دیابت در کودکان چیست | علائم و درمان دیابت کودکان

ممکن است فرزند من دیابت نوع 1 داشته باشد؟

هر پدر و مادری می‌داند نوزادان و کودکان خردسال زیاد می‌خوابند و می‌نوشند اما اگر کودک شما به طور ناگهانی بیش از حد معمول خواب آلود است یا خستگی بیشتری نسبت به بدن شما احساس می‌کند، این می‌تواند یکی از علائم دیابت نوع 1 باشد که در گذشته دیابت نوجوان نامیده می‌شد زیرا بیشتر افرادی که به آن مبتلا می‌شدند کودکان خردسال و نوجوانان بودند و امروزه با نام دیابت کودکان شناخته می‌شود. کودک شما می‌تواند به عنوان یک نوزاد یا یک کودک نوپا و یا یک نوجوان به دیابت نوع 1 مبتلا شود که بیشتر اوقات بعد از 5 سالگی ظاهر می‌شود اما برخی از افراد تا اواخر 30 سالگی به آن مبتلا نمی‌شوند. به طور کلی دیابت کودکان عموما از نوع 1 است. دیابت نوع 2 در کودکان ناشی از کم تحرکی و چاقی است.

درک دیابت نوع 1 | دیابت کودکان چیست؟

دیابت نوع 1 همان دیابت کلاسیک یا نوع 2 نیست زیرا اغلب دیابت نوع 2 با چاقی مرتبط است و در بزرگسالان دیده می‌شود (اما ممکن است در کودکان نیز معمولاً پس از 10 سالگی رخ دهد). اگر کودک شما دیابت نوع 1 دارد، این به معنای لوزالمعده او است - عضوی در سمت راست و بالای شکم - که انسولین کمی ایجاد می‌کند و یا اصلاً انسولین ایجاد نمی‌کند که این بیماری یک اختلال خود ایمنی است، به این معنا که وقتی سیستم دفاعی بدن به سلول‌های سازنده انسولین حمله کرده و آنها را از بین می‌برد، اتفاق می‌افتد که باعث دیابت کودکان می‌‌شود.

علائم دیابت نوع 1 در کودکان | دیابت کودکان چه علائمی دارد ؟ | علائم دیابت کودکان

علائم دیابت نوع 1 در نوزادان و کودکان می‌تواند خیلی ناگهانی شروع شود که مراقب این علائم در کودکان باشید:

• رفتار عجیب و غریب ناگهانی (رفتار مست گونه)
• تنفسی که بوی میوه‌ای ، شیرین یا شبیه شراب دارد
• خواب آلودگی شدید یا کمبود انرژی
• تشنگی مداوم و شدید
• غر زدن در هنگام تنفس
• نفس عمیق
• مشکل در تنفس
• اشتهای زیاد
• به طور ناگهانی بینایی تغییر می‌کند
• کاهش ناگهانی وزن
• پوشک نوزادان و کودکان نوپا بیش از حد معمول، مرطوب باشد

پس از مشاهده علائم دیابت کودکان چه باید کرد؟

دیابت نوع 1 ممکن است باعث تغییر ناگهانی و شدید قند خون شود که می‌تواند خطرناک باشد. اگر هر یک از علائم دیابت را در کودک خود مشاهده کردید باید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید. پزشک یک آزمایش ادرار ساده برای بررسی گلوکز (قند)، آزمایش خون برای اندازه گیری سطح اولیه گلوکز خون و آزمایش تحمل گلوکز خوراکی تجویز می‌کند تا احتمال ابتلا به دیابت در کودک سنجیده شود. اگر کودک شما قبلاً به دیابت نوع 1 مبتلا شده است، در صورت مشاهده هر یک از این علائم که عموما ناشی از کاهش قند خون است، به پزشک مراجعه کنید:

• تاری دید
• دو بینی
• پوستی سرد و نرم
• گیجی
• سرگیجه
• خواب آلودگی یا خستگی
• گرسنگی شدید یا ناگهانی
• سردرد
• پوستی کم رنگ و مرطوب
• نبض سریع
• تنفس کم عمق
• تعریق
• ضعف

پایین بودن قند خون می‌تواند برای کودکان مبتلا به دیابت نوع 1 تهدید کننده زندگی باشد. اگر کودک شما به خاطر دیابت کودکان یا به هر دلیل دیگری بیهوش شد یا دچار تشنج شد، با شماره 115 تماس بگیرید و یا از کمک فوری پزشکی استفاده کنید.

