کیسه صفرا عضو کوچکی از بدن است که در زیر کبد و قسمت راست شکم قرار گرفته است. وظیفه اصلی کیسه صفرا کمک به هضم مواد غذایی در روده باریک است. یعنی مواد غذایی وقتی وارد روده باریک می‌شوند، کیسه صفرا با ترشح صفرا به ابتدای روده باریک، به تجزیه چربی‌ها و مواد غذایی کمک می‌کند. گاهی اوقات برخی دلایل سبب ایجاد سنگ در کیسه صفرا شده و عوارض گوناگونی ایجاد می‌کنند.
عملکرد کیسه صفرا
مایع صفراوی از سلول‌های قرمز خون، کلسترول، نمک‌های معدنی و صفراکارتین تشکیل شده است که توسط کبد ساخته شده و در کیسه صفرا ذخیره می‌شود. وقتی ماده غذایی وارد ابتدای روده باریک می‌شود، کیسه صفرا با انقباض عضلات خود، مایع صفراوی را وارد ابتدای روده باریک می‌کند و به هضم چربی و تجزیه آن‌ها کمک می‌کند.
بیشتر بخوانید علائم کبد چرب در زنان
صفرا چیست و چه علائمی دارد؟
صفرا مایعی زرد تا سبز رنگ است که توسط کبد تولید شده و در کیسه صفرا ذخیره می‌شود. گاهی اوقات مایع صفرا بر اساس دلایل مختلفی سبب ایجاد سنگ صفرا می‌شود که با علائم مختلفی نظیر تهوع، استفراغ، درد شکمی شدید، تغییر رنگ مدفوع، تغییر رنگ ادرار و حتی آسیب به کیسه صفرا همراه است.
درد کیسه صفرا کجا احساس می‌شود؟
درد کیسه صفرا می‌تواند ناگهانی شروع شده و یا به صورت مزمن و مداوم صورت بگیرد. درد کیسه صفرا در قسمت بالای شکم، نزدیک به پهلوها و قسمت راست و در زیر آرنج احساس می‌شود. البته گاهی اوقات که شدت درد افزایش پیدا می‌کند، در سرشانه راست، گردن و قسمت پشت شکم نیز احساس می‌شود.
علت زیاد شدن صفرا در بدن
گاهی اوقات، صفرا در بدن به دلایل مختلفی زیاد می‌شود که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد؛
- افزایش تولید صفرا به وسیله کبد: گاهی اوقات کبد به دلیل نارسایی کلیه، کم خونی، سنگ کیسه صفرا، التهاب کبد، عفونت کبد و برخی داروها صفرای زیادی تولید می‌کند.
- وجود اختلال در تخلیه صفرا به روده: تنگی مجرای صفراوی و ضعف عضلات کیسه صفرا می‌توانند سبب ایجاد اختلال در تخلیه صفرا به روده شوند.
- مشکلات جذب صفرا در روده: گاهی اوقات در روده اختلالاتی به وجود می‌آید که صفرای کمتری را به خود جذب می‌کند. نتیجه این اتفاق، افزایش صفرا در کیسه صفرا است.
- مسدود شدن مجرای صفراوی: سنگ کیسه صفرا اگر کوچک باشد، می‌تواند حرکت کرده و مجرای صفراوی را مسدود کند. از این رو صفرا به روده باریک تخلیه نشده و مقدار آن افزایش می‌یابد.
- مشکلات مربوط به کیسه صفرا: التهاب کیسه صفرا، عفونت مجرای صفراوی و یا ضعف عضلات کیسه صفرا می‌توانند صفرا را در کیسه صفرا افزایش دهند.
بیشتر بخوانید علائم زخم معده و سرطان معده
علت درد کیسه صفرا
درد کیسه صفرا ممکن است به دلایل زیر رخ بدهد؛
- وجود سنگ کیسه صفراوی: مواد صفراوی نظیر کلسترول و بیلی‌روبین اگر به مقدار زیادی در کیسه صفرا تجمع پیدا کرده و رسوب کنند، سبب ایجاد سنگ صفرا خواهند شد که می‌توانند مجرای صفراوی را مسدود کرده و درد شدیدی در این ناحیه ایجاد کنند.
- التهاب کیسه صفرا: گاهی اوقات باکتری‌ها و ویروس‌ها می‌توانند سبب التهاب کیسه صفرا شوند که موجب درد و تورم کیسه صفرا می‌شوند.
