داروی پنتوپرازول (Pantoprazole )، با نام تجاری پنتومید از دسته داروهای کنترل کننده پمپ‌های هیدروژنی است و برای بهبود برخی بیماری‌های گوارشی به‌کار می‌رود. پنتوپرازول سبب کم شدن تراوش اسید معده و در نتیجه کاهش آن می‌گردد. نخستین بار در سال 1994 پنتوپرازول در آلمان ارائه شد و به صورت داروی عمومی از سال 2010 در اختیار بیماران قرار گرفت. این دارو جهت درمان موقت ازوفاژیت که با ریفلاکس گاستروازوفاژیال و همچنین عارضه‌هایی چون ترشح زیاد اسید معده مانند سندرم زولینگر الیسون ارتباط دارد استفاده می‌شود. پنتوپرازول در یاخته‌های دیواره معده از طریق Hydrogen potassium ATPase که کنترلی غیر بازگشتی است، موجب سرکوب ترشح اسید معده می‌شود. این دارو در اشکال قرص، کپسول، سوسپانسیون و آمپول(جهت تزریق وریدی) تولید می‌شود. لازم به ذکر است از آنجایی که اسید معده علاوه بر یاری رسانی به هضم غذا، سبب از میان رفتن میکروب‌ها و ویروس‌هایی که از طریق گوارش وارد بدن شده‌اند، می‌شود. داروی پنتوپرازول با کم کردن اسید معده استقامت بدن را در مقابل میکروب‌ها و ویروس‌ها کم کرده و احتمال درگیری با بیماری‌ها را افزایش می‌دهد. بنابراین بهتر است در طول درمان بیشتر به مسائل بهداشتی دقت نمود. مصرف این دارو با و یا بدون غذا ایرادی ندارد، ولی بهترین زمان مصرف آن پیش از صرف صبحانه است زیرا مصرف پنتوپرازول با معده خالی اختلالی ایجاد نمی‌کند. مدت زمان مصرف دارو بسته به شرایط بیمار فرق دارد. در سنین کودکی نباید این دارو بیشتر از 8 هفته مصرف شود. میزان و مدت زمان مصرف پنتوپرازول فقط توسط پزشک باید تعیین شود. از مصرف خودسرانه و توصیه آن به دیگران بپرهیزید.
موارد مصرف و عملکرد دارو
پنتوپرازول اغلب برای بهبود آسیب‌هایی که از رفلاکس معده نشات گرفته‌اند، تجویز می‌شود. در این بیماری، اسید معده در سمت برعکس معده، یعنی به سمت بالا حرکت می‌کند و موجب احساس سوزش سردل و صدمه به مری می‌گردد. علاوه بر این، نوعی بیماری وجود دارد که با نام سندروم زولینگر الیسون معده معروف است که باعث می‌شود معده بیش از حد نیاز اسید تولید نماید. بنابراین پنتوپرازول برای کنترل این بیماری بسیار موثر است. معده، دارای یاخته‌هایی است که موظف به تولید اسید هستند و هیدروژنی را که کنش‌گر اسیدی است را درون معده ترشح می‌کند. این یاخته‌ها اصطلاحا پمپ‌های هیدروژنی می‌گویند. پنتوپرازول دارویی است که مانع تولید زیاد اسید معده توسط این یاخته‌ها می‌شود. این دارو برای افرادی که سوزش سردل دارند، با مشکل بلعیدن درگیر هستند و یا سرفه مکرر(به دلیل رفلاکس معده) دارند موثر است. با کاستن از میزان اسید معده، ممکن است فرد مبتلا از زخم معده و حتی سرطان مری مصون بماند. این دارو جهت تسکین موقت ازوفاژیت که با رفلاکس مرتبط است در گروه سنی بزرگسال و کودکان بالاتر از 5 سال، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
عوارض جانبی دارو
هر دارویی در راستای اثربخشی و درمان، عوارضی نیز ممکن است داشته باشد، که البته همه‌ی افراد این عوارض را تجربه نمی‌کنند. در برخی مواقع عوارض جدی و در مواقعی خفیف و گذرا هستند. برخی از عوارض شایع که بسیاری از افراد که این دارو را مصرف نموده‌اند از آنها شاکی هستند، عبارتند از: درد در ناحیه سر، اسهال و یا یبوست، دل‌درد، کم شدن اشتها، احساس تهوع و استفراغ، نفخ، سرگیجه و درد در مفصل‌ها. مصرف پنتوپرازول به مدت طولانی ممکن است سبب عارضه‌ای به نام گاستریت آتروفیک (نوعی بیماری دستگاه گوارش است)، شود. در صورت مصرف خودسرانه و زیاد این دارو، عوارضی چون کمبود ویتامین ب12 و منیزیم گریبان‌گیر فرد می‌شود. از عوارض جدی مصرف پنتوپرازول، که ادامه دار هستند و مشکل جدی ایجاد می‌کنند، عبارتند از: تشنج، لرزش، تپش قلب غیر عادی، بی‌قراری، ضعیف شدن ماهیچه‌ها، گرفتگی عضلات دست و پا، درد عضلانی، تغییر خل و خو، التهاب عصب، سوزن سوزن شدن دست‌ها و یا پاها، نامنظم شدن پریود در بانوان، کم شدن هماهنگی عضله‌ها، بالا رفتن دمای بدن، درد در نواحی (مانند پهلو و کمر)، مشکلات ادراری، شکستگی استخوان، برخی مشکلات پوستی، کم شدن ناگهانی وزن و غیره. در این مواقع فرد باید به اورژانس بیمارستان منتقل شود. در صورت مصرف بیش از حد نیاز پنتوپرازول ممکن است فرد دچار تنگی نفس و یا بی‌هوشی نیز شود که در این شرایط بیمار را فورا باید به نزدیکترین اورژانس بیمارستان منتقل نمود. مصرف کوتاه مدت این دارو، طبق دستور پزشک، برای معده مشکلی ایجاد نمی‌کند ولی دریافت پنتوپرازول به مدت 3 سال ریسک سرطان معده را بالا می‌برد و مصرف یک سال پنتوپرازول خطر ابتلا پوکی استخوان را درپی دارد. افرادی که دچار پوکی استخوان هستند بهتر است از این دارو استفاده نکنند. از آنجایی که پنتوپرازول باعث وخیم‌تر شدن وضعیت بیماری در افرادی که دچار بیماری کبدی هستند می‌شود، این دارو منع مصرف برای این افراد دارد.
تداخلات مصرف دارو
پیشنهاد می‌شود پیش از آغاز به درمان با پنتوپرازول (Pantoprazole ) لیستی از تمام داروهای مصرف خود، از جمله گیاهی و مکمل را در اختیار پزشک قرار دهید تا دچار عوارض جانبی ناشی از تداخلات دارویی نشوید. اصلی‌ترین تداخل دارویی پنتوپرازول با وارفارین است که سبب بالا رفتن میزان سرم وارفارین می‌شود و خطر خونریزی را افزایش می‌دهد. از دیگر تداخلات دارویی پنتوپرازول باید به دیازپام، فنی‌توئین(داروهای ضد تشنج)، کتوکونازول فلوکونازول و مانند آن(داروهای مهار قارچ)، متوترکسات، ریفامپین، آتازاناویر و نلفیناویر(داروهای HIV)، آمپی‌سیلین، نمک آهن، ارلوتینیب، مایکوفنولات موفتیل(داروهای حساس به کم شدن اسید معده)، متوترکسات(داروی سرطان) و پلاویکس. ممکن است این لیست از داروها کامل نباشد، بنابراین بهتر است در مورد تداخلات دارویی با پزشک و یا داروساز مشورت نمایید.
مصرف در بارداری
در مطالعاتی که بر روی حیوانات باردار انجام شده، حاکی از آن است که پنتوپرازول برای جنین مشکل ساز است. از آنجایی که مطالعات دقیق و کاملی در مورد تاثیرات بد این دارو بر جنین انسان صورت نگرفته است، بهتر است پنتوپرازول با احتیاط و زیر نظر پزشک مصرف شود. اگر قصد بارداری دارید حتما درمورد مصرف این دارو با وی مشورت نمایید.
بیماری‌های مرتبط با دارو
داروی پنتوپرازول علاوه بر یاری رسانی به تسکین نشانه‌های آزار دهنده بیماری‌هایی چون ریفلاکس معده، جهت بهبود و جلوگیری موقت ازوفاژیت که با ریفلاکس مری و یا عارضه‌هایی که با ترشح زیاد معده مرتبط هستند مانند سندروم زولینگر الیسون، کاربرد دارد. همچنین پنتوپرازول برای کودکان 5 ساله و بالاتری که درگیر ازوفاژیت فرسایشی هستند، برای مدت کوتاهی تجویز می‌شود، این بیماری با حرکت معکوس اسید معده به مری رخ می‌دهد و سبب صدمه به مری و گلو می‌شود. پزشکان با درنظر گرفتن سن فرد بیمار تصمیم به تجویز پنتوپرازول می‌گیرند. اغلب برای زخم‌های گوارشی که منشا آنها هلیکوباکترپیلوری است، پنتوپرازول باید همراه نوعی آنتی بیوتیک تجویز می‌شود.
