دفع سنگ کیسه صفرا با تغذیه - چه بخوریم و چه نخوریم؟

سنگ کیسه صفرا یکی از بیماری‌های شایع است که گوارش بدن انسان را درگیر می‌کند. این بیماری اگر درمان نشود، عوارض متعددی را به دنبال دارد. برای درمان سنگ کیسه صفرا، ضمن رعایت دستورالعمل‌های پزشکی، باید رژیم غذایی مناسبی نیز در پیش داشته باشید. یعنی باید یک سری مواد غذایی وارد برنامه غذایی خود بکنید و یک سری مواد مضر را از آن حذف کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در این مقاله از خوب میشی همراه ما باشید.

سنگ کیسه صفرا چیست؟

سنگ‌های کیسه صفرا به دو نوع تقسیم می‌شوند. برخی از آن‌ها بزرگ بوده و از جای خود حرکت نمی‌کنند که معمولاً مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کنند. برخی دیگر کوچک هستند و می‌توانند با حرکت، مجرای صفراوی را مسدود کنند. در این شرایط فرد با درد شدیدی به پزشک متخصص مراجعه می‌کند و باید تحت درمان قرار بگیرد.

پیشنهاد مطالعه    دفع و درمان سنگ کیسه صفرا با گیاهان دارویی

بهترین رژیم غذایی برای سنگ کیسه صفرا

توجه داشته باشید که روش‌های مختلفی برای درمان و رفع سنگ کیسه صفرا وجود دارد. در کنار آن، افراد می‌توانند با رژیم غذایی خود به تشدید و یا کاهش علائم سنگ صفرا کمک کنند. در واقع رژیم غذایی، سنگ کیسه صفرا را درمان نمی‌کند، بلکه علائم و درد ناشی از آن را کاهش می‌دهد. رژیم غذایی مناسب برای کاهش علائم سنگ کیسه صفرا شامل موارد زیر است؛

• مصرف شیر و لبنیات: بهتر است در رژیم غذایی خود مواد لبنی یعنی ماست کم چرب، پنیر کم چرب، شیر کم چرب و در عین حال، پر از پروتئین را قرار دهید.
• مصرف مایعات زیاد: سعی کنید مصرف مایعات خود را بالا ببرید و حداقل 2 لیتر مایعات مثل آب در طول روز بخورید.
• از خوردن مواد غذایی پر چرب خودداری کنید.
• گوشت، ماهی و مرغ کم چرب مصرف کنید.
• محصولات حاوی نشاسته فراوان مثل نان، برنج و ماکارونی و انواع غلات برای سنگ کیسه صفرا مفید هستند.
• سعی کنید به جای چربی‌های اشباع حیوانی از چربی‌های ناشتا مصرف کنید.
• از خوردن مواد غذایی که علائم سنگ کیسه صفرا را تشدید می‌کنند، خودداری کنید.

غذاهای مفید برای مبتلایان به سنگ کیسه صفرا

توجه داشته باشید که مصرف مواد غذایی درست و سالم، از تحریک و ایجاد فشار در کیسه صفرا می‌کاهد و در مقابل مصرف مواد غذایی پر چرب و ناسالم، فشار زیادی به کیسه صفرا وارد کرده و علائم سنگ کیسه صفرا را تشدید می‌کند. از جمله غذاهای مفید برای مبتلایان به سنگ کیسه صفرا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد؛

• مصرف پروتئین و گوشت بدون چربی

مواد پروتئینی و یا گوشت می‌توانند به ترمیم بافت‌های حیاتی بدن کمک کنند. از این رو مصرف این مواد بسیار ضروری است. ولی کسانی که به سنگ کیسه صفرا مبتلا هستند، باید از انواع کم چرب یا بدون چرب مواد پروتئینی از جمله لبنیات بدون چربی، سویا و یا فراورده‌های سویا، انواع حبوبات نظیر لوبیا و عدس، ماهی، طیور و موادی نظیر آن‌ها مصرف کنند. البته ناگفته نماند که مصرف پروتئین‌های گیاهی کمک شایانی به کاهش ابتلا به بیماری سنگ کلیه می‌کنند.

• مصرف غذاهای گیاهی

مواد گیاهی شامل انواع ویتامین‌ها، انواع مواد معدنی و آنتی اکسیدان‌ها هستند که مصرف این مواد به کاهش ابتلا به سنگ کیسه صفرا کمک می‌کند. همچنین در صورت ابتلا، از تشدید علائم آن جلوگیری می‌کنند. آنتی اکسیدان موجود در این مواد به پاک‌سازی رادیکال‌های آزاد در بدن کمک می‌کنند و هضم غذا توسط کیسه صفرا را بهبود می‌بخشند.

