زونا به انگلیسی Shingles، یک عفونت ویروسی است که باعث ایجاد بثورات دردناک می شود. زونا می تواند در هر جایی از بدن شما ایجاد شود و به طور معمول شبیه یک نوار تاول است که در سمت چپ یا سمت راست تنه پیچیده می شود.
زونا توسط ویروس واریسلا زوستر (varicella-zoster virus) ایجاد می شود؛ این همان ویروسی است که باعث آبله مرغان نیز می شود. پس از ابتلا به آبله مرغان، ویروس تا آخر عمر در بدن باقی می ماند و سال ها بعد، ویروس ممکن است دوباره به صورت زونا فعال شود.
اگرچه زونا تهدید کننده زندگی نیست اما می تواند بسیار دردناک باشد. واکسن ها می توانند به کاهش خطر ابتلا به زونا کمک کنند. درمان زودهنگام نیز ممکن است عفونت زونا را کوتاه کرده و احتمال عوارض را کاهش دهد.
برای اینکه بدانید چرا افراد زونا می گیرن و راهکار درمان آن چیست در ادامه این بخش با خوب میشی همراه بمانید تا اطلاعات خوبی در این زمینه کسب کنید.
پیشنهاد مطالعه: 10 درمان خانگی سوختگی با روغن
زونا چیست؟
زونا یک عفونت ناشی از ویروس واریسلا زوستر (همان ویروس عامل آبله مرغان) است. حتی پس از پایان یافتن عفونت آبله مرغان، ویروس برای سال ها قبل از فعال شدن مجدد به صورت زونا در سیستم عصبی خفته یا غیرفعال می ماند.
زونا به عنوان هرپس زوستر (herpes zoster) نیز شناخته می شود. این نوع عفونت ویروسی با بثورات پوستی قرمز مشخص می شود که می تواند باعث درد و سوزش شود. زونا معمولاً به صورت نواری از تاول در یک طرف بدن و معمولاً روی تنه، گردن یا صورت ظاهر می شود.
اکثر موارد زونا در عرض 3 تا 5 هفته از بین می رود. با توجه به منبع مورد اعتماد مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، تقریباً از هر سه نفر، یک نفر در مقطعی از زندگی خود به زونا مبتلا می شوند. این عارضه می‌تواند بیش از یک بار در یک فرد اتفاق بیفتد، به خصوص اگر دارای عوامل خطر باشد، اما این امر غیر معمول است.
علائم و نشانه های زونا چگونه است؟
اولین علائم زونا معمولا درد و سوزش است. درد معمولاً در یک سمت بدن و در امتداد ناحیه خاصی از پوست به نام درماتوم است و بثورات قرمزی را اغلب به همراه دارد. با این حال، بثورات همیشه قرمز ظاهر نمی شوند. بسته به رنگ پوست، بثورات می توانند صورتی تیره، قهوه ای تیره یا ارغوانی به نظر برسند. همچنین زونا می تواند منجر به عوارضی مانند مشکلات بینایی، کاهش شنوایی و به ندرت آنسفالیت (التهاب) شود.
به طور کلی، ویژگی‌های بثورات ناشی از زونا عبارتند از:
- بثوراتی که در یک طرف بدن ظاهر می شود، مانند روی سینه، شکم، پشت یا صورت
- ایجاد بثورات یا راش روی صورت و گوش
- خارش
- تاول های پر از مایع که به راحتی می شکنند
- احساس سوزش
زونا همچنین می تواند با علائم دیگری مانند تب، سردرد، بدن درد و درد شکم همراه باشد. برخی از افراد مبتلا به زونا علائمی فراتر از درد و بثورات را تجربه می کنند. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تب
- لرز
- سردرد
- خستگی
- ضعف عضلانی
عوارض نادر و جدی زونا عبارتند از:
- درد یا بثوراتی که چشم را درگیر می کند، که برای جلوگیری از آسیب دائمی چشم باید فوراً درمان شود
- از دست دادن شنوایی یا درد شدید در یک گوش، سرگیجه یا از دست دادن حس چشایی در زبان، که می تواند از علائم سندرم رمزی هانت باشد و همچنین نیاز به درمان فوری دارد.
