همه چیز درباره گلوکوم یا آب سیاه چشم | گلوم زاویه بسته و باز

گلوکوم چیست؟

گلوکوم یا آب سیاه چشم بیماری است که به عصب بینایی چشم آسیب می‌رساند و با گذشت زمان بدتر می‌شود. گلوکوم اغلب با تجمع فشار داخل چشم مرتبط است. فشار داخل چشم، فشار مایع داخل چشم است که می‌تواند به عصب بینایی که وظیفه رساندن تصاویر به مغز را بر عهده دارد، آسیب رسانده که در صورت بیشتر شدن آسیب ناشی از گلوکوم، طی چند سال بینایی از دست رفته و باعث نابینایی می‌شود. بیشتر افراد مبتلا به گلوکوم علائم اولیه و درد ندارند به همین دلیل توصیه می‌شود برای حفظ سلامتی به طور مرتب به چشم پزشک مراجعه کرده تا پزشک بتواند قبل از کاهش بینایی ناشی از گلوکوم اقدامات لازم را انجام دهد. اگر بینایی از دست برود، دوباره به دست نمی‌آید. کاهش فشار چشم می‌تواند شما را در حفظ بینایی کمک کند. اکثر افراد مبتلا به گلوکوم که برنامه درمانی خود را دنبال می‌کنند و به طور منظم معاینه چشم انجام می‌دهند قادر به حفظ بینایی هستند. به دلیل اهمیت و برای آشنایی بیشتر عموم 11 تا 17 مارس (21 تا 27 اسفند) هفته جهانی گلوکوم نامیده شده است. دانستیم گلوکوم چیست، در ادامه بیشتر با آن آشنا خواهیم شد.

علت گلوکوم | چرا چشم آب سیاه می آورد؟

علت به وجود آمدن گلوکوم چیست؟ مایع داخل چشم که زلالیه نامیده می‌شود از طریق کانالی از چشم خارج می‌شود. اگر کانال مسدود شده یا چشم مایعات زیادی تولید کند، مایع در فضاهای خلفی و قدامی در جلو عدسی تجمع یافته و نمی‌تواند خارج شود در نتیجه فشار بالا می‌رود که به طور کل گفته می‌شود چشم، آب سیاه آورده است. متخصصان به طور دقیق نمی‌دانند دلیل دقیق انسداد کانال چشم چیست اما گلوکوم می‌تواند ارثی باشد یعنی از والدین به فرزندان منتقل می‌شود. از علت‌های دیگر گلوکوم که کمتر شایع هستند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آسیب دیدگی چشم
• آسیب شیمیایی به چشم‌ها
• عفونت شدید چشم
• انسداد رگ‌های خونی داخل چشم
• التهاب

هرچند که به ندرت پیش می‌آید که بیماری دیگری باعث ایجاد گلوکوم شود که معمولا هر دو چشم را درگیر کرده که در یکی از چشم‌ها آسیب دیدگی بیشتر است که به طور کلی جزو موارد نادر به شمار می‌رود.

ریسک ایجاد گلوکوم | عوامل موثر در گلوکوم (عوامل مستعد کننده گلوکوم)

عوامل ایجاد گلوکوم چیست؟ بیماری گلوکوم بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شود که به طور کلی افرادی که در معرض خطر گلوکوم هستند شامل موارد زیر است:

• سن بیشتر از 40 سال
• سابقه خانوادگی ابتلا به گلوکوم
• نزدیک بینی یا دوربینی
• بینایی ضعیف
• دیابت
• مصرف داروهای استروئیدی مانند پردنیزون (prednisone)
• مصرف داروهای خاص برای درمان مثانه یا تشنج
• آسیب در ناحیه چشم
• قرنیه نازک‌تر از حد معمول
• فشار خون بالا
• بیماری قلبی
• کم خونی سلول داسی (کم خونی داسی شکل)
• فشار چشم بالا

مطلب پیشنهادی:

