آگاهی درباره بیماری‌ها باعث می‌شود راحت تر به درمان و مقابله با آن پرداخته شده در نتیجه درد و هزینه‌ها کاهش یابد. تب دنگی یکی از بیماری‌هایی است که متاسفانه عده‌ای را آلوده کرده و به آن تب استخوان شکن هم گفته می‌شود. شناخت علائم تب دنگی و چگونگی درمان آن از موضوعاتی است که در این بخش از سایت خوب میشی به آن پرداخته شده است. با توجه به اینکه فصل گرما نزدیک است خواندن مطلب زیر را از دست ندهید.
تب دنگی چیست؟
تب دنگی یک بیماری ویروسی است که توسط پشه‌های آلوده به ویروس دنگی منتقل می‌شود. بیماری تب دنگی با تب بالا، دردهای شدید عضلانی و مفصلی، سردرد، درد پشت چشم و بثورات پوستی همراه است که بسیار کلافه کننده بوده و فرد را به دردسر می‌اندازد. در برخی موارد ممکن است تب دنگی علائم شدیدتری مانند خونریزی و مشکل در گردش خون به وجود آورد که به آن تب هموراژیک دنگی گفته می‌شود.
تب دنگی در مناطقی که پشه‌های آئدس (Aedes) وجود دارند شایع‌تر بوده و در مناطق گرمسیری و استوایی بیشتر اتفاق میفتد. در چند سال گذشته هشدار درباره شیوع تب دنگی در ایران افزایش یافته از این رو خواندن مطلب زیر را از دست ندهید.
آیا تب دنگی خطرناک است؟
تب دنگی به ظاهر فقط دردناک است اما می‌تواند خطرناک باشد به خصوص اگر درمان مناسبی برای آن صورت نگیرد. بیشتر افراد مبتلا به تب دنگی علائم خفیفی دارند که با استراحت و مصرف دارو و مایعات بهبود می‌یابد ولی تب دنگی می‌تواند به بیماری شدیدتری مانند تب هموراژیک دنگی تبدیل شود که خونریزی داخلی، کاهش فشار خون و اختلالات خونریزی را به دنبال دارد و حتی ممکن است به سندرم شوک دنگی منجر شود. هنگامی که شدت تب دنگی بالا باشد وضعیت می‌تواند کشنده بوده که نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری و اساسی دارند.
بیشتر خطرات مربوط به تب دنگی در افرادی رخ می‌دهد که قبلا به ویروس دنگی مبتلا شده‌اند و این بار به نوع دیگری از ویروس دنگی مبتلا می‌شوند. در این حالت بدن هنگام مواجه شدن با تب دنگی برای بار دوم به بعد ممکن است واکنش شدیدتری نشان دهد. درمان تب دنگی باید جدی گرفته شده که در آن مایعات و مراقبت‌های پزشکی برای جلوگیری از کم‌آبی و حفظ فشار خون ضروری است تا جان فرد حفظ شود.
علائم تب دنگی چیست؟ تب دنگی با چه علائمی ظاهر می‌شود؟
علائم تب دنگی در اغلب موارد پس از ۴ تا ۱۰ روز از نیش پشه آلوده به ویروس دنگی ظاهر شده که شامل یک یا چند مورد از موارد زیر هستند:
- تب ناگهانی و شدید که احتمال دارد به بیش از ۳۹ درجه سانتی‌گراد برسد
- درد شدید در عضلات، مفاصل و بدن به خصوص در ناحیه پشت، ران‌ها و شانه‌ها
- سردرد شدید و مداوم
- درد و فشار در پشت چشم
- بثورات پوستی به شکل جوش‌های قرمز و خارش‌دار روی صورت، دست و پاها
- احساس ضعف و خستگی
- تهوع و استفراغ
- دل درد
در موارد شدیدتر مانند تب هموراژیک دنگی یا سندرم شوک دنگی علائمی مانند خونریزی از لثه‌ها یا بینی، کاهش فشار خون و ضعف شدید سیستم گردش خون به‌وجود آید که بدون اتلاف وقت باید بیمار را به مرکز درمانی رسانده تا اقدامات لازم انجام شود.
