از هر پنج بزرگسال یک نفر دارای آپنه خواب است و 1 تا 3 % کودکان را درگیر می‌کند. به راستی آپنه خواب چیست که اینقدر شایع است؟ آپنه خواب نه تنها زنان و مردان بزرگسال بلکه کودکان و نوزادان را هم درگیر می‌کند. با ما در سایت خوب میشی همراه بمانید تا آپنه خواب را بهتر بشناسیم و انواع آن و درمان آپنه را در ادامه معرفی خواهیم کرد.
بیماری آپنه خواب چیست؟| آپنه خواب یعنی چه؟
آپنه خواب با نام Sleep Apenea نوعی اختلال جدی در خواب است که تنفس فرد در هنگام خواب قطع می‌شود. افراد مبتلا به آپنه خواب که درمان نشده‌اند در طول خواب بارها و بارها دچار اختلال در تنفس می‌شوند که باعث می‌شود مغز و سایر اعضای بدن اکسیژن کافی دریافت نکنند.
علائم آپنه خواب کدامند؟
علائم متداول آپنه خواب عبارتند از:
- بیدار شدن با گلو درد یا با گلوی خشک
- خر و پف با صدای بلند
- احساس خفگی یا نفس نفس زدن در خواب
- خواب آلودگی یا کم انرژی بودن در طول روز
- خواب آلودگی هنگام رانندگی
- سردردهای صبحگاهی
- بی خوابی
- مشکل در تمرکز
- کاهش علاقه به رابطه جنسی
درمان آپنه خواب
برای درمان آپنه خواب که در مرحله خفیف است پیشنهاد می‌شود که مراحل زیر را طی کنید:
- کاهش وزن
- عدم استفاده از الکل و قرص‌های خواب آور
- تغییر پوزیشن خواب (بهترین پوزیشن خوابیدن به پهلو است)
- ترک سیگار
- درمان آلرژی (آلرژی می تواند مجاری تنفسی را مسدود کند)
اگر می‌بینید که اطافیان از صدای خر و پف شما در هنگام خواب شکایت می‌کنند یا به شما می‌گویند که در طول خواب چندین بار دچار اختلال در تنفس می‌شوید طوری که گویی نیاز به نفس عمیق دارید باید مشکل جدی گرفته شود. آپنه خواب خفیف می‌تواند پیشرفته‌تر شده و به دو نوع:
- آپنه خواب انسدادی
- آپنه خواب مرکزی
تقسیم شود که در ادامه هر دو مورد را توضیح خواهیم داد.
بیماری آپنه خواب مرکزی چیست؟ (Central sleep apnea)
در بیماری آپنه خواب مرکزی، مرکز کنترل تنفس بی ثبات می‌شود به همین دلیل مغز نمی‌تواند به عضلات برای تنفس سیگنال بفرستد و دستور دهد که عمل تنفس انجام گیرد. در آپنه خواب مرکزی مجاری تنفسی مسدود نمی‌شود. عواملی که باعث بالا رفتن احتمال ابتلا به آپنه خواب مرکزی می‌شوند شامل موارد زیر می‌باشند.:
- مسن بودن
- بیماری‌ها و اختلالات قلبی
- مسکن‌های مخدر (اعتیاد آور)
- سکته مغزی
بیماری آپنه خواب انسدادی چیست؟ (Obstructive sleep apnea)
رایج‌ترین حالت در میان دو نوع آپنه، آپنه خواب انسدادی است که ناشی از انسداد (مسدود شدن، بسته شدن) مجاری تنفسی است؛ بافت نرم پشت گلو شل و ریلکس می‌شود و به حالت آویزان در می‌آید. آپنه خواب انسدادی می‌تواند باعث:
- فشار خون
- بیماری‌های قلبی
- نارسایی احتقانی قلب (نارسایی قلب)
- فیبریلاسیون دهلیزی
- فشار خون بالا
- دیابت نوع 2
- آسم
- افزایش وزن
- رفلاکس اسید معده
- سکته
- ناتوانی جنسی
- چالش‌ها و مسائل رفتاری
- مرگ
شود. همچنین خواب آلودگی روزانه مشکلی دیگر است که می تواند منجر به تصادف، کاهش بهره‌وری، کاهش ارتباط و تصادف شود. فرد مبتلا به آپنه خواب انسدادی با حالت خفگی از خواب می‌پرد و فقط صدای خس خس او را می‌توان شنید (پس از بیدار شدن از خواب نمی‌تواند به راحتی حرف بزند.)
چه عواملی باعث آپنه خواب انسدادی (OSA) می‌شود؟
عواملی که باعث آپنه خواب انسدادی می‌شوند شامل:
- بافت اضافی پشت گلو
- لوزه‌های بزرگ
- زبان بزرگ
- بسته شدن راه بینی (انسداد بینی)
- موقعیت فک
می‌باشند که باعث شل و ریلکس شدن عضلات نرم پشت گلو که مسیر عبور جریان هوا است می‌شود که مجاری تنفسی را مسدود کرده و احتمال وقفه در تنفس و بروز پدیده آپنه انسدادی افزایش می‌یابد. عواملی که احتمال ابتلا به آپنه خواب انسدادی را بالا می‌برند در ادامه لیست شده‌اند تا با شناخت و سعی در رفع آن‌ها، سلامتی خود را تضمین کنید:
- اضافه وزن
- باریک بودن راه هوایی
- مسن بودن
- سابقه خانودگی (ارث و ژنتیک)
- سیگار کشیدن
- مصرف الکل
- گرفتگی بینی (انسداد بینی)
- جنس مذکر: احتمال ابتلا به آپنه خواب انسدادی در مردان بیش از زنان است.
