سرطان کولورکتال، علائم و درمان آن را بشناسیم

سرطان کولورکتال که با نام‌ های سرطان روده، سرطان کولون یا سرطان رکتوم نیز شناخته می‌ شود، به هر سرطانی اطلاق می‌ شود که روده بزرگ و راست روده را تحت تأثیر قرار دهد. از علائم شایع این سرطان می توان به وجود خون در مدفوع، اسهال یا یبوست اشاره کرد.

اگر می خواهید اطلاعات بیشتری در رابطه با سرطان کولورکتال کسب کنید و  علائم و درمان آن را بشناسید حتما در ادامه این بخش با خوب میشی همراه بمانید.

پیشنهاد مطالعه: بیماری کرون و علائم و درمان آن

سرطان کولورکتال چیست؟

سرطان کولورکتال به انگلیسی Colorectal Cancer، نوعی از سرطان است که از روده بزرگ و رکتوم شروع می شود. این سرطان بسته به اینکه از کجا شروع می شود، می تواند سرطان روده بزرگ یا سرطان رکتوم نیز نامیده شود. سرطان کولون و سرطان رکتوم اغلب با هم گروه بندی می شوند زیرا ویژگی های مشترک زیادی دارند.

سرطان روده بزرگ زمانی اتفاق می افتد که سلول های روده بزرگ و رکتوم خارج از کنترل رشد می کنند و درمان آن ممکن است بسته به مرحله و نوع سرطان روده بزرگ متفاوت باشد.

به بیان ساده تر، سرطان کولورکتال یا سرطان روده بزرگ، نوعی سرطان است که از روده بزرگ یا راست روده شروع می شود. روده بزرگ و رکتوم اندام هایی هستند که قسمت پایینی دستگاه گوارش را تشکیل می دهند. کولون روده بزرگ است و رکتوم گذرگاهی است که کولون را به مقعد متصل می کند.

گاهی اوقات رشد غیرطبیعی به نام پولیپ در روده بزرگ یا رکتوم ایجاد می شود که با گذشت زمان، برخی از پولیپ ها ممکن است به سرطان تبدیل شوند. آزمایش های غربالگری می توانند پولیپ ها را پیدا کنند تا بتوان آنها را قبل از تبدیل شدن به سرطان برداشت. همچنین غربالگری به یافتن سرطان کولورکتال در مراحل اولیه کمک می کند، زمانی که درمان بهترین نتیجه را دارد.

آشنایی با کولون و رکتوم

برای درک سرطان کولورکتال، دانستن ساختار و عملکرد طبیعی کولون و رکتوم می تواند کمک کننده باشد. کولون و رکتوم روده بزرگ را تشکیل می دهند که بخشی از سیستم گوارشی است.

بیشتر روده بزرگ از کولون تشکیل شده است، لوله ای عضلانی به طول حدود 1.5 متر و غذا از طریق آنها عبور می‌ کند. 

قسمت اول کولون صعودی نامیده می شود و با کیسه ای به نام سکوم شروع می شود، جایی که غذای هضم نشده از روده کوچک وارد می شود و در سمت راست شکم به سمت بالا ادامه می یابد.

قسمت دوم کولون عرضی نام دارد و در سراسر بدن از سمت راست به سمت چپ می رود.

بخش سوم کولون نزولی نامیده می شود زیرا در سمت چپ فرود می آید (به سمت پایین حرکت می کند).

بخش چهارم به دلیل شکل "S" آن کولون سیگموئید نامیده می شود. کولون سیگموئید به راست روده می پیوندد و سپس به مقعد متصل می شود.

مقاطع صعودی و عرضی با هم کولون پروگزیمال نامیده می شوند و کولون نزولی و سیگموئید را کولون دیستال می نامند.