تیم مراقبت‌های بهداشتی دیابت کودک | توضیح دیابت برای کودکان و نوجوانان

وقتی متوجه شدید فرزند شما به دیابت کودک نوع 1 مبتلا است، اطلاعات جدید زیادی برای استفاده در این زمینه وجود دارد و تغییراتی در سبک زندگی خانواده شما وجود خواهد داشت. تیم مراقبت‌های بهداشتی دیابت کودک به شما و فرزندتان کمک می‌کند تا یاد بگیرید چگونه دیابت را بخشی از زندگی روزمره کنید. تیم مراقبت‌های بهداشتی دیابت کودکان ممکن است شامل افراد زیر باشد:

• پزشک اطفال برای مراقبت‌های عمومی: متخصص اطفال مطمئن می‌شود که تمام قسمت‌های مراقبت‌های بهداشتی کودک مدیریت می‌شود و همچنین می‌تواند توصیه کند که در صورت لزوم به متخصصان دیگر مراجعه کنید.
• متخصص غدد درون ریز و متابولیسم کودکان (پزشکی متخصص در تشخیص و معالجه کودکان دیابتی و سایر بیماری‌های غدد درون ریز): متخصصان غدد کودکان برای درک نیازهای خاص پزشکی - عاطفی کودکان و نوجوانان آموزش‌های ویژه‌ای داشته‌اند و می‌توانند بهترین مراقبت‌ها را از آن‌ها داشته باشند. متخصص غدد کودکان فرزندتان را معاینه جسمی می‌کند. در مورد رژیم غذایی و عادات ورزشی فرزندتان سوالاتی از شما می‌پرسد و هرگونه عارضه را بررسی می‌کند تا ببیند کودک شما چه مقدار انسولین مصرف کند و هر چند وقت یکبار و در صورت نیاز مقدار انسولین مصرفی را تغییر دهید و در صورت لزوم سایر داروها را نیز تجویز کند.
• مربی آموزش دیده در زمینه دیابت: مربی آموزش دیده در زمینه دیابت ممکن است یک پرستار، متخصص تغذیه، مددکار اجتماعی، پزشک یا داروساز با دانش و آموزش ویژه در زمینه کمک به افراد در یادگیری و مدیریت دیابت کودکان باشد. مربی دیابت برای ساختن برنامه‌ای سالم با شما و فرزندتان کار می‌کند و ابزارها و پشتیبانی مداوم را به شما می‌دهد تا این برنامه را به بخشی منظم از زندگی خود تبدیل کنید. مربی آموزش دیده در زمینه دیابت کودکان به شما و فرزندتان کمک می‌کند تا بفهمید دیابت چیست و چگونه بر بدن تأثیر می‌گذارد و چگونه باید انسولین بزنید یا از پمپ انسولین استفاده کنید. همچنین نحوه تنظیم دارو برای فعالیت بدنی و بیماری را توضیح می‌دهد و نحوه آزمایش قند خون را با استفاده از دستگاه اندازه گیری قند خون نشان می‌دهد و به شما یاد می‌دهد که چگونه قند خون بالا یا پایین را شناسایی و درمان کنید.
• متخصص تغذیه برای مشاوره در مورد وعده‌های غذایی و میان وعده‌ها: متخصص تغذیه راهنمای برنامه ریزی وعده‌های غذایی است. متخصصان تغذیه می‌توانند چگونگی تأثیر غذا بر قند خون را توضیح دهند و به شما کمک کنند تا یک برنامه غذایی را تنظیم کنید که ترجیحات کودک شما و غذاهایی که خانواده شما دوست دارد را در نظر بگیرد. متخصص تغذیه باعث می‌شود که به درستی رشد کودک خود را پیگیری کنید، برای مدیریت فعالیت‌های بدنی، تعطیلات و به مرور تغییر نیازهای فرزندتان برنامه‌های غذایی را تنظیم کنید، یاد بگیرید که چگونه می‌توانید مواد غذایی سالم را انتخاب کنید و به شما نشان می‌دهد که چگونه کربوهیدرات‌ها را اندازه گیری کنید، برچسب‌های مواد غذایی را بخوانید و وعده‌های غذایی روزانه را برنامه ریزی کنید.
• چشم پزشک: کودکان مبتلا به دیابت کودکان نوع 1 باید 5 سال پس از تشخیص یا در سن 10 سالگی، هر کدام که زودتر شروع ‌شود توسط چشم پزشک از نظر بینایی معاینه شوند. چشم پزشک برای بزرگ شدن مردمک چشم قطره تجویز می‌کند، هر چشم را با استفاده از یک عدسی بزرگنمایی ویژه بررسی می‌کند و در نظر می‌گیرد که چشمان کودک شما ممکن است چند ساعت گشاد بماند و به نور حساس باشد.
• متخصص بهداشت روان (معمولاً یک مددکار اجتماعی یا روانشناس): متخصص بهداشت روان می‌تواند به شما و فرزندتان کمک کند تا تغییرات عمده زندگی را که همراه با دیابت است انجام دهید. متخصص بهداشت روان باعث می‌شود خانواده خود را از طریق فراز و نشیب‌های زندگی دیابتی حمایت کنید، به کودک خود کمک کنید تا در خانه یا مدرسه با هر مشکلی کنار بیاید و کارهای روزمره دیابت مانند غذای سالم و ترزیق انسولین را کنترل کنید، مراقب علائم افسردگی در کودکان و نوجوانان مبتلا به دیابت باشید.

