آنژیو قلب در نوزادان و کودکان و درمان بیماری‌های قلبی

آنژیوگرافی قلب، که اغلب به آن کاتتریزاسیون قلبی نیز گفته می‌شود، یک روش تشخیصی و درمانی ارزشمند است که نقش مهمی در ارزیابی و مدیریت بیماری‌های قلبی در نوزادان و کودکان ایفا می‌کند.

این روش با استفاده از تزریق ماده حاجب و تصویربرداری با اشعه ایکس، امکان مشاهده دقیق ساختار قلب و عروق خونی را فراهم می‌آورد و به پزشکان کمک می‌کند تا اطلاعات مهمی در مورد عملکرد قلب، فشار خون در حفره‌های مختلف و وجود هرگونه تنگی یا انسداد در عروق به دست آورند. تا پایان این مطلب از سایت خوب میشی با ما همراه شوید.

هدف از انجام آنژیوگرافی قلب در نوزادان و کودکان

آنژیوگرافی قلب در نوزادان و کودکان اهداف متعددی را دنبال می‌کند. در ادامه به طور کامل و دقیق مواردی که بخاطر آنها آنژیوگرافی انجام می شود را توضیح می دهیم.

تشخیص ناهنجاری‌های مادرزادی قلب

آنژیوگرافی به عنوان یک ابزار مهم در تشخیص طیف وسیعی از ناهنجاری‌های مادرزادی قلب عمل می‌کند. این روش به ویژه در مواردی که سایر روش‌های تصویربرداری مانند اکوکاردیوگرافی نتوانسته‌اند اطلاعات کافی ارائه دهند، بسیار ارزشمند است. با استفاده از آنژیوگرافی، پزشکان می‌توانند جزئیات دقیقی از ساختار قلب، از جمله اندازه و شکل حفره‌ها، وضعیت دریچه‌ها، و مسیر و قطر عروق بزرگ را مشاهده کنند.

این اطلاعات برای تشخیص دقیق نقص‌هایی مانند نقص دیواره بین دهلیزی ، نقص دیواره بین بطنی، تنگی دریچه ریوی، تنگی دریچه آئورت، و همچنین ناهنجاری‌های پیچیده‌تر مانند تترالوژی فالوت یا جابجایی بزرگ عروق حیاتی است. 

ارزیابی عملکرد قلب و عروق

علاوه بر تشخیص ناهنجاری‌های ساختاری، آنژیوگرافی می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد عملکرد قلب و عروق در نوزادان و کودکان ارائه دهد. این روش به پزشکان کمک می‌کند تا فشار خون در حفره‌های مختلف قلب و عروق بزرگ را اندازه‌گیری کنند، که این امر در ارزیابی شدت بیماری و پاسخ به درمان بسیار مهم است.

همچنین، آنژیوگرافی می‌تواند جریان خون در عروق کرونر را نشان دهد و وجود هرگونه تنگی یا انسداد در این عروق را تشخیص دهد. این امر به ویژه در مواردی مانند بیماری کاوازاکی که می‌تواند منجر به آسیب عروق کرونر شود، اهمیت دارد. 

راهنمای پزشکان برای جراحی‌های قلبی

آنژیوگرافی نقش حیاتی در برنامه‌ریزی و هدایت جراحی‌های پیچیده قلبی در نوزادان و کودکان ایفا می‌کند. قبل از انجام جراحی، پزشکان از تصاویر آنژیوگرافی برای درک دقیق آناتومی قلب و عروق، شناسایی دقیق محل و وسعت ناهنجاری، و تعیین بهترین روش جراحی استفاده می‌کنند.

این تصاویر به جراحان کمک می‌کند تا با آمادگی کامل وارد عمل شوند و خطرات احتمالی را به حداقل برسانند. پس از برخی جراحی‌های مداخله‌ای، ممکن است آنژیوگرافی برای ارزیابی نتایج جراحی و اطمینان از عملکرد صحیح ساختارهای ترمیم شده انجام شود.

روش‌های مداخله‌ای از طریق آنژیوگرافی

آنژیوگرافی نه تنها یک روش تشخیصی است بلکه می‌تواند به عنوان یک ابزار مداخله‌ای نیز مورد استفاده قرار گیرد. در بسیاری از موارد، پزشکان می‌توانند از طریق کاتترهایی که در طی آنژیوگرافی وارد قلب و عروق می‌شوند، اقدامات درمانی مختلفی را انجام دهند بدون نیاز به جراحی باز. 