پیشنهاد مطالعه: علت و درمان بیماری آشالازی

کولون و رکتوم چگونه کار می کنند؟

روده بزرگ پس از عبور از روده کوچک، آب و نمک را از مواد غذایی باقیمانده جذب می کند. مواد زائدی که پس از عبور از روده بزرگ باقی می‌ ماند، وارد رکتوم می‌ شود، یعنی 6 اینچ (15 سانتی‌متر) آخر دستگاه گوارش و تا زمانی که از مقعد عبور کند در آنجا ذخیره می شود. ماهیچه های حلقه ای شکل (که اسفنکتر نامیده می شود) در اطراف مقعد مانع از بیرون آمدن مدفوع می شوند تا زمانی که در حین اجابت مزاج شل شوند.

سرطان کولورکتال چگونه شروع می شود؟

در ادامه به برخی از دلایلی که ممکن است در ایجاد سرطان کولورکتال موثر باشند، اشاره کردیم:

پولیپ در روده بزرگ یا راست روده

اکثر سرطان های کولورکتال به صورت رشد روی پوشش داخلی روده بزرگ یا رکتوم شروع می شوند. به این توده ها پولیپ می گویند. با افزایش سن، رشد پولیپ ها بسیار رایج خواهد بود. بیشتر پولیپ ها خوش خیم یا غیرسرطانی هستند. اما برخی از انواع پولیپ‌ ها می‌ توانند در طول زمان (معمولاً طی سال‌ ها) به سرطان تبدیل شوند. احتمال تبدیل پولیپ به سرطان به نوع پولیپ بستگی دارد. به طور کلی، انواع مختلفی از پولیپ وجود دارد.

• پولیپ های آدنوماتوز (آدنوم): این پولیپ ها گاهی به سرطان تبدیل می شوند. به همین دلیل، آدنوم یک وضعیت پیش سرطانی نامیده می شود.
• پولیپ هایپرپلاستیک و پولیپ های التهابی: این پولیپ ها شایع ترند، اما به طور کلی پیش سرطانی نیستند. برخی از افراد مبتلا به پولیپ هایپرپلاستیک بزرگ (بیش از 1 سانتی متر) ممکن است بیشتر به غربالگری سرطان کولورکتال با کولونوسکوپی نیاز داشته باشند. 
• پولیپ های دندانه دار بدون نشست (SSP) و آدنوم های دندانه دار سنتی (TSA): این پولیپ ها اغلب مانند آدنوم درمان می شوند زیرا خطر بالاتری برای تبدیل به سرطان دارند.

سایر عواملی که می توانند پولیپ را بیشتر در معرض سرطان قرار دهند یا خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را افزایش دهند عبارتند از:

• اندازه: اگر پولیپ بزرگتر از 1 سانتی متر باشد
• تعداد: اگر بیش از 3 پولیپ یافت شود
• بافت شناسی: اگر دیسپلازی در پولیپ دیده شود. دیسپلازی به این معنی است که سلول ها غیرطبیعی به نظر می رسند، اما هنوز به سرطان تبدیل نشده اند.

پیشنهاد مطالعه: آشنایی با 10 کلینیک برتر گوارش در تهران به همراه آدرس و شماره

نحوه گسترش سرطان کولورکتال چگونه است؟

اگر سرطان کولورکتال در اثر پولیپ ایجاد شود، به مرور زمان می تواند به دیواره روده بزرگ یا رکتوم رشد کند. دیواره روده بزرگ و راست روده از لایه های زیادی تشکیل شده است. سرطان کولورکتال از درونی ترین لایه (مخاط) شروع می شود و می تواند از طریق برخی یا همه لایه های دیگر به بیرون رشد کند.

وقتی سلول‌ های سرطانی در دیواره قرار دارند، می‌ توانند به رگ‌ های خونی یا رگ‌های لنفاوی (کانال‌های کوچکی که مواد زائد و مایعات را می‌ برند) رشد کنند. از آنجا، آنها می توانند به غدد لنفاوی مجاور یا نقاط دوردست بدن نیز حرکت کنند.

به طور کلی، میزان گسترش سرطان کولورکتال بستگی به این دارد که چقدر عمیق در دیواره رشد می کند و اینکه آیا به خارج از روده بزرگ یا راست روده گسترش یافته است یا خیر. 

