سندروم سیندرلا، نامش را از قصه ی مشهور و عاشقانه ی سیندرلا گرفته، قصه ای که تنها در خیال و نوشته ها پایان خوش وصال شاهزاده و خوشبختی را دارد، اما واقعیت به شکل دیگریست، سندرم یا عقده به معنای مجموعه ای از علائم است که به عنوان اختلال شناسایی میشود، این اختلال روانشناسختی از زندگی بشر امروزی هرگز دور نیست، شاید هنگام خواندن داستان سیندرلا هرگز این سوال به ذهنتان نرسیده باشد که چطور دختری که توان اداره امور یک زندگی را داشت، در خانه ای مورد ظلم نامادری اش قرار میگرفت؟ چرا خیال فرار نداشت؟ و چرا تنها شانس زندگی او یک چیز بود؛ نجات توسط شاهزاده ی قصه ما! سیندرلا خوشبختی را در گرو شاهزاده سوار بر اسب سفیدش میدانست، قطعا این تفکریست که احتمالا برای خیلی از شما آشناست؛ به همین خاطر تصمیم گرفتیم در مقاله امروز رسانه خوب میشی سراغ سندروم سیندرلا برویم و ببینیم ریشه اش کجاست؟ درمانش چیست و چه راهکار هایی برای پیشگیری از آن وجود دارد؟
سندروم سیندرلا چیست؟
سندروم سیندرلا مجموعه ای از علائم و نشانه های رفتاری است که اغلب در دختران جوان دیده میشود و در آن فرد مبتلا به سندرم هیچگاه طعم مسئولیت پذیری و استقلال را نخواهد چشید و همواره برای تجربه ی شادی و خوشبختی، چشم به راه دیگریست.
چرا نام این سندرم سیندرلا است؟
ابتدای مقاله اشاره کردیم که ریشه ی این سندروم بازمیگردد به سیندرلایی که در زیر بار ظلم زندگی میکرد و به جای هرگونه تلاش برای خروج از وضعیت و بعهده گرفتن نقش ناجی برای خود، منتظر شاهزاده ای بود که سوار بر اسب نجاتش دهد و خوشبختش کند؛ اما شوربختانه زندگی حقیقی ما قصه نیست و پایانش هم، خبری از شاهزاده رویاها نیست.
علائم سندروم سیندرلا
- فرد مسئولیت زندگی خود را نمیپذیرد و همواره منتظر ناجی است
- فرد برایی رسیدن به آرزوهای خود و معنای حقیقی خوشبختی در انتظار دیگران است
- فرد استقلال گریز بوده و ترجیح میدهد نقش قربانی را بازی کند
- فرد اهدافش را در گرو حضور فردی دیگر میبیند
- فرد در زمینه های مالی، عاطفی، زندگی اجتماعی و فکری هیچ استقلالی از خود ندارد
سندرم سیندرلا از کجا آمده؟
احتمالا این سوال به ذهن شما هم رسیده که ابتدا چه کسی متوجه سندروم سیندرلا شد و آن را نامگذاری کرد؟ برای اولین بار Colette Dowling در کتاب خود با نام ترس پنهان زنان از استقلال از سندروم سیندرلا صحبت کرد و این اولین قدم برای روشنگری والدین و دختران جوان بود، در سندروم سیندرلا دختران جوان و زنان میپذیرند که از منافع خود در مقابل آنچه که امنیت و حفاظت از خود میدانند بگذرند.
چرا سندروم سیندرلا آسیب‌زا است؟
سندروم سیندرلا بر زندگی فردی، اجتماعی و خانوادگی افراد تاثیر منفی خواهد گذاشت در ادامه به برخی آسیب های عقده سیندرلا اشاره خواهیم کرد:
- زن مسئولیت حفاظت از خودش را به فرد یا افراد دیگری سپرده، بنابر این هر زمان فرد یا افراد حفاظت کننده نباشند، زن قادر به حفاظت از خود نیست.
- زن اهداف فردی و استقلال خود را قربانی حمایت و حفاظت دیگران میکند.
- زن قدرت فکر و استدلال و حش مشکل را به مرور ازدست میدهد چرا که همیشه منتظر است دیگری ناجی و حلال مشکلاتش باشد.
- زن تبدیل به یک عنصر منفعل و بی اثر خواهد شد.
- وابستگی بیش از حد زن به همسر باعث دلزدگی مرد و بروز مشکل در زندگی عاطفی خواهد شد.
- زن فرزندانی مانند خود تربیت میکند که همیشه برای رسیدن به اهداف منتظر دیگری باشند.
