به آن دوازدهه نیز گفته میشود که مستعد زخم اثنی عشر (Duodenal ulcer) است. اثنی عشر نقش مهمی در بدن دارد زیرا ترشحات شیمیایی و صفرا در اثنی عشر تخلیه شده و به تجزیه مواد غذایی که از معده گذر کرده‌اند کمک می‌کند به همین دلیل نقش مهمی در روند هضم غذا دارد. ضایعه ایجاد شده در بافت پوششی داخلی اثنی عشر زخم اثنی عشر نامیده میشود که درد آن به سمت معده و یا شکم پخش میشود که گاه با زخم معده اشتباه گرفته میشود که تشخیص آن توسط پزشک امکان پذیر است. گاه زخم اثنی عشر همزمان با زخم معده ایجاد میشود که که به آن بیماری زخم اولسر پپتیک یا زخم گوارشی (Peptic ulcer disease) گفته میشود.
زخم اثنی عشر چه علائمی دارد؟ | علائم زخم اثنی عشر
از علائم زخم اثنی عشر می‌توان موارد زیر را نام برد:
- بی اشتهایی
- سوء هاضمه یا سوزش معده
- حالت تهوع و استفراغ مداوم
- احساس سیری مداوم
- احساس درد پس از نوشیدن آب پرتقال یا قهوه
- احساس سرگیجه
- نفخ پس از غذا خوردن
- درد گذرای معده یا شکم
- احساس سوزش در بالای شکم و زیر استخوان جناق به خصوص هنگام گرسنگی
- گرفتگی شکم
- یبوست
- اسهال
- رفلاکس اسید معده
- کاهش وزن
- ضعف و خستگی
- کم خونی همراه با فقر آهن
- مدفوع تیره و خونی
- غش کردن
- تشنج
- زرد شدن پوست و سفیدی چشم (زردی یا یرقان)
دلایل ایجاد زخم اثنی عشر | علت ایجاد زخم اثنی عشر
از عوامل موثر در به وجود آمدن زخم اثنی عشر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تخریب و ساییده شدن دیواره داخلی مجاری گوارشی
- عدم تعادل در فرایند هضم
- مشکلات معده
- مقدار زیاد اسید معده یا وجود اسید در مجاری گوارشی
- عفونت میکروبی به نام هلیکوباکترپیلوری (Helicobacter pylori) که به صورت H. pylori نشان داده میشود
- مصرف بیش از حد مسکن به ویژه داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID)
- داروهای ضد افسردگی مانند مهارکننده‌های بازجذب سروتونین با نام مخفف اس‌اس‌آرآی‌ها (SSRIs)
- داروهای ضد انعقاد
- مصرف سیگار و دخانیات
- مصرف الکل
- مصرف غذاهای تند
- سن بالای 70 سال
- استرس و اضطراب
- فشار عصبی
- سابقه پرتو درمانی
تشخیص زخم اثنی عشر
تشخیص زخم اثنی عشر به عهده متخصص گوارش می‌باشد. پزشک ابتدا سوالاتی را درمورد علائم و سوابق پزشکی مطرح می‌کند درباره داروهای مصرفی و محلی که درد می‌کند یا می‌سوزد اطلاعات لازم را از بیمار می‌گیرد. سپس آزمایش‌هایی نظیر آزمایش خون، آزمایش نمونه مدفوع یا تست تنفسی تقاضا می‌کند. آندوسکوپی روش دیگری است که به کمک لوله باریک و انعطاف پذیر که مجهز به دوربین است قسمت بالایی روده را مورد بررسی قرار می‌دهد تا به وجود یا عدم وجود زخم اثنی عشر پی ببرد.
بی اشتهایی عصبی چیست و چگون درمان میشود؟
درمان زخم اثنی عشر
پس از تشخیص وجود ضایعه در اثنی عشر که به صورت زخم است نیاز به دارو است. از داروهایی که به منظور درمان زخم اثنی عشر استفاده میشود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مصرف آنتی بیوتیک
اگر زخم اثنی عشر ناشی از عفونت هلیکوباکتر پیلوری باشد از آنتی بیوتیک برای جلوگیری از عفونت مجدد زخم استفاده میشود که معمولا 2 هفته باید آن را مصرف کرد که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- آموکسی سیلین (Amoxicillin)
- کلارترومایسین (Clarithromycin)
- مترونیدازول (Metronidazole)
- تترا سایکلین (Tetracycline)
داروهای مهار کننده پمپ پروتون و آنتگونیست‌های گیرنده H2 هیستامین
داروهای کاهنده اسید معده و پوشش دهنده سلول‌های معده عبارتند از:
- اسموپرازول (Nexium)
- لانسوپرازول (Lansoprazole)
- امپرازول (Prilosec)
- پنتوپرازول (Protonix)
- رابپرازول (Aciphex )
- سایمیتیدین (Tagamet)
- فاموتیدین (Pepcid)
- نیزاتیدین (Axid)
- راینیتیدین (Zantac)
گاه داروهای خوراکی جوابگو نبوده و باید مایعات درون وریدی ترزیق کرد. ممکن است از لوله نازوگاستریک که لوله‌ای منعطف است و از طریق بینی تا معده پایین می‌آید استفاده کرد تا فشار روزی معده را کاهش دهد و به التیام سریع‌تر زخم اثنی عشر کمک کند. در محله آخر جراحی یا آندوسکوپی اضطراری تجویز میشود که در انتهای آندوسکوپ وسیله‌ای گرم کننده جهت سوزاندن زخم‌های اثنی عشر وجود دارد. بعد از درمان بهتر است بار دیگر توسط متخصص گوارش ویزیت شوید تا تا جهت اطمینان از بهبود زخم اثنی عشر، تست و آندوسکوپی انجام شود.
