بیماری پانیک اتک یعنی چه؟ (حملات پانیک چیست؟)
قلب ناگهانی شروع به تپیدن می‌کند، بیش از حد عرق می‌کنید، می‌لرزید و می‌ترسید که حمله قلبی شده‌اید و یا در حال مرگ و دیوانگی هستید. بعد از 10 دقیقه یا بیشتر علائم از بین رفته است. چه اتفاقی افتاده است؟ شما دچار حمله پانیک شده‌اید. پانیک چیست؟ پانیک اتک (حمله پانیک) کاملا رایج است و که معمولا از سن 15 تا 25 سالگی شروع می‌شوند. اگر مدام علائم تکرار شوند و ترس از حمله‌های ناگهانی و مداوم دارید یا به دلیل ترس از وقوع مجدد آن‌ها رفتار خود را به طور قابل توجهی تغییر می‌دهید اختلالی به نام پانیک (Panic) دارید.
تقریبا از هر 20 بزرگسال یک نفر به آن مبتلا است و زنان دو برابر مردان به پانیک اتک دچار می‌شوند. بسیاری از افراد مبتلا به اختلال پانیک، بروز ناگهانی آن را به کاری که هنگام وقوع انجام می‌دادند ربط می‌دهند. به عنوان مثال ممکن است فکر کنند رستوران، آسانسور یا کلاس باعث باعث حمله پانیک شده است در نتیجه از حضور در چنین مکان‌هایی اجتناب خواهند کرد. ترس از ترک خانه و یا ترس از قرار گرفتن در مکان‌های عمومی ممکن است منجر به آگورافبیا (اختلال اضطرابی، گذر‌هراسی) شود.
دلایل بیماری پانیک چیست؟
حالا که فهمیدیم پانیک چیست؟ اما دلایل بروز پانیک چیست؟ دلیل پانیک و حملات آن مشخص نیست. بعضی از محققان معتقدند پانیک یا وحشت هراسی ممکن است ناشی از حساسیت بیش از حد به دی اکسید کربن باشد که باعث می‌شود مغز شما فکر کند که در حال خفه شدن است. همچنین میان پانیک و فوبیا ارتباطی وجود دارد که می‌توان به کلاستروفوبیا (Claustrophobia) اشاره کرد که به ترس از گیر کردن در یک مکان تنگ و محیط بسته گفته می‌شود. برخی دیگر از محققان معتقدند که میان پانیک اتک و موارد زیر رابطه وجود دارد:
- افسردگی
- سوء مصرف الکل
- سیگار کشیدن
- خطر خودکشی
- افسردگی فصلی
مطلب پیشنهادی:
درمان افسردگی فصلی با راهکارهای ساده
پانیک اتک یا اختلال وحشت ممکن است بعد از:
- یک بیماری یا تصادف
- مرگ یک دوست صمیمی
- جدایی از خانواده
- تولد نوزاد (بچه دار شدن)
- ازدواج
- شروع به کاری برای اولین بار
- استرس شغلی
- آزمون ورودی دانشگاه
اتفاق بیفتد. پانیک اتک ممکن است پس از استفاده از داروهای مغزی (ذهنی) اتفاق بیفتد که ممکن است به هنگام خوابیدن حملات شروع شود. همچنین داروهای ضد افسردگی نیز باعث پانیک اتک می‌شوند. اگر 40 سال به بالا دارید و دچار پانیک اتک می‌شوید ممکن است افسردگی یا بیماری پنهان دیگری داشته باشید که بهتر است با پزشک در میان بگذارید.
علائم بیماری پانیک اتک (panic attack)
ترس و وحشتی که فرد به هنگام حمله پانیک احساس می‌کند می‌تواند علائم زیر را داشته باشد:
- تپش قلب
- حالت تهوع
- انقباض شکم
- احساس ضعف یا سرگیجه
- سوزن سوزن شدن یا بی حسی دست و انگشتان
- احساس وحشت یا عذاب از مرگ ناگهانی
- تعریق (گر گرفتگی)
- داشتن لرز
- سردرد ناگهانی
- سرگیجه
- درد در قفسه سینه
- مشکلات تنفسی (تنگی نفس)
- از دست دادن کنترل
پانیک اتک یا حملات هراس مختصر بوده و کمتر از 10 دقیقه به طول می‌انجامد اگرچه ممکن است برخی از علائم برای مدت زمان طولانی‌تری باقی بمانند. افرادی که یک بار دچار پانیک شده‌اند در معرض خطرات بیشتری برای حمله‌ها و وحشت‌های بعدی نسبت به افرادی که تاکنون پانیک اتک را تجربه نکرده‌اند، قرار دارند. از آنجایی که می‌دانیم علائم پانیک چیست، باید گفت افراد مبتلا به بیماری پانیک بسیار مضطرب و نگران به نظر می‌رسند چرا که قادر به پیش بینی زمان حمله بعدی نیستند.