برای دیابت چه بخوریم | غذاهای مفید برای دیابت

گلوکوم مادرزادی چیست ؟

دانستیم گلوکوم چیست اما گلوکوم مادرزادی چیست؟ به طور کل گفته می‌شود افراد بالای 40 سال بیشتر از همه گروه‌های سنی در معرض خطر ابتلا به گلوکوم هستند اما نوزادانی هستند که به طور مادرزادی به گلوکوم مبتلا هستند. گلوکوم مادرزادی نوعی اختلال در ژن‌های نوزاد است که به چشم‌های نوزاد بر اثر فشار زیاد زلالیه، فشار وارد شده و معمولا بین 1 تا 3 سالگی خود را نشان می‌دهد. از علائم گلوکوم مادرزادی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بزرگ شدن قرینه چشم
• سفید بودن قرینه چشم
• بزرگ شدن کاپ عصبی
• حساس شدن به نور
• بستن چشم با مشاهده نور
• ریزش اشک
• داشتن چشمان کدر و مات

بر والدین ضروری است که مراجعه به چشم پزشک و درمان گلوکوم کودک را جدی بگیرند. عموما درمان گلوکوم مادرزادی به روش عمل جراحی صورت می‌گیرد چرا که مشکل در سیستم تخلیه چشم است.

مطلب پیشنهادی:

آپنه خواب چیست؟ + علائم و درمان

انواع گلوکوم در جوانی و بزرگسالی

دانستیم گلوکوم چیست، اما انواع گلوم کدامند؟ دو نوع اصلی گلوکوم وجود دارد که در ادامه آن‌ها را توضیح خواهیم داد.

گلوکوم زاویه باز | گلوکوم زاویه باز چیست؟

رایج‌ترین نوع گلوکوم، گلوکوم زاویه باز است که گلوکوم زاویه دید عریض نیز نامیده می‌شود. در این حالت ساختار سیستم تخلیه در چشم که شبکه ترابکولار نامیده می‌شود (مجموعه‌ای از مجاری ظریف موجود در زاویه تخلیه چشم) به نظر می‌رسد که عملکرد خوبی دارند و طبیعی به نظر می‌رسد اما در اصل مایع سیال از آن آنطور که باید خارج شود، عبور نمی‌کند.

گلوکوم زاویه بسته | گلوکوم زاویه بسته چیست؟ (گلوکوم حاد چیست؟)

گلوکوم زاویه بسته چشم چیست؟ گلوکوم زاویه بسته یا زاویه تند بیشتر در قاره آسیا دیده می‌شود.به دلیل اینکه فضای بین عنبیه و قرینه بسیار باریک شده، مایع داخل چشم درست تخلیه نمی‌شود که باعث تجمع ناگهانی و فشار بیش از حد مایع به درون چشم می‌شود. همچنین گلوکوم زاویه بسته به:

• دوربینی
• آب مروارید
• ایجاد لنز درون چشمی (کاشت لنز داخل چشمی)

بستگی دارد.

انواع کمتر شایع گلوکوم عبارتند از:

گلوکوم ثانویه (Secondary glaucoma)

گلوکوم ثانویه ممکن است از نوع گلوکوم زاویه باز یا گلوکوم زاویه بسته باشد. این در شرایطی است که یک بیماری دیگر مانند آب مروارید یا دیابت باعث فشار بیشتر بر روی چشم شود.

گلوکوم کششی طبیعی (Normal-tension glaucoma)

در بعضی موارد بدون اینکه فشار چشم وجود داشته باشد یا فشار چشم در حد متوسط باشد، به عصب بینایی افراد آسیب وارد می‌شود. بنا بر اظهار برخی از متخصصان گلوکوم کششی طبیعی را از نوع گلوکوم زاویه باز می‌دانند. در این نوع گلوکوم در بینایی نقاط کور دیده می‌شود که نشان از آسیب عصب بینایی است.