• مصرف چربی‌های سالم

مواد غذایی همچون ماهی‌های چرب، روغن‌های ماهی، بذر کتان و گردو شامل امگا 3 هستند. امگا 3 به بهبود سلامت کیسه صفرا کمک می‌کند. البته گاهی اوقات پزشک نیز برای درمان بهبود سنگ کیسه صفرا از مکمل‌های حاوی امگا 3 تجویز می‌کند.

• مصرف مواد غذایی حاوی فیبر

انواع حبوبات، سبزیجات، آجیل و انواع غلات دارای فیبر هستند. فیبر از بروز سنگ کیسه صفرا جلوگیری کرده و بهبود عملکرد آن کمک می‌کند.

• مصرف قهوه

قهوه می‌تواند با افزایش آنتی اکسیدان به کاهش التهاب کیسه صفرا کمک کند. همچنین با افزایش تولید ادرار و حرکت مثانه به علائم سنگ کیسه صفرا را کاهش می‌دهد. البته بهتر است کسانی که مشکلات گوارشی دارند، از مصرف زیاد قهوه خودداری کنند.

• مصرف غذاهای حاوی ویتامین c و منیزیم

مواد غذایی مثل پرتقال، کیوی، توت فرنگی، کلم بروکلی، انواع مرکبات، فلفل سبز و قرمز حاوی ویتامین سی هستند. منیزیم در اسفناج، لوبیا، شیر سویا، بادام زمینی، بادام هندی و برنج یافت می‌شود. این ویتامین‌ها نیز به بهبود عملکرد کیسه صفرا کمک می‌کنند.

• مصرف کلسیم

کلسیم نیز به حفظ سلامت کیسه صفرا کمک می‌کند. مواد غذایی نظیر ماست، پنیر، شیر، شیر بادام و سبزیجات دارای برگ‌های تیره، حاوی مقدار زیادی کلسیم هستند.

.

نقش هیدراتاسیون در پیشگیری از سنگ کیسه صفرا

آب یکی از اصلی‌ترین عناصر برای حفظ سلامت بدن شناخته می‌شود. هیدراتاسیون مناسب به عملکرد درست و به جای کیسه صفرا و کنترل غلظت مواد موجود در صفرا کمک می‌کند. وقتی بدن دچار کم‌آبی می‌شود غلظت صفرا افزایش یافته در نتیجه احتمال تشکیل سنگ‌های کیسه صفرا نیز افزایش می‌یابد. برای پیشگیری از سنگ کیسه صفرا می‌بایست روزانه حداقل 8 لیوان آب به صورت جرعه جرعه نوشید. همچنین آبمیوه‌های طبیعی بدون قند و برخی از دمنوش‌های گیاهی می‌توانند گزینه‌ خوبی برای افزایش مصرف مایعات باشند.

راه‌‌های پیشگیری از سنگ کیسه صفرا

سعی کنید با رعایت موارد زیر از بروز سنگ کیسه صفرا جلوگیری کنید؛

• مصرف کافی آب: آب زیاد به رقیق شدن مایعات صفراوی کمک کرده و از تشکیل سنگ جلوگیری می‌کند. در نتیجه روزانه حداقل 8 لیوان آب مصرف کنید.
• حفظ وزن مناسب: از چاقی خود جلوگیری کنید؛ چراکه حفظ اندازه مناسب چربی در بدن از تشکیل سنگ صفرا جلوگیری می‌کند.
• داشتن رژیم غذایی مناسب: سعی کنید از مواد غذایی مناسب از جمله انواع سبزیجات، میوه‌ها، گوشت و مواد پروتئینی کم چرب، مواد لبنی کم چرب، انواع غلات و... در رژیم غذایی خود استفاده کنید. این مواد غذایی احتمال ابتلا به سنگ کیسه صفرا را کاهش می‌دهند.
• اجتناب از خوردن چربی‌های اشباع: سعی کنید در مصرف موادی همچون گوشت قرمز، تخم مرغ و محصولات لبنی، مصرف چربی اشباع را کاهش دهید.

 اهمیت مصرف ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها

ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها نقش مهمی در سلامت بدن دارند و می‌توانند در پیشگیری از سنگ کیسه صفرا نقش داشته باشند. ویتامین‌های گروه B به خصوص ویتامین B6 و B12 در تنظیم متابولیسم چربی و کاهش سطح کلسترول در خون موثر هستند.

آنتی‌اکسیدان‌هایی نظیر ویتامین E و بتاکاروتن با جلوگیری از تخریب سلولی و التهاب، به سلامت صفرا کمک می‌کنند. همچنین مصرف میوه‌هایی مانند موز، سیب رسیده، توت فرنگی، تمشک، گلابی و ... و سبزیجات تازه از جمله اسفناج، کلم بروکلی و هویج که منابع غنی از این ویتامین‌ها هستند به کاهش خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا کمک می‌کند.