وقتی شما و فرزندتان چیزهایی از قبیل چگونگی کنترل و درمان دیابت کودک را یاد بگیرید باید موارد زیر را بتوانید به تنهایی یا به کمک هم انجام دهید:

• سطح قند خون را چندین بار در روز بررسی کنید
• برنامه ریزی کنید که چه زمانی و چه چیزی بخورید
• بدانید چگونه فعالیت بدنی بر دیابت فرزند شما تأثیر می‌گذارد
• انسولین را با شات یا با پمپ انسولین مصرف کنید

اگرچه هیچ درمانی برای دیابت کودکان از نوع 1 وجود ندارد اما کنترل خوب این شرایط می‌تواند به کودک شما اجازه دهد یک زندگی عادی و فعال داشته باشد. تیم مراقبت‌های بهداشتی برای کمک به تحقق این اهداف در  کنار شما هستند.

درمان قطعی دیابت در کودکان | دیابت کودکان درمان دارد؟

درمان قطعی برای دیابت کودکان وجود ندارد و به کمک دارو، تغذیه و تغییر در روش زندگی تا حدی می‌توان آن را کنترل کرد اما واکسن یا درمان خاصی برای آن وجود ندارد. پذیرش دیابت کودکان کمی سخت به نظر می‌رسد و ممکن است تا مدت‌ها درگیر آن باشید. گاه برای ترزیق انسولین کودکان همکاری نمی‌کنند از این رو باید به آن‌ها یاد بدهید تا با تمرینات تنفسی بتوانند حس درد را به حداقل برسانند و اگر موقع خون گیری از انگشتان اذیت می‌شوند بخواهید که شمارش معکوس را آغاز کنند تا بدانند از همان ابتدا درد را احساس نخواهند کرد تا میزان صبر کودکان و همکاری آن‌ها افزایش یابد.

