خشکی واژن
"واژن من مانند صحرا خشک شده است!" به عنوان شکایت اصلی توسط یک بیمار در برگه شرح حال نوشته شده است. اکثر زنان می‌دانند که یائسگی اغلب باعث می‌شود زنان دوران پس از اتمام همیشگی پریودی را با گرگرفتگی و تعریق شبانه تجربه کنند اما یکی دیگر از علائم شایع آن خشکی واژن است که می‌تواند به معنای رابطه جنسی دردناک باشد. دیواره‌های واژن حاوی مقدار زیادی گیرنده‌های استروژن هستند. هنگامی که سطح استروژن در دوران یائسگی کاهش می‌یابد، دیواره‌های واژن که قبلا کشسان، انعطاف پذیر و محکم بودند، با گذشت زمان سفت و حساس می‌شوند. پوست می‌تواند به اندازه کاغذ نازک شود و نتواند در برابر اعمالی که در هنگام فعالیت جنسی ایجاد می‌شود، مقاومت کند و در حین مقاربت می‌تواند پاره شده و حتی خونریزی کند؛ اما خشکی واژن پایان ماجرا نیست زیرا درمان خشکی واژن در یائسگی امکان پذیر است.
خشکی واژن و زندگی جنسی
وقتی رابطه جنسی دردناک می‌شود، واکنش طبیعی این است که از رابطه جنسی اجتناب کنید. اما بدون ادامه فعالیت جنسی و خودارضایی، واژن کوچکتر و تنگ‌تر می‌شود و مشکل را بدتر می‌کند. شریکی را با اختلال نعوظ به زنانی که واژن آن‌ها خشک شده است اضافه کنید که بی نهایت باعث بدتر شدن مشکلات می‌شود. غیر معمول نیست که یک زن به پزشک بگوید که در یک سال یا بیشتر رابطه جنسی نداشته است، آیا می‌توان برای بازگرداندن زندگی جنسی آن‌ها کاری انجام داد؟ خوشبختانه، پاسخ تقریباً همیشه "بله!" است که از طریق درمان خشکی واژن در یائسگی امکان پذیر است.
درمان دارویی خشکی واژن در یائسگی
درمان دارویی خشکی واژن در یائسگی به دو دسته تقسیم می‌شود:
- درمان غیر هورمونی خشکی واژن در یائسگی
- درمان هورمونی خشکی واژن در یائسگی
درمان غیر هورمونی خشکی واژن در یائسگی
برای درمان غیر هورمونی خشکی واژن در یائسگی به دو چیز احتیاج دارید که در ادامه آن‌ها را توضیح داده ایم:
- مرطوب کننده‌های واژن
- روان کننده‌های واژن
مرطوب کننده‌های واژن
به نحوه مراقبت از پوست خود فکر کنید. آیا روزانه پوست را مرطوب می‌کنید؟ قطعا جواب شما مثبت است، پس باید بدانید که واژن در دوران یائسگی نیز به همین نیاز دارد. لازم نیست مرطوب کردن واژن کار هر روز باشد اما باید منظم و ثابت باشد. مرطوب کننده‌های واژن با کیفیتی در بازار موجود است که به اندازه استروژن واژن در ترمیم مخاط واژن قبل از یائسگی موثر است. گزینه دیگری نیز وجود دارد که از اسید هیالورونیک (نوعی ترکیب شیمیایی آلی که برای درمان چین و چروک صورت استفاده می‌شود) ساخته شده است که بسیاری از افرادی که یائسه شده‌اند آن را به عنوان درمان خشکی واژن در یائسگی موثر می‌دانند.