گلوکوم رنگدانه‌ای (Pigmentary glaucoma)

در گلوکوم رنگدانه‌ای ذرات ریز رنگدانه‌ای از عنبیه (قسمت رنگی چشم) وارد مایع موجود در داخل چشم شده و باعث بسته شدن کانال‌های تخلیه می‌شود (کانال‌های تخلیه را مسدود می‌کند.)

علائم گلوکوم چیست؟ | علائم گلوکوم زاویه باز و بسته

بیشتر افرادی که به گلوکوم زاویه باز مبتلا هستند علائمی ندارند. اگر علائمی به وجود بیاید در اواخر بیماری خود را نشان داده است که به همین دلیل به گلوکوم یا آب سیاه، دزد بی سر و صدای بینایی گفته شود. معمولا علامت اصلی بیماری، کاهش دید جانبی (دید محیطی) است. اما علائم گلوکوم زاویه بسته با سرعت بیشتری بروز می‌یابد و آشکارتر است که آسیب آن سریع‌تر به وجود می‌آید. اگر هر یک از علائم زیر را دارید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید:

• دیدن هاله اطراف نور (دیدن هاله‌های بزرگ در اطراف منبع نور مانند چراغ)
• کاهش بینایی
• قرمزی مبهم در چشم‌ها (به ویژه در نوزادان)
• ناراحتی معده یا استفراغ
• چشم درد

تشخیص گلوکوم

آزمایشاتی که برای تشخیص گلوکوم به کار می‌رود ساده و بدون درد است. چشم پزشک با ریختن قطره‌ای در چشم‌ها باعث می‌شود مردمک چشم گشاد و بزرگ شود تا بتواند بینایی را آزمایش کند. همچنین عصب بینایی را از نظر وجود گلوکوم بررسی کرده و عکس گرفته تا بتوانند در ویزیت بعدی تغییرات را مشاهده کند. چشم پزشک از آزمایش با دستگاهی به نام تونومتر استفاده کرده تا فشار داخل چشم را اندازه‌گیری کند. آزمون میدان بینایی (تست میدان دید) روش دیگری برای بررسی دید جانبی است. در صورت مشکوک بودن گلوکوم آزمایش‌های تصویر برداری ویژه از عصب بینایی تجویز خواهد شد.

درمان گلوکوم

درمان گلوکوم چیست؟ پزشک برای درمان گلوکوم ممکن است از موارد زیر استفاده کند:

1. قطره‌ چشم

قطره چشم می‌تواند تولید مایع داخل چشم را کم کرده یا میزان تخلیه مایعات را زیاد کند تا فشار چشم کاهش یابد. عوارض جانبی آن می‌تواند آلرژی (حساسیت)، قرمزی، سوزش، تاری دید یا تحریک چشم‌ها باشد. اگر استفاده از قطره چشم سخت است آن را با پزشک در میان بگذارید.

2. داروهای خوراکی

داروهای خوراکی مانند بتا بلاکر (بتا بلوکر) یا آنیدراز کربنیک تخلیه مایع اضافه را بهبود داده یا اینکه میزان مایع داخل چشم را کاهش می‌دهد.

3. جراحی گلوکوم

جراحی گلوکوم چیست؟ (عمل گلوکوم) در گلوکوم زاویه باز جریان مایعات را با ریزش اشک از چشم افزایش داده و در گلوکوم زاویه بسته انسداد مایعات را متوقف می‌کند که شامل موارد زیر است:

• ترابکوپلاستی لیزری (Trabeculoplasty): در روش ترابکوپلاستی فشار داخل چشمی از طریق اعمال طول موج دچار کاهش می‌شود. ترابکوپلاستی در بیماران گلوکوم زاویه باز کاربرد دارد.
• ایریدوتومی (Iridotomy): ایریدوتومی جراحی سرپایی است که منفذ کوچکی در عنبیه ایجاد شده تا مایع زلالیه آسان‌تر وارد زاویه چشم شود که در بیماران گلوکوم زاویه بسته کاربرد دارد.
• انعقاد سیکلو فوتو (Cyclophotocoagulation): جراحی سیکلو فوتو یا سیکلوفتوکوآگولاسیون در اتاق عمل انجام شده و باعث کاهش ترشح مایع زلالیه و در نتیجه کاهش فشار چشم می‌گردد که می تواند همزمان با عمل آب مروارید انجام شود.