• یکی از رایج‌ترین این اقدامات، آنژیوپلاستی با بالون است که برای باز کردن تنگی‌ها در دریچه‌ها یا عروق خونی استفاده می‌شود. در این روش، یک بالون کوچک در محل تنگی قرار داده شده و باد می‌شود تا تنگی را برطرف کند.
• در برخی موارد، ممکن است پس از آنژیوپلاستی، یک استنت در محل تنگی قرار داده شود تا از بازگشت تنگی جلوگیری شود. 
• روش‌های مداخله‌ای دیگر شامل بستن سوراخ‌های غیرطبیعی بین حفره‌های قلب با استفاده از دستگاه‌های مخصوصی که از طریق کاتتر وارد می‌شوند، و همچنین انجام برخی اقدامات برای بهبود جریان خون در موارد خاص است. 

نحوه انجام آنژیوگرافی قلب در نوزادان و کودکان

آنژیوگرافی قلب یک روش نسبتاً پیچیده است که معمولاً در بیمارستان و توسط یک تیم متخصص شامل متخصص قلب کودکان، متخصص بیهوشی، پرستاران و تکنسین‌های رادیولوژی انجام می‌شود. قبل از انجام آنژیوگرافی، کودک به طور کامل معاینه شده و آزمایش‌های لازم برای ارزیابی وضعیت عمومی او انجام می‌شود. والدین یا سرپرستان قانونی کودک در مورد روند انجام آنژیوگرافی، خطرات احتمالی و مراقبت‌های بعد از آن به طور کامل توجیه می‌شوند و رضایت‌نامه کتبی از آن‌ها اخذ می‌گردد.

آماده‌سازی بیمار

آماده‌سازی برای آنژیوگرافی قلب در نوزادان و کودکان شامل چند مرحله مهم است.

• معمولاً به کودک توصیه می‌شود که برای چند ساعت قبل از انجام آنژیوگرافی ناشتا باشد تا از بروز عوارض ناشی از بیهوشی جلوگیری شود. در برخی موارد، ممکن است داروهای آرام‌بخش خفیف قبل از شروع پروسه به کودک داده شود تا اضطراب او کاهش یابد. 
• ناحیه ورود کاتتر، که معمولاً کشاله ران یا گردن است، به طور کامل تراشیده و با مواد ضدعفونی کننده تمیز می‌شود.
• در طول انجام آنژیوگرافی، کودک تحت بیهوشی عمومی یا آرام‌بخشی عمیق قرار می‌گیرد تا هیچ گونه دردی احساس نکند و بتواند بدون حرکت در طول پروسه همکاری کند. 
• وضعیت حیاتی کودک، از جمله ضربان قلب، فشار خون و سطح اکسیژن خون، به طور مداوم توسط تیم پزشکی کنترل می‌شود.

مراحل انجام آنژیو قلب نوزادان و کودکان

پس از آماده‌سازی و بیهوشی کودک، پزشک متخصص قلب کودکان یک برش کوچک در ناحیه کشاله ران یا گردن ایجاد می‌کند و یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر به نام کاتتر را وارد یکی از عروق خونی اصلی می‌کند. سپس، کاتتر به آرامی و با هدایت تصاویر فلوروسکوپی به سمت قلب هدایت می‌شود. هنگامی که کاتتر به محل مورد نظر در قلب یا عروق بزرگ رسید، مقدار کمی ماده حاجب از طریق کاتتر تزریق می‌شود. در طول تزریق ماده حاجب، مجموعه‌ای از تصاویر و فیلم‌های اشعه ایکس گرفته می‌شود که به پزشکان کمک می‌کند تا اطلاعات دقیقی در مورد اندازه و شکل حفره‌های قلب، عملکرد دریچه‌ها، و وجود هرگونه تنگی یا انسداد در عروق به دست آورند. 

خطرات و عوارض احتمالی آنژیوگرافی قلب در نوزادان و کودکان

مانند هر روش پزشکی تهاجمی، آنژیوگرافی قلب نیز با برخی خطرات و عوارض احتمالی همراه است، اگرچه این عوارض معمولاً نادر و خفیف هستند. با این حال، والدین باید از این خطرات آگاه باشند.

• برخی از عوارض شایع آنژیوگرافی قلب در نوزادان و کودکان شامل کبودی یا درد خفیف در محل ورود کاتتر است. این علائم معمولاً طی چند روز برطرف می‌شوند. همچنین، ممکن است کودک پس از بیهوشی دچار تهوع یا استفراغ شود که این عوارض نیز معمولاً موقتی هستند. در برخی موارد نادر، ممکن است یک واکنش آلرژیک خفیف به ماده حاجب رخ دهد که معمولاً با درمان‌های ساده قابل کنترل است.
• عوارض جدی آنژیوگرافی قلب در نوزادان و کودکان بسیار نادر هستند اما می‌توانند شامل خونریزی شدید در محل ورود کاتتر، آسیب به عروق خونی، سکته مغزی، حمله قلبی، یا عفونت باشند. همچنین، در موارد بسیار نادر، ممکن است عوارض ناشی از ماده حاجب مانند آسیب کلیوی رخ دهد. 