روان کننده‌های واژن
سعی کنید از امتحان مارک‌های مختلف روان کننده‌های واژن لذت ببرید اما در صورت حساسیت به محصولات معطر از انجام آن خودداری کنید. اگر به محافظت از بیماری مقاربتی احتیاج دارید، از روان کننده های بر پایه آب استفاده کنید که کاندوم را خراب نمی‌کند و باعث پارگی کاندوم‌های لاتکسی نمی‌شود. برندهای متفاوتی وجود دارد که بر پایه سیلیکون ساخته شده است و بسیاری از زنان معتقدند که چسبنده نیستند که می‌توانید آن‌ها را امتحان کنید. اگر می‌خواهید چیزی طبیعی‌تر را امتحان کنید، روغن خوراکی نارگیل می‌تواند هم به عنوان مرطوب کننده و هم به عنوان روان کننده استفاده شود اما باز هم چون روغن نارگیل بر پایه روغن است، برای رابطه جنسی با کاندوم استفاده نمی‌شود زیرا کاندوم را سوراخ می‌کند.
درمان هورمونی خشکی واژن در یائسگی | استروژن درمانی واژن
همه درمان‌های خشکی واژن در یائسگی از نوع غیر هورمونی نیستند بلکه درمان‌های دیگری هم وجود دارد که از نوع هورمونی هستند. اگر استروژن کم باعث خشکی واژن شود، احتمالاً موثرترین درمان خشکی واژن در یائسگی، افزودن استروژن به واژن است. استروژن واژن با ضخیم کردن دیواره‌های واژن، بهبود جریان خون در ناحیه واژن و افزایش ترشحات طبیعی واژن همراه است. این دارو در بسیاری از گزینه‌ها به صورت مختلف وجود دارد:
- قرص استرادیول (Vagifem)
- شیاف واژینال استرادیول
- کرم‌های واژینال استروژن
- حلقه واژینال استرادیول (Estring)
بعضی از زنان کلمه استروژن را که می‌شنوند بلافاصله نگران می‌شوند زیرا تغییر هورمون با افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه همراه است با این حال استروژن ناشی از استفاده از استروژن واژن بسیار کمتر از جایگزینی هورمون است و سطح استروژن خون در محدوده یائسگی باقی می‌ماند. این مقادیر اندک استروژن خطرات یکسان لخته شدن خون را مانند جایگزینی هورمون ندارد و افزایش میزان سرطان رحم با استفاده از استروژن واژن تا 5 سال وجود ندارد. با وجود این تفاوت‌ها استروژن‌های واژینال به منظور درمان خشکی واژن در یائسگی را به عنوان جایگزینی هورمون درمانی سیستمیک می‌توان استفاده کرد. استریول یک استروژن ضعیف است که برای درمان خشکی واژن در یائسگی موثر است که برخی از پزشکان مصرف کرم استریول را توصیه می‌کنند. شیاف واژینال که استروژن آزاد می‌کند گزینه دیگری است که برخی به آن اعتماد دارند. بهتر است قبل از استفاده از هرگونه مواد حاوی استروژن با پزشک خود مشورت کنید.
سرطان و استروژن
در مورد خطرات سرطان پستان ناشی از استروژن واژن اطلاعات زیادی وجود ندارد و زنان در معرض خطر بالای سرطان سینه یا با سابقه سرطان سینه به طور کلی می‌خواهند حتی از مقادیر کم استروژن واژن هم اجتناب کنند، به ویژه آنهایی که از داروهای مهار کننده آروماتاز برای کاهش خطرات سرطان سینه استفاده می‌کنند. مهار کننده آروماتاز دسته‌ای از داروها هستند که در درمان سرطان پستان و سینه در زنان یائسه و بزرگی پستان در مردان به کار می‌رود. اگر درمان‌های غیر هورمونی بی اثر باشند، برخی از زنان در معرض خطر ممکن است مایل باشند از یک دوره کوتاه استروژن برای بازگرداندن یکپارچگی واژن و عملکرد جنسی استفاده کنند و به دنبال آن از مرطوب کننده‌های بدون نسخه برای درمان خشکی واژن در یائسگی استفاده کنند.
