آلرژی غذایی چیست؟
مردم اغلبا نسبت به چیزی که می‌خورند واکنش ناخوشایندی نشان می‌دهند و فکر می‌کنند حساسیت غذایی دارند اما ممکن است دلیل دیگری داشته باشد یعنی واکنش آن به خاطر عدم تحمل غذایی باشد. تفاوت آلرژی غذایی با عدم تحمل غذایی در چیست؟
آلرژی غذایی در نتیجه واکنش سیستم ایمنی بدن شما به غذا در صورت عدم نیاز به غذا ایجاد می‌شود. با عدم تحمل غذایی، مسئولیتی متوجه سیستم ایمنی بدن نیست. بیشتر اوقات مشکل در هضم مواد خاص آن غذا (یا هر خوردنی دیگر) است و معمولا علائم ناشی از عدم تحمل غذایی چند ساعت پس از خوردن رخ می‌دهد. به عنوان مثال حساسیت به شیر با عدم هضم مناسب شیر به دلیل عدم تحمل لاکتوز متفاوت است. برخی افراد از خانواده‌هایی هستند که آلرژی در آنها شایع است - نه لزوماً آلرژی غذایی، بلکه آلرژی‌هایی مانند تب یونجه، آسم یا کهیر- هنگامی که هر دو والدین شما آلرژی دارند، احتمال اینکه آلرژی غذایی داشته باشید بیشتر از خود آلرژی است. اگر فکر می‌کنید آلرژی غذایی دارید، به پزشک مراجعه کنید تا علت ایجاد آن را تأیید کرده و برای کنترل و درمان آن کمک بگیرید. بعضی اوقات واکنش‌های آلرژیک به غذا می‌توانند شدید و حتی تهدید کننده زندگی باشند.
آلرژی غذایی چگونه اتفاق می‌افتد؟
آلرژی غذایی شامل دو قسمت از سیستم ایمنی بدن شما است. یکی ایمونوگلوبولین E (IgE) است که نوعی پروتئین به نام آنتی بادی می‌باشد که از طریق خون حرکت می‌کند. دیگری ماست سل (mast cells) است که در تمام بافت‌های بدن به ویژه در مکان‌هایی مانند بینی، گلو، ریه‌ها، پوست و دستگاه گوارش وجود دارند.
کلسترول بالا نشانه چیست ؟ | عوارض و درمان کلسترول بالا در جوانی
اولین باری که غذایی را به آن حساسیت دارید می‌خورید، سلول‌های خاصی تعداد زیادی IgE برای بخشی از غذا ایجاد می‌کنند که باعث آلرژی می‌شود، آلرژن نامیده می شود. آلرژن یا حساسیت‌زا نوعی آنتی‌ژن است که باعث واکنش غیرطبیعی و بسیار شدید سیستم ایمنی بدن می‌شوند. IgE آزاد شده و به سطح ماست سل‌ها متصل می‌شود. تاکنون هنوز واکنشی نداشته‌اید اما اکنون برای بروز واکنش آماده شده‌اید. دفعه بعدی که آن غذا را می‌خورید ماده حساسیت زا با IgE آن تداخل می‌یابد و ماست سل‌ها را ترشح می‌کند تا مواد شیمیایی مانند هیستامین آزاد شوند. بسته به بافتی که در آن قرار دارند این مواد شیمیایی علائم مختلفی ایجاد می‌کنند و از آنجا که برخی از مواد حساسیت‌زای غذایی در اثر گرمای پخت و پز یا اسیدهای معده یا آنزیم‌هایی که غذا را هضم می کنند تجزیه نمی‌شوند می‌توانند به جریان خون وارد شده و از آنجا به نقاط مختلف بدن رسیده و باعث واکنش‌های آلرژیک در سراسر بدن شوند. روند هضم بر جاهای مختلفی از بدن تأثیر می‌گذارد. ممکن است احساس خارش در دهان خود داشته باشید در این صورت ممکن است علائمی مانند استفراغ، اسهال یا دل درد داشته باشید. مواد حساسیت زای غذایی در خون می‌تواند باعث افت فشار خون شود. همانطور که به پوست شما می‌رسند، می‌توانند کهیر یا اگزما را تحریک کنند. در ریه‌ها ممکن است باعث خس خس سینه شوند. همه اینها طی چند دقیقه تا یک ساعت اتفاق می‌افتد.