شایعه درمان گلوکوم با ماری جوآنا

اکنون با مطالعه متن می‌دانید گلوکوم چیست و راه‌های درمانی را شناختید؛ متاسفانه شایعه‌ای وجود دارد و آن این است که کشیدن ماری جوآنا باعث کاهش فشار چشم می‌شود که باید گفت کاملا غلط است و تاکنون چنین چیزی اثبات نشده و صحت ندارد.

نکاتی پیرامون زندگی با گلوکوم

دانستید گلوکوم چیست اما باید بدانید گلوکوم یک بیماری مادام العمر است که نیاز به پیگیری مداوم و چشم پزشکی دارد. کارهای دیگری که برای حفظ سلامتی چشم می‌توانید انجام دهید در ادامه آورده شده است:

• تحرک داشته باشید: تحرک داشتن و ورزش کردن جریان خون به سمت عصب چشم را کنترل کرده و فشار چشم را کاهش می‌دهد. با پزشک خود درمورد بهترین برنامه ورزشی که می‌توانید انجام دهید، مشورت کنید.
• در مورد یوگا احتیاط کنید: برخی از حرکات یوگا که سر رو به پایین قرار می‌گیرد برای چشمان مضر است.
• غذای سالم بخورید: داشتن تغذیه سالم و سرشار از آنتی اکسیدان مانند سبزی‌های تیره و برگ دار و همچنین ماهی که سرشار از امگا 3 است مصرف کنید که باعث حفظ سلامتی چشم و کاهش گلوکوم می‌شود.
• داروهای خود را مصرف کنید: مصرف داروها را طبق برنامه زمانی گفته شده مصرف کنید. عدم مصرف منظم داروها باعث حادتر شدن بیماری آب سیاه می‌شود.
• مراقب چشمان خود در برابر هرگونه تماس جسم خارجی باشید. تا جای ممکن از عینک آفتابی یا پوشاننده سر و صورت مانند کلاه یا شیلد استفاده کنید.
• سیگار نکشید: سیگار کشیدن خطر ابتلا به گلوکوم، دیابت و آب مروارید را افزایش می‌دهد. آن را ترک کنید.
• میزان مصرف کافئین را کاهش دهید: مصرف زیاد کافئین فشار چشم را افزایش می‌دهد.
• به هنگام خواب سر خود را بالا نگه دارید تا مانع از فشار به چشم شود.
• مایعات را به آرامی بنوشید: مایعات را به یکباره سر نکشید بلکه جرعه جرعه بنوشید.
• از مالش دادن چشم‌ها خودداری کنید. اگر چشمانتان می‌خارد با پزشک مطرح کنید شاید نیاز به قطره باشد.
• درمورد رانندگی از پزشک خود سوال کنید: معمولا با انجام تست بینایی می توان به راحتی رانندگی کرد اما بهتر است درمورد محدودیت‌ها از پزشک خود سوال کنید.

مطلب پیشنهادی:

بهترین زمان ورزش برای لاغری و چربی سوزی | تمرینات هوازی و کاردیو

چگونه می‌توان به والدین مبتلا به گلوکوم کمک کرد؟

معمولا والدین با افزایش سن نگران از دست دادن بینایی خود هستند. به آن‌ها اطمینان دهید که علم به قدری پیشرفت کرده است که در صورت پیگیری درمان به صورت منظم و مراقبت می‌توان از نابینایی پیشگیری کرد. با آن‌ها همراه باشید و تشویق کنید تا درمان گلوکوم را جدی بگیرند.

مطلب پیشنهادی:

ورزش های هوازی چیست؟