اسهال خونی چیست؟
دیسانتری یا اسهال خونی (Dysentery) به بیماری گفته می‌شود که در آن مدفوع شل و آبکی و همراه با خون است که ممکن است همراه با تب، درد و لرز باشد. اسهال خونی نشانه‌ای از وجود عفونت در روده است که باعث اسهال خونی می‌شود. اسهال خونی می‌تواند توسط یک انگل یا باکتری ایجاد شود. اسهال خونی فقط در بزرگسالان دیده نمی‌شود بلکه اسهال خونی در کودکان و نوزادان نیز شایع است.
دلایل اسهال خونی
نوع اسهال خونی به علت ایجاد عفونت بستگی دارد. اسهال خونی باکتریال رایج ترین نوع اسهال خونی است که از باکتری‌هایی به نام Shigella به وجود آمده است که این بیماری شیگلوز (شیگلا) نام دارد. اسهال خونی آمیب از انگلی تک سلولی به نام Entamoeba histolytica ناشی می‌شود. اگر به مکانی گرمسیری سفر کنید که از سرویس بهداشتی خوب و تمیزی برخوردار نیست، احتمال ابتلا به این اسهال خونی آمیبی بیشتر است. اگر غذایی را که شخص مبتلا به اسهال خونی تهیه کرده است و دست‌های خود را به درستی نشسته است را بخورید، می‌توانید به اسهال خونی مبتلا شوید و یا اگر چیزی را مانند دستگیره توالت یا دستگیره سینک که انگل یا باکتری روی آن است دست بزنید احتمال ابتلا به اسهال خونی وجود دارد. شنا در آب‌های آلوده مانند دریاچه‌ها یا استخرها یا آبگیرهای موقتی که بر اثر بارش باران به وجود آمده است راه دیگری برای ابتلا به اسهال خونی است. ممکن است دلایلی که باعث اسهال خونی می‌شود را بدون اینکه بدانید تا هفته‌ها یا سال‌ها در بدن ذخیره داشته باشید که هنوز هم می‌توانید عفونت را به افراد دیگر منتقل کنید، حتی اگر علائمی نداشته باشید.
علائم اسهال خونی
علائم مربوط به اسهال خونی می‌توانند 1 تا 3 روز پس از آلوده شدن خود را نشان دهند. در برخی از افراد، علائم خود را به صورت طولانی‌تر نشان می‌دهد اما گروهی دیگر هرگز علائمی ندارند. هر نوع اسهال خونی علائم متفاوتی دارد که در ادامه علائم مربوط به هر یک از اسهال خونی را مشاهده می‌کنید:
علائم اسهال خونی باکتریایی
- اسهال همراه با گرفتگی شکم
- تب
- تهوع و استفراغ
- وجود خون یا مخاط در اسهال
علائم اسهال خونی آمیب
- حالت تهوع
- اسهال
- گرفتگی شکم
- کاهش وزن
- تب
به ندرت اسهال خونی آمیب منجر به مشکلات جدی‌تری مانند آبسه کبد (مجموعه‌ای از چرک در کبد) می‌شود که اگر چنین اتفاقی بیفتد علائم شامل موارد زیر خواهد بود:
- تهوع و استفراغ
- تب
- درد در قسمت فوقانی سمت راست شکم
- کاهش وزن
- کبد متورم
اگر اسهال، گرفتگی عضلات و سایر علائم شدید است یا در عرض یک هفته بهبود نیافت حتما به پزشک مراجعه کنید. اگر اخیراً به کشوری سفر کرده‌اید که اسهال خونی در آنجا رایج است، به پزشک خود اطلاع دهید.