- دور گردن: در مردان بالاتر از 43 سانتی متر و در زنان بالاتر از 38 سانتی متر
درمان آپنه خواب
همان طور که ملاحظه کردید آپنه خواب را در سه بخش:
- آپنه خواب خفیف
- آپنه خواب مرکزی
- آپنه خواب انسدادی
توضیح دادیم و راهکارهایی برای درمان و کاهش علائم را توضیح دادیم که برخی از آن‌ها مشترک است. اما گاه درمان به صورت خودسرانه جواب نداده و نیاز به مداخلات پزشکی است که می‌تواند توسط داروها و دستگاه درمان ادامه یابد تا علائم و نشانه‌های آپنه خواب از بین برود.
درمان دارویی آپنه خواب
معمولا درمان‌های دارویی چندان زیاد برای آپنه خواب موثر نیستند با این حال در برخی از افراد جوابگو است. در ادامه نام داروهای کاربردی در درمان آپنه خواب را نام می‌بریم:
- قرص دومپریدون
- قرص استازولامید
- قرص ملاتونین
- داروی ضد احتقان بینی و سینه مانند سودوافدرین یا فنیل افدرین
توصیه می‌شود از مصرف خودسرانه داروها خودداری نموده و تنها با تجویز پزشک مصرف کنید.
دستگاه درمان آپنه خواب
- فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP): نوعی دستگاه وجود دارد که هوا را توسط ماسکی که روی دهان و یا بینی قرار می‌گیرد وارد بینی می‌کند. فشار هوای دستگاه از فشار هوای اطراف بیشتر بوده تا مسیرهای فوقانی هوایی را باز نگه دارد. طبیعی است که برخی افراد در حین استفاده از آن احساس خوبی نداشته و با وجود کش در کنار ماسک احساس ناراحتی کنند اما به تدریج و با کمی تمرین می‌توان شبانه با دستگاه فشار مثبت مداوم راه هوایی راحت تنفس کنند.
- ابزار دهانی: نوعی دستگاه دندان پزشکی است که هنگام خواب در دهان قرار می‌گیرد که به خاطر طراحی مخصوص راه هوایی را باز نگه می‌دارد که توسط دندانپزشک با توجه و مخصوص به دندان و دهان فرد طراحی شده تا به خوبی در دهان جای گیرد.
- دستگاه نگهدارنده زبان: دستگاه نگهدارنده زبان نوعی دستگاه شبیه به آتل است زبان را در جای خود نگه می دارد تا مجاری تنفسی بسته نشود. به دلیل اینکه استفاده از آن کمی سخت است زیاد توسط پزشکان توصیه و تجویز نمی‌شود.
درمان قطعی آپنه خواب| جراحی
معمولا جراحی در بیشتر افراد مبتلا به آپنه خواب جوابگو بوده و به عنوان آخرین مرحله درمان و درمان قطعی نام برده می‌شود. انواع جراحی آپنه خواب که توسط پزشک معین می‌شود عبارتند از:
- جراحی بینی
- جراحی سیتوپلاستی برای اصلاح مشکلات بینی
- جراحی جلو افتادگی فک پایین
- جراحی به منظور اصلاح مشکلات صورت
- ارتودنسی
آیا آپنه خواب فقط مخصوص بزرگسالان است؟
باید بگوییم همانطور که در ابتدای متن مطالعه کردید کودکان و نوزادان هم درگیر آپنه خواب می‌شوند بنابراین آپنه خواب فقط مختص بزرگسالان نیست. در ادامه آپنه خواب را در دو بخش کودکان و نوزادان توضیح می‌دهیم.
آپنه خواب در کودکان
معمولا آپنه خواب بزرگسالان به صورت خواب آلودگی در طول روز مطرح است اما در کودکان به صورت:
- مشکلات رفتاری (بیش فعالی، عدم تمرکز، تحریک پذیری و ...)
- بزرگ شدن لوزه‌ها
- گرفتگی بینی
قابل رویت است. البته کودکان هم می‌توانند علائمی همچون:
- شب ادراری
- وحشت زیاد به هنگام خواب
- تنفس از راه دهان
- وقفه تنفسی هنگام خواب
- خر و پف بلند همراه با نفس نفس زدن یا خفگی
- تعریق زیاد به دلیل تلاش برای نفس کشیدن
- خواب نا آرام
را بروز دهند که این علائم حتی در یادگیری و عملکرد در مدرسه تاثیر گذار است. ضمن حفظ خونسردی با پزشک در ارتباط باشید و راهکارها و داروهای تجویزی را در مدت زمان گفته شده توسط پزشک استفاده کنید و به کودک توضیح دهید این علائم موقتی بوده و به زودی برطرف می‌شوند تا علاوه بر کنترل استرس، وی تمایل به همکاری داشته باشد.
آپنه خواب در نوزادان
نوزادان قادر به صحبت کردن نیستند بنابراین لازم است که در هنگام خواب توجه بیشتری به آن‌ها داشت. اگر برای چندین ثانیه متوالی (معمولا 20 ثانیه) تنفس نوزاد قطع می‌شود طوری که ضربان قلب کند و رنگ پریدگی یا کبودی دارد بهتر است موضوع را با پزشک اطفال در میان بگذارید تا وی با معاینات فیزیکی، اندازه گیری اکسیژن، بررسی تنفس و ضربان قلب تشخیص دهد که آیا علائم ذکر شده متعلق به آپنه خواب است یا خیر. نیاز است والدین ضمن حفظ خونسردی دستورات پزشک را اجرایی نموده و در صورت توصیه پزشک احیای قلبی ریوی را بیاموزند یا در غیر این صورت با اورژانس تماس بگیرند.
مطالب پیشنهادی:
آیا من باردار هستم؟ | علائم بارداری بعد از چند روز ظاهر می‌شود؟