آیا پانیک اتک قابل درمان است؟
خوشبختانه پانیک یا اختلال وحشت قابل درمان است. درمان پانیک اتک به روش‌های متفاوتی اعم از:
- دارویی
- غیر دارویی
صورت می‌گیرد. اما درمان دقیق و موفقیت آمیز پانیک چیست؟ گاه ممکن است درمان پانیک به هر دو روش دارویی و غیر دارویی احتیاج داشته باشد که مکمل یکدیگر هستند.
پانیک اتک و درمان | رهایی از پانیک اتک
دانستیم پانیک چیست و اکنوننیاز است راه‌های درمان آن را بشناسیم. اولین راهکار درمان، غیر دارویی است که می‌بایست به روانشناس مراجعه کرد. روان درمانی کمک می‌کند علائم و اختلال ناشی از پانیک را بشناسید و راه‌های غلبه بر آن را بیابید. از جمله راه‌های رهایی از پانیک اتک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شناسایی علائم: برای اینکه دچار پانیک نشوید نیازی به این نیست که در وضعیت استرس زا و ترسناک قرار بگیرید. می‌توان لحظات خوشی در رستوران داشت، به آرامی پیاده روی کرد و یا آسوده در رختخواب قرار گرفت و ناگهانی دچار ترس شدید به نام پانیک اتک شوید که با علائم جسمی همچون بالا رفتن ضربان قلب، تعریق، تنگی نفس، حالت تهوع، درد در قفسه سینه و لرز همراه باشد که بین 5 تا 20 دقیقه طول می‌کشد. هنگامی که علائم حمله را بشناسید می‌توانید راه‌های غلبه بر آن را بیابید.
- زندگی کردن: کاملا قابل درک است که می خواهید زندگی را تحت کنترل خود داشته باشید و نخواهید که ترس بر زندگی سایه بیندازد. به عنوان مثال از مکانی که در آنجا دچار پانیک شده‌اید دوری کنید اما هنگامی که زندگی را بپذیرید بر ترس‌ها غلبه خواهید کرد و خواهید دانست که زندگی همچنان جریان دارد.
- صحبت کردن با خود: وقتی احساس می‌کنید که حملات پانیک دست می دهد با خود صحبت کنید و یادآوری کنید که فقط احساس ترس و وحشت دارید اما با خطر واقعی رو به رو نیستید. حتی می توانید عبارت‌های: من نمی‌ترسم، این نیز بگذرد را با خود تکرار کنید.
- تمرکز روی پانیک اتک: هنگامی که دچار پانیک اتک می‌شوید به جای انکار کردن آن را تصدیق کنید چرا که باعث می‌شود با آن‌ها مقابله نکنید وبه یاد داشته باشید که حمله پانیک گذراست.
- نفس عمیق: حمله باعث کوتاه و تند شدن تنفس می‌شود. با قرار دادن دستان بین ناف و دنده‌ها روی شکم دو ثانیه به صورت دم نفس کشیده و به مدت چهار ثانیه عمل بازدم انجام دهید. خواهید دید شکم بالا و پایین می‌شود.
- حضور داشتن در لحظه: به 5 مورد از چیزهایی که می‌توانید هنگام پانیک اتک در اطراف مشاهده کنید دقت کنید. سپس 4 مورد از چیزهایی را که می‌توانید لمس کنید، سه چیزی را که می‌توانید بشنوید، دو چیزی را که می توانید بو کنید و یک چیزی را که می توان مزه آن را چشید به یاد آورید. تمامی این کارها باعث می‌شود در لحظه حضور داشته باشید و ذهن به جای تمرکز روی عوامل ترسناک روی عواملی دیگر دقت کند.
- گرسنگی، عصبانیت، تنهایی و خستگی: چهار مورد گرسنگی، عصبانیت، تنهایی و خستگی را هنگام حملات پانیک به یاد بیاورید و از خود بپرسید آیا من گرسنه هستم؟ عصبانی هستم؟ ... پس از مشخص کردن این عوامل، مواردی را که باعث تحریک پانیک می‌شود را را شناسایی کرده و برای رفع آن گام بردارید.
- شل و سفت کردن: هر بار که احساس می‌کنید پانیک اتک آغاز می‌شود و یا در میانه حمله هستید یکی از عضلات را مورد تنش قرار داده و آن را شل و سفت کنید. این کار را آنقدر با عضلات مختلف بدن تکرار کنید تا تمامی اعضا شل شدگی را تجربه کنند.
- مقابله با "چه می‌شود": هنگامی که پانیک اتک آغاز می‌شود افکاری مانند: چه می‌شود اگر همه به من بخندند؟ چه می‌شود اگر با همان حمله‌های سابق رو به رو شوم؟ اگر نتوانم از پس آن بر آیم چه می‌شود؟ در ذهمی‌آید. با آن‌ها مقابله کنید و به خاطر داشته باشید سناریو به آن بدی هم که تصور می‌کنید نخواهد بود.