مراقبت‌های پس از آنژیوگرافی قلب در نوزادان و کودکان

پس از انجام آنژیوگرافی قلب، کودک به بخش مراقبت‌های ویژه یا بخش قلب منتقل می‌شود تا وضعیت او به دقت تحت نظر باشد. مدت زمان بستری پس از آنژیوگرافی بسته به وضعیت کودک و نوع مداخله انجام شده متفاوت است، اما معمولاً بین چند ساعت تا یک یا دو روز طول می‌کشد.

مراقبت‌های اولیه پس از پروسه

در ساعات اولیه پس از آنژیوگرافی، پرستاران به طور مرتب علائم حیاتی کودک، از جمله ضربان قلب، فشار خون، تنفس و سطح اکسیژن خون را کنترل می‌کنند. محل ورود کاتتر به دقت از نظر خونریزی یا تورم بررسی می‌شود و معمولاً یک پانسمان فشاری روی آن قرار داده می‌شود.

کودک باید برای چند ساعت پس از پروسه به طور کامل استراحت کند و از حرکت دادن اندامی که کاتتر از آن وارد شده است خودداری کند. مصرف مایعات به تدریج آغاز می‌شود و در صورت تحمل، رژیم غذایی سبک برای کودک در نظر گرفته می‌شود. داروهای مسکن برای کاهش درد احتمالی در محل ورود کاتتر تجویز می‌شود.

دستورالعمل‌های ترخیص و پیگیری

قبل از ترخیص کودک از بیمارستان، پزشکان دستورالعمل‌های کاملی را در مورد مراقبت‌های خانگی به والدین ارائه می‌دهند. این دستورالعمل‌ها شامل نحوه مراقبت از محل ورود کاتتر، علائم هشداردهنده‌ای که در صورت بروز باید به پزشک اطلاع داده شود، و زمان مراجعه برای پیگیری‌های بعدی است. معمولاً یک ویزیت پیگیری با متخصص قلب کودکان برای ارزیابی وضعیت کودک و بررسی نتایج آنژیوگرافی تعیین می‌شود.

سخن پایانی

آنژیوگرافی قلب یک ابزار تشخیصی و مداخله‌ای ارزشمند در زمینه بیماری‌های قلبی نوزادان و کودکان است. این روش با فراهم آوردن تصاویر دقیق از ساختار و عملکرد قلب و عروق، به پزشکان کمک می‌کند تا تشخیص دقیق‌تری داشته باشند، بهترین استراتژی درمانی را برنامه‌ریزی کنند و در بسیاری از موارد، اقدامات درمانی کم‌تهاجمی را انجام دهند.

با وجود خطرات احتمالی، انجام آنژیوگرافی قلب در مراکز تخصصی و توسط تیم‌های مجرب، می‌تواند به بهبود چشمگیر کیفیت زندگی کودکان مبتلا به بیماری‌های قلبی کمک کند. 

سوالات متداول

1. آنژیوگرافی قلب برای کودک با درد همراه است؟
آنژیوگرافی قلب معمولاً تحت بیهوشی عمومی یا آرام‌بخشی عمیق انجام می‌شود، بنابراین کودک شما در طول پروسه هیچ گونه دردی احساس نخواهد کرد. پس از انجام آنژیوگرافی، ممکن است کودک در محل ورود کاتتر احساس درد خفیفی داشته باشد که با داروهای مسکن قابل کنترل است.

2. چه مدت طول می‌کشد تا کودک من پس از آنژیوگرافی بهبود یابد؟
مدت زمان بهبودی پس از آنژیوگرافی بسته به وضعیت کودک و نوع مداخله انجام شده متفاوت است. معمولاً کودک می‌تواند طی چند روز به فعالیت‌های عادی خود بازگردد. محل ورود کاتتر ممکن است برای چند روز کمی کبود یا حساس باشد. پزشک دستورالعمل‌های دقیقی در مورد مراقبت‌های خانگی و زمان پیگیری‌های بعدی به شما ارائه خواهد داد.

3. آیا آنژیوگرافی قلب خطرات جدی برای کودک من دارد؟
مانند هر روش پزشکی تهاجمی، آنژیوگرافی قلب نیز با برخی خطرات احتمالی همراه است، اما عوارض جدی بسیار نادر هستند. تیم پزشکی تمام اقدامات لازم را برای به حداقل رساندن این خطرات انجام می‌دهد.