آشنایی با انواع سرطان در کولون و رکتوم

اکثر سرطان های کولورکتال، آدنوکارسینوم هستند. این سرطان‌ ها از سلول‌ هایی شروع می‌ شوند که مخاط را برای روان‌ کردن داخل کولون و رکتوم می‌ سازند. در واقع وقتی پزشکان در مورد سرطان کولورکتال صحبت می کنند، تقریباً همیشه در مورد این نوع صحبت می کنند. برخی از زیر گروه‌ های آدنوکارسینوم، مانند حلقه علامت و موسینوس، ممکن است پیش آگهی بدتری نسبت به سایر زیر گروه‌ های آدنوکارسینوم داشته باشند.

سایر انواع تومورهای بسیار کمتر رایج نیز می توانند از کولون و رکتوم شروع شوند که شامل موارد زیر هستند:

• تومورهای کارسینوئید: اینها از سلول های خاص هورمون ساز در روده شروع می شوند.
• تومورهای استرومایی گوارشی (GISTs): از سلول های عصبی در دیواره دستگاه گوارش شروع می شوند. برخی خوش خیم هستند (سرطانی نیستند) و بیشتر در معده و روده کوچک یافت می شوند. یعنی معمولاً در روده بزرگ یا رکتوم یافت نمی شوند.
• لنفوم ها: سرطان سلول های سیستم ایمنی هستند که  بیشتر از غدد لنفاوی شروع می شوند، اما می توانند از روده بزرگ، رکتوم یا سایر اندام ها نیز شروع شوند.
• سارکوم: می تواند در رگ های خونی، لایه های عضلانی یا سایر بافت های همبند در دیواره کولون و رکتوم شروع شود. سارکوم کولون یا رکتوم نادر است.

پیشنهاد مطالعه: سرطان روده چیست؟ علائم سرطان روده و تشخیص آن

علائم و نشانه های سرطان کولورکتال

بسیاری از موارد سرطان روده بزرگ بدون علامت هستند. در صورت وجود علائم، موارد زیر ممکن است نشان دهنده سرطان روده بزرگ باشد:

• درد شکم و حساسیت در قسمت تحتانی شکم
• خون در مدفوع
• اسهال، یبوست یا سایر تغییرات در عادات روده
• مدفوع باریک
• کاهش وزن بدون دلیل مشخص
• احساس عدم تخلیه کامل روده
• وجود خون در مدفوع که باعث می شود قهوه ای تیره یا سیاه به نظر برسد
• خون قرمز روشن از رکتوم
• درد شکم و نفخ
• احساس سیری، حتی زمانی که مدت زیادی از صرف غذا می گذرد
• خستگی
• کم خونی

پیشنهاد مطالعه: علائم سرطان روده بزرگ چیست ؟ | درمان سرطان روده بزرگ

روش تشخیص سرطان کولورکتال

سرطان کولورکتال یا سرطان روده بزرگ را می توان از طریق آزمایش های غربالگری، قبل از بروز علائم تشخیص داد. این زمانی است که سرطان قابل درمان است. غیرطبیعی بودن آزمایش‌ های غربالگری مدفوع باید با کولونوسکوپی پیگیری شود که می‌ تواند کل کولون را ببیند.

ابتدا پزشک یک معاینه فیزیکی انجام می دهد و روی ناحیه شکم فشار می آورد. معاینه فیزیکی به ندرت مشکلی را نشان می دهد، اگرچه ممکن است پزشک یک توده را در شکم احساس کند. معاینه رکتوم ممکن است توده را در افراد مبتلا به سرطان رکتوم نشان دهد، اما سرطان روده بزرگ را نشان نمی دهد.