نکته: بهتر است فهرست مواد غذایی مجاز از پزشک دریافت شود زیرا شرایط بدنی هر فرد متفاوت با شخص دیگری بوده که احتمال دارد خوراکی‌های نام برده شده نتیجه منفی داشته باشد.

چه چیزهایی برای کیسه صفرا مضر است؟  لیست میوه و غذاهای ممنوعه در کیسه صفرا

در افرادی که مشکلات کیسه صفرا دارند برخی میوه‌ها و غذاها می‌توانند موجب تشدید علائم و افزایش خطر تشکیل سنگ شوند از این رو مصرف این گروه از مواد خوراکی باید محدود یا کاملا اجتناب شود. در ادامه فهرستی از میوه‌ها و غذاهای ممنوعه برای مبتلایان به سنگ کیسه صفرا آورده شده است:

• پرتقال: میوه پرتقال به دلیل محتوای بالای اسید می‌تواند باعث درد در افرادی با مشکلات کیسه صفرا شود.
• لیمو: اسید بالایی دارد که می‌تواند علائم کیسه صفرا را تشدید کند.
• اُکالیپتوس: اُکالیپتوس به دلیل طبع گرم و اسیدی که دارد برای برخی افراد آزاردهنده است.

​​​​​​​​​​​​​​

• آلو: آلو می‌تواند منجر به نفخ و ناراحتی شکم شود.
• غذاهای سرخ‌کردنی: غذاهای سرخ شده مانند سیب‌زمینی، مرغ و سایر غذاهای چرب می‌توانند به صفرا فشار بیاورند.
• چربی‌های اشباع شده: چربی‌های حاوی چربی‌های حیوانی (گوشت قرمز چرب، سوسیس و کالباس) کاملا ممنوع هستند.
• غذاهای فرآوری شده: غذاهای فرآوری شده و کنسروی پر از قند و چربی بوده که باید از مصرف آن‌ها جلوگیری کرد.
• شکلات و تنقلات: مصرف زیاد قند می‌تواند خطر تشکیل سنگ را افزایش دهد. لواشک، بستنی، پفک، چیپس، شکلات، آبنبات و ... کاملا باید از لیست خوراکی‌ها حذف شوند.
• غذاهای پر ادویه: غذاهایی با اویه زیاد مانند فلفل و سایر ادویه‌های تند می‌توانند ناراحتی گوارشی ایجاد کنند.
• محصولات لبنی پرچرب: شیر و ماست پرچرب ممکن است علائم را تشدید کنند.
• غذاهای حاوی قندهای افزوده: دلستر، انرژی‌زا، ماء‌الشعیر، نوشابه‌ و آبمیوه‌های صنعتی منجر به التهاب و ناراحتی کیسه صفرا خواهند شد.

سخن پایانی

سنگ کیسه صفرا شاید در ابتدا علائمی از خود نشان ندهد؛ ولی اگر سنگ حرکت کرده و مجرای صفراوی را مسدود کند، می‌تواند بسیار خطرساز بوده و به عمل جراحی نیاز داشته باشد. در نتیجه با داشتن رژیم غذایی مناسب می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد و یا علائم آن را کاهش داد.

سوالات متداول

1. آیا نوشیدن آب زیاد واقعا می‌تواند به پیشگیری از سنگ کیسه صفرا کمک کند؟ 

بله، هیدراتاسیون مناسب به کاهش غلظت مواد موجود در صفرا و در نتیجه جلوگیری از تشکیل سنگ کمک می‌کند. بهتر است آب را به صورت جرعه جرعه در دفعات مختلف نوشید.

2. چه غذاهایی باید از رژیم غذایی حذف شوند تا خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا کاهش یابد؟ 

غذاهای پرچرب، سرخ شده، غذاهای فرآوری شده و قندهای غیر طبیعی باید محدود شوند. بهتر است از غذاهای تازه و طبیعی بیشتر استفاده کنید.

3. آیا مصرف ویتامین‌ها می‌تواند به پیشگیری از سنگ کیسه صفرا کمک کند؟

بله، ویتامین‌ C، B و آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند احتمال تشکیل سنگ را کاهش دهند.

4. آیا می‌توان با غذاهای خاصی سنگ‌های کیسه صفرا را درمان کرد؟

هیچ غذایی به تنهایی نمی‌تواند سنگ‌های کیسه صفرا را درمان کند اما داشتن رژیم غذایی سالم، مفید و متعادل می‌تواند به پیشگیری از تشکیل سنگ و کاهش علائم کمک کند.