همچنین بخوانید: چگونه با فرزند خود ارتباط پایدار ایجاد کنیم؟
اسهال خونی در کودکان و نوزادان
کودکان و نوزادان نیز همچون بزرگسالان به اسهال خونی مبتلا می‌شوند که ممکن است از نوع اسهال خونی عادی نبوده و مبتلا به اسهال خونی آمیب یا باکتریایی شوند. معمولا اسهال خونی در کودکان ناشی از مصرف غذای آلوده به باکتری و انگل است.به طور کلی علل بروز اسهال در کودکان را می‌توان به صورت زیر طبقه بندی کرد:
- عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی
- عدم تحمل غذا (مشکل در هضم غذا)
- آلرژی غذایی مانند عدم تحمل پروتیئن موجود در سویا یا شیر
- واکنش‌های دارویی
- مشکلات مرتبط با روده و معده
- شقاق یا شکاف مقعد
- بیماری‌های روده / التهاب روده
- دیورتیکول مکل (نوعی آنومالی مادرزادی مجرای گوارش)
- سرطان روده
- پرتو درمانی
- عمل جراحی معده
- عمل جراحی کیسه صفرا
- پارازیت‌های موجود در آب و غذا
بیماری کرون چیست ؟ (آیا بیماری کرون خطرناک است؟) | علائم + درمان
علائم اسهال خونی در کودکان و نوزادان | اسهال خونی در کودکان با تب
ساده‌ترین علامت اسهال خونی در کودکان همانطور که از نام آن پیداست همراه بودن اسهال با خون است. سایر علائم اسهال خونی در کودکان عبارتند از:
- نفخ
- تب
- درد و گرفتگی شکم
- حالت تهوع
- استفراغ
- دهیدراتاسیون (از دست رفتن مایعات بدن)
- بی اختیاری مدفوع
- فوریت در اجابت مزاج
- دهان خشک و چسبنده
- کاهش دفعات ادرار
- گریه بدون اشک
تشخیص اسهال خونی در کودکان و نوزادان
برای تشخیص اسهال خونی در کودکان و علت آن، تکنسین آزمایشگاهی با تجویز پزشک نمونه‌ای از مدفوع را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند تا ببیند آیا کودک مبتلا به اسهال خونی یا خیر زیرا گاه خونریزی دلایل دیگری دارد که با اسهال خونی اشتباه گرفته می‌شود.
درمان اسهال خونی در کودکان | قرص برای اسهال خونی | سفیکسیم برای اسهال خونی
در درمان اسهال خونی باکتریایی اکثر افراد نیازی به داروی تجویز شده ندارند. عفونت معمولاً طی یک هفته به خودی خود از بین می‌رود. بهتر است برای بازگرداندن مایعاتی که از طریق اسهال از دست داده‌اید، مقدار زیادی آب یا نوشیدنی برای جبران کمبود آب بدن بنوشید. مصرف دارویی مانند بیسموت ساب سالیسیلات (Pepto-Bismol) ممکن است علائمی مانند گرفتگی شکم و اسهال را کاهش دهد. برای کنترل گرفتگی های دردناک می‌توانید از داروی مسکن بدون استامینوفن نیز استفاده کنید. داروی اسهال بدون نسخه مانند لوپرامید (ایمودیوم) را بدون نسخه پزشک مصرف نکنید، مگر اینکه پزشک مصرف آن را توصیه کند چرا این داروها می‌توانند اسهال خونی در کودکان و بزرگسالان را بدتر کنند. اگر عفونت طی چند روز خود به خود از بین نرود، ممکن است نیاز به درمان با آنتی بیوتیک داشته باشید.
برای درمان اسهال خونی آمیب برای از بین بردن انگل‌های موجود در خون، روده و کبد باید حدود 10 روز داروهایی مانند یدوکینول یا دیلوکسانید فوروات (Diloxanide Furoate) بخورید. جهت درمان اسهال خونی کودکان از نوع آمیب باید در خانه بمانند و حداقل 48 ساعت بدون اسهال خونی باشند تا از انتقال عفونت به دیگران جلوگیری شود.
قرص سفیکسیم (Cefixime) نوعی آنتی بیوتیک است که باعث تقف رشد باکتری‌ها می‌شود. البته برای درمان اسهال خونی در کودکان نباید خودسرانه از قرص سفیکسیم استفاده کرد زیرا برای کودکانی که به پنی سیلین حساسیت دارند بسیار مضر است و مقدار دوز مصرفی آن توسط پزشک تعیین می‌شود.
درمان خانگی اسهال خونی در کودکان
- دستان خود و کودکان را مرتباً بشویید.
- حداقل 2 روز پس از برطرف شدن علائم به دلیل تماس مستقیم با کودک برای دیگران غذا تهیه نکنید.
- با از بین رفتن عفونت، خانه خود را به خوبی تمیز کنید تا میکروب‌ها را از بین ببرید.
- ملحفه، حوله‌ها و لباس‌های خود و کودکان را با آب داغ بشویید.
- توالت فرنگی یا ایرانی، شیر آب، شیر سینک، دستگیره‌های در و سایر مکان‌هایی که اغلب توسط شما یا کودکان لمس می‌شود را ضد عفونی کنید.