- وجود اختلال در عضلات کیسه صفرا: عضلات کیسه صفرا ضعیف می‌شوند یا مجرای اتصال به روده باریک تنگ می‌شود، در چنین شرایطی درد شدیدی در کیسه صفرا احساس می‌شود.
- آکالکولوس کیسه صفراوی: نوعی بیماری است که علت آن به طور دقیق مشخص نشده است ولی سبب ایجاد درد در کیسه صفرا می‌شود.
- وجود عوامل دیگر: مصرف برخی داروها، وجود عفونت یا التهاب در نزدیکی کیسه، تغییرات هورمون‌ها در دوران بارداری و یا آسیب ناشی از جراحی قبلی کیسه صفرا نیز می‌توانند سبب درد کیسه صفرا شوند.
آیا عفونت کیسه صفرا خطرناک است؟
عفونت کیسه صفرا از جمله عارضه‌های خطرناک مربوط به کیسه صفرا است که در صورت عدم درمان، عوارض جدی زیر را در پی خواهد داشت؛
سپسیس: سپسیس یا عفونت خون یا وضعیت خطرناک است که موجب اختلال در عملکرد دیگر اعضای بدن و حتی مرگ می‌شود. عفونت کیسه صفرا در صورت گسترش و عدم درمان می‌تواند وارد جریان خون شده و چنین وضعیتی را ایجاد کند.
آبسه صفراوی: گاهی اوقات مایع زیادی در کیسه صفرا تجمع کرده و سبب ایجاد آبسه صفراوی می‌شود. نتیجه این عارضه گسترش عفونت، مسدود شدن مجرای صفراوی و درد شدید خواهد بود.
کلیتره: کلیتره با علائمی مثل درد شدید در ناحیه شکم، مشکلات خونی، استفراغ شدید، تهوع و تب بالا همراه است. عفونت کیسه صفرا در صورت عدم درمان، سبب ایجاد کلیتره خواهد شد.
علائم پر شدن کیسه صفرا
در اکثر موارد پر شدن کیسه صفرا بدون علائم است و هیچ دردی در هیچ جای بدن احساس نخواهد شد. ولی گاهی اوقات نیز با علائمی مثل احساس سنگینی یا پری در معده، افزایش حجم کیسه صفرا، درد یا سنگینی در ناحیه راست و بالای شکم همراه است که نشان‌دهنده وجود سنگ صفراوی است.
بیماری سنگ کیسه صفرا
همان‌طور که پیش‌تر نیز گفتیم، سنگ کیسه صفرا در اثر رسوب مواد صفراوی در کیسه صفرا تشکیل شده و معمولا با ته نشین شدن در کیسه، علائم خاصی نداشته و اکثر مردم وجود آن را احساس نمی‌کنند. ولی گاهی اوقات با حرکت سنگ، علائمی از خود نظیر درد شدید نشان می‌دهد.
دیگر بیماری‌های صفراوی
کیسه صفرا به‌غیراز سنگ کیسه صفرا دچار بیماری‌های دیگری نیز می‌شود که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد؛
بیماری کیسه صفرا بدون سنگ: برخی بیماری‌های کیسه صفرا بدون وجود سنگ رخ می‌دهند که با علائمی همراه هستند.
پولیپ کیسه صفرا: به رشد غیر طبیعی بافت پولیپ گفته می‌شود که در اندازه کوچک آن‌ها، خوش‌خیم و غیر سرطانی محسوب می‌شوند و معمولاً به خودی خود، رفع می‌شوند. ولی اگر بزرگ باشند، باید درمان شوند تا به سرطان تبدیل نشوند.
سرطان کیسه صفرا: معمولاً ایجاد سرطان کیسه صفرا به ندرت پیش می‌آید؛ ولی در صورت عدم درمان، به دیگر قسمت‌های بدن پخش می‌شود.
کیسه صفرا سوراخ شده: اگر سنگ کیسه صفرا درمان نشود، سبب سوراخ شدن کیسه صفرا شده و عفونت شدید شکمی را ایجاد می‌کند.
عفونت مجرای اصلی صفراوی: اگر مجرای صفراوی مسدود شود، عفونت کرده و در صورت عدم درمان، عفونت به دیگر قسمت‌های بدن پخش شده و گسترش می‌یابد.