نشانه های آلرژی غذایی | علائم آلرژی غذایی
علائم و نشانه‌های آلرژی غذایی عبارتند از:
- کهیر، خارش یا اگزما
- ورم کردن لب‌ها، صورت، زبان یا گلو و حتی سایر قسمت‌های بدن
- خس خس سینه، گرفتگی بینی یا اختلال در تنفس
- سرگیجه، احساس سبکی در سر یا بیهوش شدن
- سوزن سوزن شدن دهان، خارش گلو
- ناراحتی معده، روده و مشکلات گوارشی
- خارش، قرمز شدن چشم‌ها و آبریزش از چشم
در کدام خوراکی‌ها و مواد غذایی، آلرژی غذایی شایع است؟ | لیست مواد غذایی آلرژی زا
غذاهایی که به آنها واکنش نشان می‌دهید اغلب آنهایی هستند که به طور منظم می‌خورید. بزرگسالان معمولاً آلرژی غذایی خود را با گذر زمان از دست نمی‌دهند. در بزرگسالان بروز آلرژی غذایی از مواد غذایی زیر شایع‌تر است:
- بادام زمینی
- آجیل‌های درختی مانند گردو
- غذاهای دریایی از جمله میگو، خرچنگ دریایی
- گوجه فرنگی
سندرم خستگی مزمن نشانه چیست ؟ | خستگی مزمن کرونا + درمان
مواد غذایی حساسیت زا برای کودکان
برای کودکان، مواد حساسیت زای غذایی که اغلب مشکلاتی ایجاد می‌کنند عبارتند از:
- تخم مرغ
- شیر
- بادام زمینی
کودکان نیز گاهی اوقات همانند بزرگسالان حساسیت به آلرژی غذایی را سال‌های سال حفظ می‌کنند و یا ممکن است پس از چند سال دیگر به آن ماده غذایی حساسیت نشان ندهند. بچه‌ها به بادام زمینی، ماهی و میگو بیشتر نسبت به شیر، تخم مرغ و سویا حساسیت دارند. حساسیت به بادام زمینی و باقالی یکی از شایع‌ترین آلرژی غذایی در کودکان است.
آلرژی غذایی در نوزادان و کودکان | علائم آلرژی غذایی در کودکان
حساسیت به شیر و سویا به ویژه در نوزادان و کودکان خردسال به این دلیل که سیستم ایمنی و گوارشی آنها هنوز در حال رشد است شایع است، این آلرژی غذایی ممکن است طی چند روز تا چند ماه پس از تولد ظاهر به صورت‌های زیر ظاهر شوند:
- کهیر
- آسم
- قولنج
- وجود خون در مدفوع
- رشد کند و ضعیف
به طور معمول پزشک آلرژی غذایی را تا حدی با تغییر رژیم غذایی مانند تغییر از پروتئین گاوی به پروتئین‌های دیگر مانند استفاده از شیر بز و شیر گوسفند و محصولات تولید شده از این شیرها به جای شیر گاو و محصولات پروتئین گاوی، آلرژی غذایی کودکان را درمان می‌کند که عموما آلرژی غذایی کودکان و نوزادان در طی چند ماه تا چند سال از بین می‌رود. ممکن است آلرژی غذایی ناشی از شیر خشک مصرفی باشد که در هر حال با شناسایی آنها و تغییر شیر خشک از بین خواهد رفت.
با غذا نخوردن کودک چه کنیم ؟ | راهکارهای عملی
واکنش متقاطع و سندرم آلرژی دهان
هنگامی که به یک ماده غذایی خاص واکنش آلرژیک شدید و تهدیدکننده زندگی دارید، احتمالاً پزشک توصیه می‌کند که از مصرف غذاهای مشابه نیز خودداری کنید. به عنوان مثال اگر به میگو واکنش نشان دهید، احتمالاً به غذاهای دریایی دیگر مانند خرچنگ یا ماهی آلرژی غذایی دارید که این واکنش متقاطع نامیده می‌شود. نمونه دیگری از واکنش متقاطع، سندرم آلرژی دهانی است. سندروم آلرژی دهان در افرادی اتفاق می‌افتد که حساسیت زیادی به گرده افشانی دارند. در این حالت بدن برخی از میوه‌ها را با گرده اشتباه گرفته و باعث ایجاد حساسیت به آنها می‌شود که معمولا حساسیت به میوه‌هایی مانند طالبی، ملون یا خربزه دیده می‌شود.