- عفونت باکتریایی که با پوست قرمز، متورم یا گرم در هنگام لمس مشخص می شود
علائم و نشانه های زونا روی صورت
زونا معمولاً در یک طرف پشت یا قفسه سینه ایجاد می شود، اما ممکن است در یک طرف صورت نیز بثورات ایجاد شود. اگر بثورات در نزدیکی یا در داخل گوش باشد، می تواند باعث عفونت شود که می تواند منجر به موارد زیر شود:
- از دست دادن شنوایی
- ایجاد مشکل در تعادل
- ضعف در عضلات صورت
زونا داخل دهان می تواند بسیار دردناک باشد. ممکن است خوردن را مشکل کند و بر حس چشایی تأثیر بگذارد. همچنین بثورات زونا روی پوست سر نیز می تواند باعث ایجاد حساسیت در هنگام شانه زدن یا برس زدن موها شود. عدم درمان زونا روی پوست سر، می تواند منجر به ایجاد لکه های طاسی دائمی شود.
غلائم زونا روی چشم
برای برخی از افراد، زونا در داخل و اطراف چشم رخ می دهد که به عنوان هرپس زوستر چشمی یا هرپس زوستر ophthalmicus نامیده می شود. بثورات تاولی ممکن است روی پلک ها، پیشانی و گاهی نوک یا کنار بینی نیز ظاهر شود و ممکن است علائمی مانند: موارد زیر را ایجاد کند:
- سوزش یا ضربان در چشم شما
- قرمزی و پارگی
- تورم
- تاری دید
پس از ناپدید شدن بثورات، همچنان ممکن است به دلیل آسیب عصبی در چشم درد وجود داشته باشید. عدم درمان زونا چشم می تواند منجر به مشکلات جدی از جمله از دست دادن بینایی طولانی مدت و زخم دائمی به دلیل تورم قرنیه شود.
علائم زونا در پشت بدن و باسن
در حالی که بثورات زونا معمولاً در اطراف یک طرف کمر ایجاد می شود، ممکن است نواری از تاول ها در امتداد یک طرف پشت یا پایین کمر نیز ظاهر شود.
بثورات زونا ممکن است روی باسن نیز ایجاد شود. زونا معمولاً فقط یک طرف بدن را درگیر می کند، بنابراین ممکن است در یک باسن بثورات داشته باشید اما در سمت دیگر نه. مانند سایر نواحی بدن، زونا روی باسن نیز ممکن است علائم اولیه مانند گزگز، خارش یا درد را ایجاد کند. پس از چند روز، بثورات قرمز یا تاول ممکن است ایجاد شود. برخی از افراد درد را تجربه می کنند، اما بثورات برایشان ایجاد نمی شود.
پیشنهاد مطالعه: 10 دکتر برتر متخصص پوست (درماتولوژیست) در تهران + شماره تماس و آدرس
مراحل ابتلا به زونا چگونه است؟
در اکثر موارد زونا بین 3 تا 5 هفته طول می کشد. پس از فعال شدن مجدد ویروس واریسلا زوستر، ممکن است این علائم در پوست ایجاد شود:
- سوزن سوزن شدن
- سوختن
- احساس بی حسی
- خارش
زونا معمولا در یک طرف بدن و اغلب در کمر، پشت یا سینه ایجاد می شود. در عرض حدود 5 روز، ممکن است یک بثورات قرمز در آن ناحیه مشاهده کنید. همچنین گروه های کوچکی از تاول های تراوش کننده و پر از مایع ممکن است چند روز بعد در همان ناحیه ظاهر شوند. ممکن است علائمی شبیه آنفولانزا مانند تب، سردرد یا خستگی را نیز تجربه کنید.
پس از گذشت 10 روز یا بیشتر، تاول ها خشک می شوند و پوسته ایجاد می کنند. پوسته ها بعد از یکی دو هفته پاک می شوند. پس از پاک شدن پوسته ها، برخی از افراد همچنان درد را تجربه می کنند.