اسهال خونی در کودکان زیر دو سال
کودکان تا قبل از سن 5 سالگی بارها دچار اسهال می‌شوند اما کودکی که زیر دو سال دارد به دلیل اینکه منشا اسهال خونی وجود عفونت است باید حتما زیر نظر پزشک قرار گیرد. به دلیل اینکه کودکان زیر دو سال از پوشک استفاده می‌کند باید به طور مرتب تعویض شود و حتما باسن کودک با آب شسته شود و فرد پس از تعویض و شستشوی کودک حتما دستان خود را بشورد و روشویی را ضد عفونی کند. بهتر از از پماد حاوی اکسید روی برای تسکین و محافظت کودک پس از پوشک کردن استفاده شود. با توجه به سن کودک رژیم غذایی خاصی برای درمان اسهال خونی در کودکان توسط پزشک داده خواهد شد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- موز
- سیب زمینی
- تخم مرغ پخته
- تشویق به مصرف بیشتر شیر مادر در صورت عدم حساسیت
- تعویض شیر خشک مصرفی
- ماست پروبیوتیک
احتمال دارد برای جلوگیری از گسترش عفونت باکتریایی داروهای ضد ویروس و آنتی بیوتیک توسط پزشک تجویز شود و در صورتی که بدن کودک آب زیادی از دست داده باشد نیاز به بستری در بیمارستان باشد.
اسهال خونی در کودکان و کرونا
علائم کرونا به قدری متنوع و گسترده است که تاکنون پیش از پیدایش درمان قطعی برای ویروس کرونا، برای هر بیماری تست کرونا انجام می‌شود. اسهال خونی در کودکان می‌تواند یکی از علائم ویروس کرونا باشد که به همین دلیل توصیه می‌شود قبل از هرگونه اقدام به درمان خانگی، هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه شود تا اطمینان حاصل شود که ویروس کرونا بر گوارش کودک تاثیر نگذاشته باشد. یکی از علائم بیماری گوارشی در اثر کرونا، وجود اسهال خونی در کودکان است.
برای اسهال خونی چه بخوریم؟ | خوردنی‌های مفید برای درمان خانگی اسهال خونی در کودکان
- آب پرتقال
- دوغ
- سرکه سیب
- لیمو شیرین
- چای کم رنگ
- دمنوش بابونه
- زالزالک
- جوشانده تخم گشنیز
- موز
- یک قاشق چایخوری روغن کرچک+ یک قاشق چایخوری زنجبیل، نصف فنجان آب گرم
- جوشانده پوست انار در شیر
- جوشاندن لیمو در آب و صاف کردن آن
- یک عدد پیاز قرمز+ یک تا 2 فنجان ماست ساده
پیشگیری از اسهال خونی در کودکان
اگر به کشوری گرمسیر یا کمتر توسعه یافته که در آن اسهال خونی گسترش دارد سفر می‌کنید، این نکات را جهت پیشگیری از اسهال خونی کودکان دنبال کنید:
- کودکان را کجبور کنید تا دندان های خود را فقط با بطری آب معدنی مسواک بزنند (هرگز از آب شیر استفاده نکنید).
- نوشیدنی‌ها را بدون یخ سفارش دهید.
- فقط میوه‌ها و سبزیجات خام که دارای پوست هستند بخورید و جهت شستشوی آن‌ها از بطری آب معدنی استفاده کنید.
- هر محصولی را که نمی توانید پوست آن را بگیرید به خوبی بپزید.
- از فروشندگان خیابانی غذا نخرید.
وقتی یکی از نزدیکان یا افراد خانواده اسهال خونی دارد جهت پیشگیری از اسهال خونی در کودکان و خود:
- دستان خود را غالباً با صابون و آب گرم بشویید سپس از ضد عفونی کننده دست استفاده کنید.
- حوله، فنجان یا سایر وسایل شخصی را از شخصی که اسهال خونی دارد جدا کنید
- قبل از پخت و پز یا غذا خوردن دست‌های خود را بشویید.
عوارض اسهال خونی در کودکان
شایع‌ترین عارضه اسهال خونی در کودکان یا هر نوع اسهال، کم آبی بدن است. اگر شما یا فرزندتان اسهال خونی دارید، نوشیدن مقدار زیادی مایعات را فراموش نکنید. سایر عوارض اسهال خونی در کودکان مربوط به کم آبی بدن است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سطح بسیار پایین پتاسیم که می‌تواند باعث تغییر در ضربان قلب شود
- تشنج
- سندرم همولیتیک اورمیک (HUS)
- مگاکولون سمی (megacolon toxicum)
- افتادگی راست روده یا پرولاپس رکتوم (Rectal prolapse)
پس از بروز اولین علائم بهیود باید به تدریج مصرف غذاهای جامد را آغاز کرد و البته باید توجه داشت که شور، تند و چرب نباشد.