دیابت کودکان و کیفیت زندگی

طبیعی است دیابت کودکان کیفیت زندگی را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد و باید به گونه‌ای برنامه ریزی و رفتار کرد تا در جهت ارتقای کیفیت زندگی گام برداشته شود. هنگامی که دیابت کودکان در یکی از فرزندان اتفاق می‌افتد کل اعضای خانواده باید همکاری کنند تا خوردن غذای سالم به صورت عادت درآید. اگر کودک عادت به ورزش کردن دارد یا قرار است به زودی فعالیتی را آغاز کند قبل و بعد از فعالیت قند خون را اندازه گیری کنید که شاید نیاز باشد انسولین اضافی مصرف کنند یا میان‌ وعده‌ای اضافی دریافت کنند که حتما باید از قبل با پزشک مشورت کنید. حتما مدرسه و راننده سرویس را در جریان بیماری کودک خود قرار دهید تا بدانند دیابت کودکان چگونه است و چه علائمی دارد تا هنگامی افت یا افزایش قند خون بتوانند اقدامات مفید را انجام دهند. کودک باید بداند دیابت کودکان ترسناک نیست و باعث می‌شود که به خود و سلامت خود بیشتر اهمیت دهد و لازم است والدین و اطرافیان به نرمی و با ملایمت با کودکان برخورد کنند تا احساس گناه نداشته باشد.

آیا دیابت کودکان خطرناک است؟ | توصیه‌های مراقبت از کودک مبتلا به دیابت کودکان

دیابت کودکان به دلیل اینکه سطح گلوکز خون بالا و پایین می‌شود بسیار خطرناک است از این رو توجه و دقت ویژ‌ه‌ای می‌طلبد که اگر مراقبت و نظارت کافی وجود داشته باشد می‌توان آن را پشت سر گذاشت. اگر کودک شما به مدرسه می‌رود یا قرار است در باشگاه یا پارک ورزش و جنب و جوش کند:

• مکانی که قرار است کودک به آن جا برود را بررسی کنید تا مطمئن شوید کودک به دلیل شرایط خاص خود -دیابت کودکان- به غذا، سرویس بهداشتی و آب دسترسی دارد. افرادی که در آن مکان هستند را نیز در جریان بیماری کودک و اقداماتی که باید انجام دهند قرار دهید.
• کیف کوچکی از لوازم دیابت را در اختیار او قرار دهید که باید در آن دستگاه تست قند خون، نوار تست قند خون، سرنگ، قرص قلم و پمپ انسولین، قرص گلوکز، کیت اضطراری گلوکاگون، دستمال مرطوب یا ضد عفونی کننده وجود داشته باشد و حتما تاریخ انقضای آن‌ها را چک کنید.
• مواد غذایی مناسب با در نظر گرفتن کربوهیدرات توصیه شده در کیف او قرار دهید.

قند خون در دیابت کودکان باید چند باشد؟

احتمالا با مطالعه متن دیابت کودکان به اهمیت قند خون کودکان پی برده‌‌اید. در کودکان مبتلا به دیابت کودکان میزان قند خون ناشتا با توجه به سن متفاوت است که به صورت زیر است:

البته پزشک با توجه به شرایط دیگر مانند قد، وزن و میزان تحرک کودک اطلاعات دقیق‌تری از میزان قند خون نرمال ارائه خواهد داد بنابراین اطلاعات جدول درمورد قند خون دیابت کودکان کاملا دقیق و کافی نیست.

تاثیر دیابت کودکان بر بلوغ

دیابت کودکان می‌تواند در صورت عدم کنترل و دریافت نکردن انسولین کافی بر بلوغ تاثیر بگذارد به این صورت که پسران به سرعت بچه‌های دیگر هم سن و سال خود رشد نکنند و وزن نگیرند و در دختران باعث شود که اولین قاعدگی آن‌ها به موقع اتفاق نیفتد و چرخه قاعدگی آنان نظم نداشته باشد.