آلرژی غذایی ناشی از ورزش | حساسیت غذایی ناشی از ورزش
در آلرژی غذایی ناشی از ورزش حداقل به یک نوع آلرژی غذایی برای ایجاد واکنش نیاز است. اگر به آلرژی غذایی ناشی از ورزش مبتلا باشید، هیچ واکنشی نخواهید داشت مگر اینکه به انجام فعالیت بدنی مشغول شوید. با بالا رفتن درجه حرارت بدن احساس خارش می‌کنید، دچار سبکی سر می‌شوید و ممکن است کهیر یا حتی آنافیلاکسی (نوعی واکنش آلرژیک مهلک) داشته باشید. خوشبختانه درمان آن ساده است؛ چند ساعت قبل از تمرین آن غذا را نخورید.
تشخیص آلرژی غذایی
برای تشخیص آلرژی غذایی ابتدا دکتر سوالاتی را می‌پرسد:
- آیا واکنش در عرض یک ساعت پس از خوردن غذا به سرعت بروز کرد؟
- آیا شخص دیگری بیمار شد؟
- قبل از شروع واکنش چقدر خوردید؟
- غذا چگونه تهیه شد؟
- آیا در همان زمان چیز دیگری خورده‌اید؟
- آیا آنتی هیستامین مصرف کرده‌اید یا کار دیگری انجام داده‌اید؟ کمک کرد؟
- آیا همیشه هنگام خوردن آن غذا این اتفاق می‌افتد؟
پزشک شما ممکن است از شما بخواهد در یک دفترچه یادداشت غذایی، سوابق مربوط به هر وعده غذایی و واکنشی که دارید را ثبت کنید. این جزئیات بیشتر به شما این امکان را می‌دهد تا آلرژی غذایی را تشخیص دهید. ممکن است دریابید که واکنش شما به میزان غذایی که خورده‌اید مربوط می‌شود. مرحله بعدی ممکن است رژیم حذفی باشد که با کمک پزشک انجام می‌دهید. به طور مثال رژیم حذفی را با نخوردن یک غذای مشکوک مانند تخم مرغ شروع می‌کنید. اگر علائم شما برطرف شود، نشان دهنده آلرژی غذایی است. سپس دوباره سعی کنید آن غذا را بخورید تا ببینید آیا علائم دوباره برمی‌گردد یا خیر که با این کار تشخیص خود را تأیید می‌کنید.
آزمایشات آلرژی غذایی | تست آلرژی غذایی
اگر پزشک شما احساس کند آلرژی غذایی خاصی وجود دارد، ممکن است نیاز باشد آزمایشاتی برای اندازه گیری پاسخ آلرژیک خود انجام دهید.
- تست خراش پوست: یکی از این موارد تست خراش پوست است. پزشک یا تکنسین یک قطره از محلول تهیه شده با غذا را روی بازو یا پشت شما قرار می‌دهد. سپس پوست شما را با یک سوزن با استفاده از قطره سوراخ می‌کنند و تورم یا قرمزی را مشاهده می‌کنند. آزمایشات پوستی سریع، ساده و نسبتاً بی خطر هستند. اما متخصصان تنها تشخیص را بر مبنای آزمایش پوستی توصیه نمی‌کنند. آزمایش پوست شما ممکن است حساسیت به یک ماده غذایی را نشان دهد بدون اینکه هنگام خوردن آن غذا واکنش آلرژیک داشته باشید. بنابراین پزشک آلرژی غذایی را فقط در صورت آزمایش پوستی مثبت و سابقه واکنش به همان ماده غذایی تشخیص می‌دهد. اگر به شدت حساسیت شدید دارید، آزمایش پوست می‌تواند خطرناک باشد. در صورت ابتلا به اگزمای شدید نیز نمی‌توان این کار را انجام داد. در عوض پزشک از آزمایش خون مانند RAST (رادیوایمونواسی) و ELISA (الایزا) استفاده می‌کند که میزان IgE مخصوص غذا (زیاد شدن حساسیت فوری به فاصله 20 دقیقه تا یک ساعت) را اندازه گیری می‌کند. این تست‌ها ممکن است هزینه بیشتری داشته باشند و جواب آن طول بکشد. باز هم نتیجه مثبت لزوماً به این معنی نیست که شما آلرژی غذایی دارید.
- چالش غذایی یا آزمایش تغذیه: چالش غذایی یا آزمایش تغذیه، روش دیگری برای تأیید یا رد آلرژی غذایی است. این کار با هماهنگی پزشک انجام می‌شود. برای انجام آزمایش تغذیه هر 15-30 دقیقه یک وعده غذایی کوچک خورده که مقادیر زیادی ماده آلرژی زا در آن وجود دارد تا اینکه واکنش نشان دهید یا اینکه یک وعده غذایی دیگر بخورید و مجدد نتیجه را امتحان کنید.