- امتیاز دادن به ترس‌ها: هنگامی که ترس ذهن را به هم می‌ریزد بین یک (بسیار کم) تا 10 (بسیار زیاد) آن‌ها را درجه بندی کنید. خواهید دید همه چیز در حد نمره 10 نخواهد بود.
- پرهیز از قهوه، الکل و سیگار: کافئین و نیکوتین و الکل می‌تواند احساس عصبی و لرز را به شما دست دهد. البته این موارد ابتدا آرامبخش بوده اما پس از آن پانیک اتک را تحریک کرده و آن‌ها را بدتر می‌کند.
- ورزش کردن: ورزش کردن و فعالیت بدنی استرس را کاهش داده و ذهن را آرام می‌کند. اگر وقت یا توانایی ورزش کردن را ندارید حداقل 10 دقیقه پیاده روی کنید. یوگا و تای چی هم بسیار کمک کننده هستند.
در کنار راه‌های رهایی گاه نیاز است از دارو استفاده کرد تا زودتر به نتیجه رسید و پانیک را کنترل کرد. در صورتی که روان شناس راهکارهای دارویی را مناسب تشخیص دهد فرد را به روانپزشک و پزشک مغز و اعصاب ارجاع خواهد داد.
داروی پانیک اتک
پزشک بهتر می‌داند علائم و داروهای مناسب پانیک چیست. هنگامی که پزشک با پرسیدن سوالات و مشاوره‌ها درمی‌یابد که بهتر است بیمار از داروهای مناسب برای پانیک به منظور درمان استفاده کند تعدادی دارو تجویز می‌کند که عبارتند از:
- داروی ضد افسردگی
- داروی ضد اضطراب
- دارو برای تسکین ضربان قلب
مانند: بنزودیازپین (Benzodiazepines)، مسدود کننده های بتا (Beta-blockers)، آلپرازولام، پاروکستین، فلاکستین، سیتالوپرام، کلونازپام و ...
مطلب پیشنهادی:
پانیک اتک و فشار خون
فشار خون بیماری است که پیر و جوان نمی‌شناسد و گاه پیش می‌آید فردی که فشار خون دارد آن را با پانیک اشتباه می‌گیرد. تنها کسی که می‌تواند تشخیص دهد علائمی که فرد آن‌ها را تجربه می‌کند ناشی از چیست، پزشک است. فشار خون به دیواره رگ‌ها فشار وارد می‌کند و روی سلامتی تاثیر می‌گذارد. فشار خون می تواند زمانی بروز یابد که فرد مضطرب و عصبی است که علائمی که در آن رخ می‌دهد شبیه به پانیک اتک است. بهتر است به جای خود درمانی از پزشک کمک گرفت چرا که پزشک بهتر می دانید تفاوت فشار خون و پانیک چیست.
پانیک اتک در خواب
هرچند که معلوم نیست پانیک چه زمانی اتفاق می‌افتد اما بسیاری از افراد اعلام کرده‌اند که در خواب دچار پانیک اتک شده‌اند که به دنبال آن ترس و دلهره را تجربه کرده‌اند. هنگام خواب به ظاهر چشمان بسته است اما مغز خاموش نبوده و ضمیر ناخودآگاه فعال است که پدیده‌ها و علائم پانیک را تجربه و تحلیل می‌کند. هرچند که نمی‌توان دقیق پانیک در خواب را به عوامل خاصی مرتبط دانست اما ممکن است با داشتن این عوامل حملات پانیک را تجربه کرد:
- دلهره و استرس مزمن
- افسردگی
- وسواس
- عدم وجود اطمینان (شک و تردید)
- ژنتیک
- اثرات و عوارض برخی از داروها
- ترک بعضی از داروها
- الکل
- مواد مخدر
- بعضی از بیماری‌های جسمی
- شکست در روابط عاطفی یا شغلی
- بارداری ناخواسته
با دانستن اینکه پانیک چیست و عواملی که سلامت روح و روان را به خطر می‌اندازد می توان تا حدودی جلوی پانیک اتک را گرفت.
وظایف دیگران در برابر فردی که پانیک را تجربه می کند
با دانستن اینکه پانیک چیست و انجام دادن وظایف زیر نقشی بزرگ در برابر فردی که پانیک اتک را تجربه می‌کند خواهید داشت:
- شخص را آرام کنید:
- از شخص بپرسید چه کاری برای آرام کردن او می توانید انجام دهید
- به فردی که پانیک را تجربه می‌کند این اطمینان را بدهید که پس از دقایقی آرام خواهد شد
- فرد را به نفس کشیدن عمیق تشویق کنید
- عوامل تحریک کننده فرد را به حداقل برسانید
- به او اطمینان دهید دلیلی برای خجالت کشیدن وجود ندارد
- در صورتی که نمی توانید به او کمک کنید از پرسنل مراکز درمانی کمک بگیرید.
- درمان وی را پیگیری کنید:
- اگر فرد بیش از یک بار دچار حمله‌های پانیک شده است حتما او را تشویق کنید تا به پزشک مراجعه کند در غیر این صورت عوارضی ناگوار به وقوع خواهد پیوست.