بهترین زمان مصرف ویتامین ها و قرص های تقویتی چه زمانی است؟
زخم اثنی عشر چه بخوریم؟ | درمان خانگی زخم اثنی عشر
درمان خانگی زخم اثنی عشر در کنار درمان پزشکی به کار می‌رود که به واقع نوعی مکمل است. بهترین مواد غذایی که می‌توان برای کاهش علائم زخم اثنی عشر مصرف کرد عبارتند از:
- مواد غذایی سرشار از فیبر: جو دو سر، عدس، لوبیا، سویا
- چای بابونه
- دمنوش بومادران
- عرق خرفه
- عرق شیرین بیان
- یک قاشق چایخوری تخم گشنیز + رازیانه + یک استکان آب جوش
- خرما
- موز
- مصرف میوه و سبزی به صورت پخته
- آب هویج
- مصرف گلپر ساییده شده بعد از اتمام غذا
درمان زخم اثنی عشر با عسل
سالیان سال است که از عسل طبیعی و ارگانیک برای درمان انواع بیماری‌ها استفاده میشود. استفاده از عسل برای درمان زخم اثنی عشر نیز موثر است. کافی است عسل را در رژیم غذایی روزانه خود بگنجانید روزانه دو بار و در هر مرتبه از یک قاشق غذاخوری عسل استفاده کنید. مصرف ناشتای یک قاشق عسل قبل از صبحانه بسیار معجزه آفرین است. همچنین می‌تواند عسل را همراه با کاسنی، زردچوبه، دارچین و یا انجیر مصرف کنید. عموما عسل‌هایی که تیره‌تر هستند آنتی اکسیدان‌های قوی‌تری دارند.
زخم اثنی عشر و روزه داری
ماه رمضان ماهی است که مسلمانان به مدت یک ماه از سپیده صبح تا غروب آفتاب چیزی نمی‌خورند و نمی‌آشامند تا روزه گرفته باشند. تاثیر روزه داری در افراد متفاوت است زیرا برخی از افراد مبتلا به زخم اثنی عشر به هنگام گرسنگی احساس درد و سوزش بیشتری دارند اما گروهی دیگر به هنگام سیری (پر بودن معده) درد را احساس می‌کنند. از این رو باید با مشورت پزشک روزه گرفتن یا نگرفتن را انتخاب کرد و اگر قصد روزه داری را دارند موارد زیر را رعایت کنند:
- از مصرف غذاهای چرب و شور پرهیز کنند
- بلافاصله پس از اذان مغرب آب سرد ننوشند
- زمان مصرف داروهای خود را طوری تنظیم کنند که پس از باز کردن روزه، بتوانند آن را در فاصله زمانی تنظیم شده بخورند.
بیماری اختلال دوقطبی چیست ؟ | علائم و درمان اختلال دوقطبی
آیا زخم اثنی عشر خطرناک است؟
زخم اثنی عشر به دلیل دردی که در بیمار ایجاد می‌کند آزار دهنده است. البته گاه زخم به قدری کوچک و جزئی بوده که علائم خاصی ایجاد نمی‌کنند و فرد متوجه وجود آن نمی‌شود. پس از اینکه زخم بزرگتر شد و پیشرفت کرد عوارض آن بروز می‌یابد و فرد با تشخیص پزشک متوجه آن میشود. اگر درمان آن جدی گرفته شود و در کنار آن از عصبانیت و استرس جلوگیری شود مشکلی نخواهد بود و پس از گذشت چندین هفته درمان میشود و اثری از خود به جای نمی‌گذارد اما در صورت عدم رعایت موارد نام برده شده و درمان نکردن منجر به بروز موارد زیر میشود که خطرناک و گاه کشنده است:
- استفراغ خونی
- سوراخ کردن دیواره معده
- تنگی پیلور شدید
- سرطان اثنی عشر
بیماری پلورزی چیست؟| علائم + درمان
پیشگیری از زخم اثنی عشر
عموما زخم اثنی عشر ریشه در تغذیه نامناسب، زندگی پر از استرس و عصبانیت دارد و در صورت رعایت کردن آن‌ها تا حد زیادی از بروز زخم اثنی عشر پیشگیری میشود. روش‌های دیگر جهت پیشگیری از زخم اثنی عشر عبارتند از:
- عدم مصرف خودسرانه مسکن‌ها مگر به تجویز پزشک
- کاهش استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مگر در صورت ضرورت
- عدم مصرف دخانیات و الکل
- شستن دست‌ها قبل و بعد از اجابت مزاج
- شستن دست‌ها قبل و بعد از غذا خوردن
- شستن دست‌ها پس از تعویض پوشک بچه
- استفاده از گوشت کاملا پخته شده
- استفاده کمتر از گوشت قرمز
- نوشیدن آب سالم
- پرهیز از مصرف بیش از حد غذاهای سرخ شده و فست فود