- تست سمیت سلولی: یک ماده حساسیت زای غذایی به نمونه خون شما اضافه می‌شود سپس تکنسین نمونه را در زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند تا میزان مرگ سلولی را مشاهده کند.
- زیر گروه‌های IgG :IgG یکی از فراوان‌ترین ایمونوگلوبولین مجود در پلاسمای خون است که با خونگیری یک میلی لیتر از نمونه آن می‌توان نقص سیستم ایمنی و آلرژی غذایی را دریافت.
درمان آلرژی غذایی
راه اصلی مقابله با آلرژی غذایی پرهیز از مصرف آن غذا است. برای افراد با آلرژی غذایی زیاد، حتی مقادیر بسیار کمی از یک ماده حساسیت زا (حتی به اندازه یک چهارم مغز بادام زمینی) می‌تواند واکنش شدیدی ایجاد کند. افراد با حساسیت غذایی کمتر ممکن است کمتر به ماده غذایی که به آن حساسیت دارند واکنش نشان دهند. وقتی غذای حساسیت زا را شناسایی کردید باید دیگر از خوردن آن صرف نظر کنید که این کار به معنای خواندن لیست دقیق و دقیق مواد تشکیل دهنده مواد غذایی باشد زیرا بسیاری از غذاهای محرک آلرژی در لیست تشکیل دهنده مواردی هستند که انتظار ندارید از آنها در ساخت آن ماده غذایی به کار رفته باشد. به عنوان مثال بادام زمینی ممکن است در پروتئین موجود باشد و تخم مرغ در برخی از سس‌های سالاد موجود است. در رستوران‌ها ممکن است مجبور شوید در مورد مواد تشکیل دهنده موجود در غذاهای خاص از سرآشپز سوال کنید.
کم کاری تیروئید چیست ؟ | علائم + درمان
حتی افرادی که بسیار محتاط هستند می توانند مرتکب اشتباه شوند بنابراین اگر آلرژی غذایی شدید دارید، باید همیشه آماده واکنش غذایی و اقدامات لازم برای درمان باشید. اگر به یک ماده غذایی شوکِ شبه آنافیلاکتیک یا واکنش آنافیلاکسی (شدیدترین واکنش آلرژیک) داشته‌اید باید یک دستبند یا گردنبند هشدار دهنده پزشکی داشته باشید که در آن حساسیت شما به آن ماده غذایی قید شده است تا اورژانس و کادر درمان با مشاهده آن بتوانند اقدامات درست را درجهت درمان و نجات شما انجام دهند. همچنین باید دو خودکار تزریقی اپی نفرین یا اپی پن (Auvi-Q،EpiPen ، Symjepi) داشته باشید و در صورت شروع واکنش آماده استفاده از آنها باشید. خودکار اپی پن مخصوص افراد مستعد واکنش‌های شدید آلرژیک است. علائم خفیف مانند سوزن سوزن شدن در دهان و گلو یا ناراحتی معده ممکن است یک واکنش آلرژیک نباشد اما هنوز هم باید خودکار تزریقی را همراه داشته باشید تا با ترزیق آن میزان صدمه وارده کمتر شود سپس با اورژانس به شماره 115 تماس بگیرید. والدین و مراقبان باید از کودکان در برابر غذاهای محرک آنها محافظت کنند و بدانند که اگر کودک یکی از انواع غذاهای ایجاد کننده آلرژی را بخورد چه باید بکنند. مدارس باید برنامه‌ای برای رسیدگی به دانش آموزان در موارد اضطراری داشته باشند.
مهم ترین واکسن های بزرگسال | جدول واکسن بزرگسالان
داروی آلرژی غذایی
داروها می توانند به تسکین علائم آلرژی غذایی کمک کنند که جزو واکنش آنافیلاکسی به شمار نمی‌آیند (یعنی جزو شدیدترین واکنش‌های آلرژیک دسته بندی نمی‌شوند):
- آنتی هیستامین برای مشکلات گوارشی، کهیر و عطسه و آبریزش بینی
- گشادکننده برونش (نوعی دارو که باعث شل شدن و باز شدن مجاری تنفسی یا برونش ریه‌ها می‌شود) برای سفت شدن مجاری تنفسی یا علائم آسم مانند
اما اگر آنها را قبل از خوردن غذا مصرف کنید از بروز واکنش آلرژیک جلوگیری نمی‌کنند؛ حتما باید آلرژی غذایی اتفاق افتاده باشد تا داروها تاثیر گذار باشند. مصرف هیچ دارویی به عنوان پیشگیری کننده امکان پذیر نیست.
