شاید بارها از اخبار محلی خبر شیوع بیماری در منطقه خود را شنیده باشید. انسان‌ها در خطر انواع عفونت‌ها و بیماری‌ها هستند که از جانوران به انسان سرایت می‌کند. در صورت عدم درمان این ویروس‌ها و انتقال آن در خانواده و شهر ویروس در مقیاس بزرگتری در کل جهان شیوع پیدا می‌کند. سازمان جهانی بهداشت WHO اعلام کرده که مردم از شیوع یک بیماری وحشت نکنند و در عوض به بالا بردن اطلاعات و آگاهی درمورد بیماری تلاش کنند. در این مقاله سعی داریم درباره اپیدمی، مراحل و فازهای شیوع بیماری و آمادگی‌های لازم در مقابل اپیدمی بیماری‌های ویروسی بیشتر صحبت کنیم.
پاندمی چیست؟
بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، پاندمی به شیوع بیماری عفونی جدید در سراسر جهان گفته می‌شود که باعث مرگ و میر بسیاری از مردم می‌شود. به طور مثال، سرطان مسئول بسیاری از مرگ‌ها است، اما بیماری همه‌گیر یا پاندمی محسوب نمی‌شود زیرا این بیماری نه عفونی است و نه مسری. وقتی برای اولین بار بیماری عفونی جدیدی بین مردم شیوع پیدا می‌کند، بیشتر ما فاقد ایمنی طبیعی برای مقابله با آن هستیم که باعث بروز ناگهانی و گاه سریع بیماری در بین مردم جوامع و سراسر جهان می‌شود. بدون داشتن ایمنی طبیعی برای مقابله با بیماری، بسیاری از افراد با شیوع آن می‌توانند مبتلا به بیماری عفونی شوند.
حتما بخوانید: چطور با استرس ویروس کرونا مقابله کنیم؟
شش فاز پاندمی و همه گیری بیماری
بیماری‌های همه گیر الزاما با سرعت رشد و گسترش بیماری تعریف نمی‌شوند. ویروس‌های جدید در شش فاز می‌تواند موجب همه گیری در جوامع شوند. با این حال درک میزان رشد یک بیماری همه گیر می‌تواند به مقامات بهداشتی کمک کند تا برای شیوع بیماری در قسمت‌های دیگر جهان آماده شوند.
فاز یک پاندمی
ویروس‌هایی که در بین حیوانات در حال گردش هستند به انسان نیز منتقل می‌شوند. این ویروس‌ها تهدید تلقی نمی‌شوند و احتمال ابتلا به همه گیری ویروس در این فاز بسیار اندک است.
فاز دو پاندمی
ویروسی جدیدی كه در بین جمعیت حیوانات در گردش است به انسان نیز منتقل می‌شود. این ویروس جدید یک تهدید برای جوامع محسوب می‌شود و خطر احتمالی ابتلا به بیماری همه گیر را نشان می‌دهد. به همین جهت در صورت مشاهده بیماری‌های خاص مشترک در مردم منطقه می‌بایست بیماری توسط مقامات و پزشکان جدی گرفته شود.
فاز سه پاندمی
انتقال ویروس از طریق حیوان به جامعه کوچکی از انسان‌ها، بیماری ایجاد می‌کند. با توجه به نوع ویروس، اگر انتقال از انسان به انسان بسیار کم باشد و قدرت ویروس در انتقال و سرایت ضعیف باشد، باعث اپیدمی در جامعه نمی‌شود. این بدان معنی است که ویروس انسان را در معرض خطر قرار می‌دهد، اما بعید است که باعث ایجاد بیماری همه گیر شود.
فاز چهار پاندمی
زمانی که انتقال ویروس جدید از انسان به انسان در تعداد قابل توجهی مشاهده شود منجر به شیوع و پاندمی در جامعه می‌شود. این نوع انتقال در بین انسان‌ها ،خطر بالای ابتلا به بیماری همه گیر و همه گیر را نشان می‌دهد. در این گونه موارد سازمان جهانی بهداشت هشدارهای لازم را در منطقه می‌دهد و مطالعات و آزمایشات در مورد بیماری را آغاز می‌کند.
فاز پنج پاندمی
این فاز موج شدید انتقال بیماری را هشدار می‌دهد که مبتلایان به ویروس جدید در حداقل دو کشور شناسایی شده باشند. حتی اگر در این مرحله فقط دو کشور تحت تاثیر ویروس جدید قرار بگیرند، پاندمی و همه گیر جهانی بیماری و ویروس اجتناب ناپذیر است.