چرا افراد زونا می گیرن
زونا توسط ویروس واریسلا زوستر ایجاد می شود که باعث آبله مرغان نیز می شود. اگر فردی قبلاً به آبله مرغان مبتلا شده باشد، زمانی که این ویروس در بدن او فعال می شود، می تواند به زونا نیز مبتلا شود. اما به طور کلی، دلیل اینکه چرا زونا در برخی افراد ایجاد می شود اما در برخی دیگر نمی شود ، نامشخص است. این بیماری در افراد مسن به دلیل ایمنی کمتر در برابر عفونت ها شایع تر است.
عوامل خطر احتمالی برای ابتلا به زونا عبارتند از:
- ضعیف بودن سیستم ایمنی
- استرس عاطفی
- سالخوردگی
- تحت درمان های سرطان یا جراحی بزرگ
- داشتن شیمی درمانی یا پرتودرمانی
- مصرف داروهایی که سیستم ایمنی را تضعیف می کنند، مانند استروئیدها یا داروهایی که پس از پیوند عضو داده می شوند
پیشنهاد مطالعه: همه چیز درباره بیماری Eb و راه های درمان و کنترل پیشرفت آن
آیا زونا واگیر دار است؟
زونا مسری نیست. اما ویروس واریسلا زوستر که عامل ایجاد کننده زونا است، می تواند به فرد دیگری که آبله مرغان نداشته است سرایت کند و ممکن است به آبله مرغان مبتلا شود. ویروس واریسلا زوستر زمانی پخش می شود که فردی با تاول تراوش کننده تماس پیدا کند. اگر تاول ها پوشیده شده باشند یا دلمه ایجاد شده باشد، مسری نیست.
برای جلوگیری از انتشار ویروس واریسلا زوستر در صورت ابتلا به زونا، حتما بثورات را تمیز کرده و پوشانده نگه دارید. تاول ها را لمس نکنید و حتما دست های خود را مرتب بشویید. از قرار گرفتن در اطراف افراد در معرض خطر، مانند افرادی که باردار هستند یا سیستم ایمنی ضعیفی دارند نیز خودداری کنید.
راهکار درمان زونا چیست؟
هیچ درمانی برای زونا وجود ندارد، اما درمان آن در اسرع وقت می تواند به جلوگیری از عوارض و تسریع بهبودی کمک کند. در حالت ایده آل، باید ظرف 72 ساعت پس از بروز علائم، درمان را دریافت کنید. پزشک ممکن است داروهایی را برای کاهش علائم و کوتاه کردن طول عفونت تجویز کند.
داروهای تجویز شده برای درمان زونا متفاوت است، اما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- داروهای ضد ویروسی، از جمله آسیکلوویر (acyclovir)، والاسیکلوویر (valacyclovir) و فامسیکلوویر (famciclovir) برای کاهش درد و تسریع بهبودی
- داروهای ضد التهابی، از جمله ایبوپروفن (ibuprofen) برای کاهش درد و تورم
- دارو مسکن برای کاهش درد
- آنتی هیستامین ها مانند دیفن هیدرامین برای درمان خارش
- کرم ها، ژل ها یا چسب های بی حس کننده مانند لیدوکائین برای کاهش درد
- کپسایسین - capsaicin یا (زوستریکس-Zostrix) برای کمک به کاهش خطر درد عصبی به نام نورالژی پس از هرپس، که پس از بهبودی از زونا رخ می دهد.
درمان های خانگی زونا
درمان خانگی نیز می تواند به کاهش علائم زونا کمک کند. این درمان ها عبارتند از:
- حمام خنک یا دوش گرفتن برای تمیز کردن و تسکین پوست
- استفاده از کمپرس سرد مرطوب روی بثورات برای کاهش درد و خارش
- استفاده از لوسیون کالامین یا تهیه خمیر با آب و جوش شیرین یا نشاسته ذرت برای کاهش خارش
- خوردن غذاهای حاوی ویتامین A، ویتامین B12، ویتامین C و ویتامین E
- مصرف مکمل های ال لیزین برای تقویت سیستم ایمنی بدن
اگر شما نیز تجربه ای در رابطه با ابتلا به زونا و روش های درمان ان دارید، حتما در قسمت کامنت بنویسید