اسپمیفن (OSPEMIFENE)
اسپمیفن یک قرص خوراکی تعدیل کننده گیرنده استروژن انتخابی است که مانند استروژن عمل می‌کند و باعث حفظ رطوبت واژن و یکپارچگی مخاط واژن می‌شود. اسپمیفن می‌تواند رشد داخلی رحم را تحریک کند اگرچه در زنان یائسه رشد داخلی رحم حداقل است. با وجود این که اسپمیفن کمتر از جایگزینی هورمون است، خطر لخته شدن خون در مقدار کم وجود دارد؛ یکی از عوارض جانبی اسپمیفن گرگرفتگی است با این حال تا حدودی در درمان خشکی واژن در یائسگی موفق عمل کرده است.
گشاد کننده‌های واژن
اگر برای مدت طولانی یائسه و مجرد بوده‌اید، استروژن و روان کننده‌ها برای بازیابی فعالیت جنسی طبیعی کافی نیستند. در این صورت، پزشک می‌تواند مجموعه ای از گشادکننده‌های واژن را برای درمان خشکی واژن در یائسگی تجویز کند. گشاد کننده‌های واژن میله‌های پلاستیکی نرمی هستند و دارای اندازه‌های کوچک از 3 میلی متر تا 10 میلی متر هستند که باعث افزایش تدریجی ظرفیت واژن می‌شود.
درمان گیاهی خشکی واژن بعد از یائسگی
درمان گیاهی به تنهایی نمی‌تواند به عنوان درمان خشکی واژن در یائسگی به کار رود بلکه باید در صورت تمایل به استفاده از این روش، آن را به عنوان مکمل در کنار درمان‌های دارویی به کار برد. تعدادی از روش‌های درمانی گیاهی در ادامه آمده است:
- مصرف سبزیجات برگ دار
- مصرف تخم کتان در وعده‌های غذایی
- مصرف دمنوش گل بابونه
- یک قاشق چایخوری روغن نارگیل+ 3 قطره روغن درخت چای: دو بار در روز، با پنبه به واژن بزنید.
- یک قاشق چایخوری آلوئه ورا+ مقداری شیر تازه: هر روز، شستشوی واژن با این محلول و سپس شستشوی واژن با آب گرم
- یک قاشق چایخوری روغن نارگیل: هر روز، پس از ریختن روغن نارگیل در واژن کمی آن را ماساژ دهید سپس با آب گرم بشویید
- یک چهارم فنجان روغن زیتون: سه بار در هفته، پس از ریختن روغن زیتون در واژن آن را کمی ماساژ دهید سپس با آب گرم بشویید
- یک فنجان شیر تازه+ 10 قطره گلاب: هر روز، پس از ریختن محلول در واژن کمی آن را ماساژ دهید سپس با آب گرم بشویید
- یک قاشق چایخوری عسل+ یک کاسه آب: هر روز، شستشوی واژن با این محلول و سپس آبکشی با آب گرم
- روغن گل پامچال: مقداری روغن گل پامچال را شب‌ها درون واژن بریزید و سپس بخوابید.
- یک قاشق چایخوری نمک دریا + دو فنجان آب: هر روز، واژن را با این محلول بشویید. * در صورتی که به آن حساسیت داشتید درمان را ادامه ندهید*
- چند قطره روغن سیر+ یک قاشق چایخوری ویتامین E: یک بار در روز، حدود 20 دقیقه در واژن بماند سپس با آب ولرم شستشو دهید.
سخن پایانی
اگر به دلیل خشکی واژن مدتی است که رابطه جنسی داشته‌اید و درمان را شروع نکنید طوری که انتظار داشته باشید همه چیز بلافاصله به حالت عادی برگردد باید گفت معمولاً 6-8 هفته طول می‌کشد تا بافت واژن به حالت قبل از یائسگی بازگردد اما در این فاصله ممکن است دچار خونریزی شوید و رابطه جنسی دردناک را تجربه کنید. بهتر است با پزشک ملاقات داشته باشید تا حداقل مورد معاینه قرار گیرید تا دیگر شاهد شنیدن "واژن من مانند صحرا خشک شده است!" نباشیم.