فاز شش پاندمی
در این فاز انتقال ویروس جدید حداقل در سه کشور در حوزه سازمان جهانی بهداشت WHO انجام شده است. این مرحله به عنوان مرحله همه گیر و پاندمی شناخته می‌شود و نشانگر این است که در حال حاضر یک بیماری همه گیر جهانی در حال وقوع است. دولت‌ها اغلب در این شرایط قوانینی مثل قرنطینه و تعطیلی مدارس را اعلام می‌کنند تا بتوانند همه گیری بیماری و سرعت انتقال ویروس را کنترل کنند.
حتما بخوانید: ویروس کرونا چیست؟ علائم و راه های انتقال ویروس چینی کرونا
چه تفاوتی بین یک بیماری پاندمی و اپیدمی وجود دارد؟
اپیدمی شیوع یک بیماری در یک جامعه یا منطقه در مدت زمان مشخصی است و بسته به موقعیت بیماری، میزان جمعیت در معرض آن و موارد دیگر متفاوت است. همه‌گیری Epidemic یک بیماری بیش از حد انتظار است و با مقدار مشابه در سال گذشته یا در یک دوره زمانی مشابه دیگر سنجیده می‌شود.
پاندمی گسترش ناگهانی یک نوع بیماری به حداقل سه کشور در داخل منطقه سازمان جهانی بهداشت WHO می‌باشد که جان بسیاری از انسان‌ها را به خطر می‌اندازد.
حتما بخوانید: وبا چیست؟ علائم وبا، راه‌های انتقال، یشگیری و درمان بیماری وبا
چگونه خود را در مقابل بیماری همه گیر و پاندمی آماده کنیم؟
بیماری همه گیر می‌تواند یک زمان نامشخص برای بسیاری از مردم در سراسر جهان رخ دهد. با این حال، نکات پیشگیری از بیماری همه گیر می‌تواند به شما در آماده سازی برای شیوع بیماری در سراسر جهان کمک کند. به روزرسانی‌های خبری WHO و مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) می‌تواند اطلاعاتی در مورد شیوع بیماری، از جمله نحوه محافظت از خود و خانواده در هنگام شیوع بیماری ارائه دهد.
اخبار محلی همچنین می‌تواند شما را در مورد قوانین جدیدی که در طول همه گیری اعمال می‌شود، به روز کند.
مواد غذایی و ملزومات 2 هفته را تهیه کنید.
قرنطینه ممکن است در طول همه گیری و اپیدمی اعمال شود تا سرعت بیماری کاهش یابد یا متوقف شود. در صورت امکان، آشپزخانه خود را برای مدت زمان هفته به اندازه کافی از مواد غذایی و ملزومات موجود نگه دارید. به یاد داشته باشید ، بیش از 2 هفته دیگر نیازی به انبار کردن ندارید.
داروهای خود را تهیه کنید.
اگر از دیابت، بیماری قلبی و سایر موارد رنج می‌برید، حتما در روزهای اولیه اپیدمی داروها و مواد غذایی ضروری خود را تهیه کنید تا در زمان اوج بیماری به داروخانه مراجعه نکنید.
برنامه عملیاتی علیه بیماری طرح کنید.
حتی اگر تمام پروتکل‌های توصیه شده در طول بیماری را رعایت کنید، باز هم احتمال ابتلا به بیماری وجود دارد. حتما با خانواده و دوستان خود صحبت کنید و روند بیماری را شرح دهید. مهم است که قبل از علاطم جدی بیماری بدانید چه کسی از شما مراقبت می‌کند و در صورت نیاز به بستری شدن در بیمارستان چه اتفاقی خواهد افتاد. بنابراین بهترین راه برای مبارزه با بیماره افزایش آگاهی خود و خانواده و دوستان است پس در این امر تمام تلاش خود را بکنید.
بیماری‌های پاندمی و همه گیر در قرن گذشته
جهان از سال 1918 هفت اپیدمی قابل توجه مانند COVID-19 را تجربه کرده است. برخی از این اپیدمی‌ها به عنوان بیماری همه گیر و پاندمی دسته بندی شده‌اند و همه آن‌ها به نوعی تاثیر جدی بر جمعیت انسانی داشته اند. در ادامه این مقاله به لرخی از اپیدمی‌ها می‌پردازیم.
بیماری همه گیر آنفولانزای 1918
اپیدمی آنفلوانزا در سال 1918 جان 50 تا 100 میلیون نفر را در سراسر جهان گرفت. این آنفلانزا که به آنفولانزای اسپانیایی معروف شد که از ویروس H1N1 ایجاد و از پرندگان به انسان سرایت کرد. انسان‌ها در تمامی سنین مرگ و میر زیادی را ناشی از این ویروس تجربه کردند. تصور می‌شود که ازدحام جمعیت در مناطق درمانی، روش‌های بهداشتی ضعیف و کمبودهای تغذیه‌ای در میزان مرگ و میر بالای این اپیدمی نقش داشته است.