آزمایشات خون ممکن است برای افرادی که سرطان کولورکتال برای انها تشخیص داده شده است انجام شود، از جمله:

• شمارش کامل خون (CBC) برای بررسی کم خونی
• تست های عملکرد کبد

اگر سرطان روده بزرگ در شما تشخیص داده شود، آزمایش‌ های بیشتری برای بررسی اینکه آیا سرطان گسترش یافته است انجام می‌ شود. همچنین سی تی اسکن یا ام آر آی از شکم، ناحیه لگن یا قفسه سینه نیز ممکن است برای مرحله بندی سرطان استفاده شود. گاهی اوقات از اسکن PET نیز استفاده می شود.

پیشنهاد مطالعه: رژیم غذایی مناسب برای پولیپ روده

آشنایی با مراحل سرطان کولورکتال 

• مرحله 0: سرطان فقط در داخلی ترین لایه پوشش روده است
• مرحله اول: سرطان در لایه های داخلی روده بزرگ است
• مرحله دوم: سرطان از طریق دیواره عضلانی روده بزرگ گسترش یافته است
• مرحله سوم: سرطان به غدد لنفاوی گسترش یافته است
• مرحله چهارم: سرطان به سایر اندام ها مانند کبد یا ریه ها گسترش می یابد

آزمایش خون برای شناسایی نشانگرهای تومور، مانند آنتی ژن کارسینومبریونیک (CEA) ممکن است به پزشک کمک کند تا پیشرفت سرطان را در طول درمان و پس از آن نظارت کند.

روش های درمان سرطان کولورکتال

درمان سرطان کولورکتال به موارد زیادی از جمله مرحله سرطان بستگی دارد. به طور کلی، درمان های این سرطان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• جراحی آندوسکوپی (جراحی کم تهاجمی با استفاده از یک لوله روشن و انعطاف پذیر) و عمل جراحی

سرطان روده بزرگ در مرحله صفر ممکن است با برداشتن تومور با استفاده از جراحی آندوسکوپی (کولونوسکوپی) درمان شود. برای مراحل یک و دو و سه سرطان، جراحی گسترده تری برای برداشتن تمام یا بخشی از کولون و رکتوم سرطانی مورد نیاز است. این جراحی برداشتن کولون (کولکتومی) نامیده می شود.

• شیمی درمانی

شیمی درمانی شامل مصرف داروهایی است که سلول های سرطانی را از بین می برند و ممکن است فقط یک نوع دارو یا ترکیبی از داروها برای این منظور تجویز شود. اکثر افراد مبتلا به مرحله سوم سرطان کولورکتال، پس از جراحی به مدت 3 تا 6 ماه شیمی درمانی می شوند که به آن، شیمی درمانی کمکی می گویند. حتی اگر تومور برداشته شد، شیمی درمانی برای درمان سلول های سرطانی که ممکن است باقی بمانند انجام می شود. همچنین شیمی درمانی برای بهبود علائم و افزایش طول عمر در افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ در مرحله چهار استفاده می شود.

• پرتو درمانی

پرتودرمانی شامل استفاده از پرتو برای از بین بردن سلول های سرطانی است. پرتودرمانی اغلب در درمان سرطان رکتوم استفاده می شود.

• ایمونوتراپی

ایمونوتراپی شامل مصرف داروهایی است که توانایی سیستم ایمنی بدن را برای از بین بردن سلول های سرطانی افزایش می دهد. ایمونوتراپی عوارض جانبی متفاوتی نسبت به شیمی درمانی دارد.

• درمان هدفمند

درمان هدفمند، اهداف خاص (مولکول‌ ها) در سلول‌ های سرطانی را به صفر می‌ رساند. این اهداف در چگونگی رشد و بقای سلول های سرطانی نقش دارند. با استفاده از این اهداف، دارو سلول های سرطانی را از کار می اندازد تا نتوانند گسترش یابند. درمان هدفمند ممکن است به صورت قرص داده شود یا ممکن است به داخل رگ تزریق شود. همچنین ممکن است درمان هدفمند همراه با جراحی، شیمی درمانی یا پرتو درمانی داشته باشد.

اگر شما نیز تجربه ای از سرطان کولورکتال دارید، حتما در قسمت کامنت بنویسید.