علت سندرم سیندرلا
قبل از آن که سراغ پیشگیری و درمان سندرم سیندرلا برویم، باید این را بررسی کنیم که به چه دلایلی این سندروم ایجاد میشود؟ ریشه سندروم سیندرلا را میتوان کودکی هر فرد دانست؛ نقش پررنگ والدین را هرگز نمیتوان در این سندروم ندید گرفت؛ کودکی که از ابتدای کشف اطرافش دریافته که برای تائید شدن، دوست داشته شدن و حفاظت شدن باید طبق میل دیگران زندگی کند و فقط در آن صورت جایزه میگیرد، به مرور بزرگتر میشود و معنای استقلال را هرگز درک نمیکند، چرا که کم اهمیت ترین مسئله در زندگی او، خواست خودش است؛ این کودک، نوجوان میشود و به مرور آرزوهایش بزرگ میشود اما چون هرگز معنای استقلال را نفهمیده و همیشه در مسیر اهدافش باید سایه ای کنار خود داشته باشد، نمیتواند شرایط را بسنجد، تصمیم بگیرد، هدف بگذارد و برایش تلاش کند!
شاید این جملات برای شما هم آشنا باشد:
انشالله عروس بشی
انشالله یک شوهر خوب پیدا کنی
هروقت شوهر کردی میتوانی فلان کار را انجام دهی
مگر خانه شوهر رفتی که میخواهی به فلان چیز برسی؟
بختت باز شود انشالله
این ها جملاتی آشناست که احتمالا در نوجوانی امثال آن را از برخی اطرافیان شنیده باشید، جملاتی که اگر تفکر غالب خانواده شما باشد، هدف را در دختر خواهد کشت و او را تبدیل به یک سیندرلا در انتظار شاهزاده رویاها خواهد کرد، چرا که او در برابر اهداف و رویاهای خودش سدی به نام شوهر کردن میبیند، پس میخواهد شاهزاده را بدست آورد تا آن شاهزاده او را به رویاهایش برساند.
پیشگیری و درمان سندروم سیندرلا
مهمترین راه پیشگیری از سندروم سیندرلا، اصلاح تفکر حاکم بر خانواده است، یک دختربچه میتواند شیطنت داشته باشد، بازی کند، شاد باشد و همچنان مودب و دوستداشتنی باشد و جایزه بگیرد، اگر همیشه برای ساکت بودن، هیچکاری انجام ندادن و سکون به کودکان جایزه بدهید، به آن ها می آموزید که برای خوشایند دیگران از خود و خواسته های خود بگذرند.
کودک شما باید ضمن این که از حمایتتان بهره میبرد و همراهی اش میکنید، خودش برای حل مشکلاتش راهکار بدهد و شما در نقش یک مشاور در زندگی اش حضور داشته باشید؛ او در نوجوانی باید به این باور رسیده باشد که میتواند با تلاش به آرزوهایش برسد و کلید رسیدن به خواسته هایش ازدواج نیست، ازدواج هدف نیست بلکه یک مرحله از زندگی است و دیگری مسئول خوشبخت کردن او نیست، بلکه با ازدواج هر دو باید برای خوشبخت کردن یکدیگر و رسیدن به اهدافشان تلاش کنند.
نکته ای که هرگز نباید فراموش شود این است که مقابله با سندرم سیندرلا نباید به گونه ای باشد که فرد در بزرگسالی به قدری مستقل شده باشد که ازدواج گریز شود، بلکه باید درک کند که هر انسان نیاز عاطفی دارد با ازدواج میتواند این نیاز را به طرز صحیح برطرف کند، در همین راستا فرد در سنین جوانی باید تحت آموزش های روانشناختی و همچنین زناشویی قرار بگیرد و بداند که ازدواج و انتخاب صحیح نه تنها او را از اهدافش دور نخواهد کرد، بلکه داشتن یک همراه در مسیر اهداف، میتواند پیشرفت را تسریع کند.
روش تربیتی فرزندان پسر در مقابله با سندرم سیندرلا
همچنین در تربیت فرزندان پسر خود باید این نکته را به کودک بیاموزیم که زنان قوی، صاحب فکر، مستقل و ارزشمندند و خود میتوانند در جامعه نقش بگیرند و در زندگی زناشویی در بخشی از خوشبختی طرف مقابل نقش داشته باشند.
اگر در نوجوانی و جوانی متوجه علائم سندروم سیندرلا شدیم چه کنیم؟
شاید فکر کنید که دیگر برای استقلال دیر شده، اما سخت در اشتباهید، در این دوره از زندگیتان شما نیاز به گذاشتن وقت بیشتری برای استقلال و پیگیری اهدافتان دارید، کافی است مقابل ترستان بایستید و برای رسیدن به اولین هدف زندگیتان عزمتان را جزم کنید، بهتر است در این مسیر از یک روانشناس ماهر کمک بگیرید و با مشورت و برنامه ریزی مناسب، به سوی اهدافتان گام بردارید.