بیماری همه گیر آنفولانزای 1957 (ویروس H2N2): 1957-1958
تقریبا 1.1 میلیون نفر از اپیدمی آنفولانزای 1957 جان خود را از دست دادند. آنفولانزای آسیایی ناشی از ویروس H2N2 بود که از پرندگان به انسان نیز سرایت کرده بود. این بیماری اغلب بین افراد 5 تا 39 سال به خصوص در کودکان و نوجوانان کوچکتر رخ می‌داد.
بیماری همه گیر آنفلانزا H3N2 1968-1969
در سال 1968، ویروس H3N2، که بعضا آن را آنفولانزای هنگ کنگ می‌نامیدند، یکی دیگر از بیماری‌های آنفلوانزا بود که جان 1 میلیون نفر انسان در جهان را گرفت. این بیماری اپیدمی و همه گیر توسط ویروس H3N2 ایجاد شد که از سال 1957 از ویروس H2N2 جهش یافته بود.
بیماری همه گیر سارس SARS-CoV 2002–2003
شیوع کرونا ویروس 2002 SARS یک بیماری همه گیر پنومونی ویروسی بود که جان بیش از 770 نفر را در سراسر جهان گرفت. شیوع SARS توسط یک coronavirus جدید با منبع انتقال ناشناخته ایجاد شده است. بیشتر عفونت‌ها از جمله کرونا در هنگام شیوع این بیماری در چین آغاز شده اما در نهایت به هنگ کنگ و سایر کشورهای جهان رواج یافته است.
بیماری همه گیر آنفولانزای خوکی ویروس H1N1pdm09 2009
شیوع آنفولانزای خوکی در سال 2009 باعث کشته شدن 151700 تا 575400 مردم، در سراسر جهان شد. آنفولانزای خوکی توسط ویروس H1N1 از خانواده خوک‌ها سرچشمه گرفت و سرانجام از طریق تماس انسان به انسان پخش شد. اما جالب است بدانید واکسن این بیماری اپیدمیدر بدن افراد بالای 60 سال که از آنفولانزا قبلی آنتی بادی علیه ویروس داشتند کشف شد. این آنتی بادی بسیار در درمان مبتلایان به این بیماری همه گیر کمک کرد.
بیماری همه گیر مرس MERS-CoV 2012–2013
coronavirus MERS در سال 2012 موجب بیماری شد که با مشکلات شدید تنفسی همراه بود. میزان مرگ و میر 34 درصد مبتلایان بودند که در مجموع این اپیدمی جان 858 نفر را گرفت. شیوع MERS توسط یک کرونا ویروس ایجاد شده که از منبع حیوانی ناشناخته به انسان سرایت کرده است. سرچشمه این بیماری همه گیر عربستان سعودی بود. شیوع MERS نسبت به شیوع تاج ویروس قبلی میزان مرگ و میر بسیار بیشتری داشت.
بیماری همه گیر ابولا 2014–2016
بیماری ابولا توسط ویروس ابولا ایجاد شد و در سال 2014 خیلی سریع در غرب آفریقا همه گیر شد. تب و خونریزی از علائم اولیه ابولا بود که جان 11300 نفر از مردم جهان را گرفت و در کل به هشت کشور شیوع یافت.
بیماری همه گیر کوید 19 (SARS-CoV-2) 2019
شیوع COVID-19 2019 یک بیماری همه گیر ویروسی است که در حال حاضر ادامه دارد. این یک بیماری جدید است که توسط یک کورو ویروس ناشناخته از خانواده سارس ایجاد شده است. میزان عفونت، میزان مرگ و میر و آمار بیماری کرونا هنوز در حال توسعه و افزایش است. درحال حاضر سازمان جهانی بهداشت و تمام کشورها به دنبال واکسنی برای جلوگیری این بیماری هستند.
کلام آخر
بیماری‌های اپیدمی و پاندمی اگر توسط مردم و دولت‌ها جدی گرفته نشوند ممکن است اثرات جبران ناپذیری را از خود بر جا بگذارند. به همین جهت با شیوع هر بیماری هشدرهای لازم و مربوط به ویروس مورد نظر توسط اخبارهای محلی به مردم داده می‌شود و لازم است هشدارها را جدی گرفته و به کودکان خود آموزش دهیم و با حفظ قوانین و رعایت بهداشت حافظ سلامت خود و خانواده و دوستانمان باشیم.