تب دنگی در چه مناطقی شایع است؟
تب دنگی در مناطق گرمسیری و استوایی جهان مانند آسیای جنوب شرقی، منطقه کارائیب و آمریکای لاتین، آفریقا، هند، آمریکای مرکزی و شمالی و همچنین استرالیا شایع است زیرا در این مناطق پشه‌های آئدس وجود دارند.
در ایران، تب دنگی استان‌های هرمزگان، بوشهر، خوزستان و فارس (در سواحل خلیج فارس)، سیستان و بلوچستان و کرمان و اخیرا در شمال کشور مشاهده شده است. همچنین در مناطق مرزی با کشورهای همسایه که شرایط مناسب برای تکثیر پشه‌های آئدس وجود دارد نیز تب دنگی رخ داده است. به طور کلی پشه‌های آئدس در مناطق شهری و حاشیه‌نشین که محیط‌های بسته و تجمع آب‌های راکد دارند تکثیر شده و این بیماری در فصل‌های گرم سال و در ماه‌های بارانی بیشتر مشاهده می‌شود.
در کنار تب دنگی که از طریق پشه منتقل می‌شود، بیماری‌هایی نظیر تب مالت که از حیوانات آلوده به انسان منتقل می‌شوند نیز اهمیت بالایی دارند. در این مقاله درباره راه‌های درمان و داروهای تب مالت بیشتر بخوانید.
علت زیاد شدن خطر ابتلا به تب دنگی
چندین عامل می‌توانند موجب افزایش تعداد پشه‌های مسبب تب دنگی شود که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند، از جمله:
- پشه‌های آئدس در مناطق گرمسیری و استوایی با بارش‌های زیاد و دمای بالا رشد و تکثیر می‌کنند. بارش زیاد باران باعث تجمع آب‌های راکد در برکه، گودال و ظروف بدون پوشش مانند سطل و گلدان‌ها می‌شود که محل مناسب برای تخم‌گذاری پشه‌ها است. دمای بالای هوا نیز به تسریع تکثیر پشه‌ها کمک می‌کند.
- جابه‌جایی افراد به مناطق شهری و مرزی می‌تواند احتمال انتقال پشه‌های آلوده به ویروس دنگی را به مناطق جدید افزایش دهد در نتیجه منجر به افزایش خطر ابتلا به تب دنگی در مکان‌های دیگر خواهد شد.
- عدم جمع‌آوری زباله‌ها، تخلیه نکردن آب‌های راکد و پر ماندن گودال‌ها می‌تواند به تجمع آب‌های راکد و افزایش مکان‌های تخم‌گذاری پشه‌ها کمک کند.
درمان تب دنگی
متاسفانه برای تب دنگی درمان خاصی وجود ندارد. داروهای تجویز شده جهت کاهش علائم و جلوگیری از عوارض شدید بیماری هستند. برای مدیریت و درمان تب دنگی راهکارهای زیر توصیه می‌شود:
- استراحت مناسب برای کمک به بدن در مقابله با ویروس ضروری است.
- نوشیدن مایعات کافی مانند آب، نوشیدنی‌های بدون کافئین یا محلول‌های الکترولیتی برای جلوگیری از کم‌آبی بدن و حفظ سطح مایعات بدن لازم است.
- داروهای مسکن مانند پاراستامول (استامینوفن) برای کاهش تب و درد استفاده می‌شود. از مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا آسپیرین باید اجتناب کرد زیرا خطر خونریزی را افزایش می‌دهند.
- بررسی فشار خون، تعداد پلاکت‌ها و علائم حیاتی و در موارد شدید مراقبت‌های پزشکی نیاز است.
- انتقال مایعات داخل وریدی یا انتقال خون زمانی انجام می‌شود که علائم بیماری شدیدتر شده یا به تب هموراژیک دنگی تبدیل شوند.
پیشگیری از تب دنگی بهتر از درمان آن است. استفاده از اسپری دافع پشه‌ها، پوشیدن لباس‌های بلند، پوشاندن محل خواب با پشه بند و جلوگیری از تجمع آب‌های راکد از اقدامات اصلی به شمار می‌آید.
آیا تب دنگی واگیردار است؟
فردی که به تب دنگی مبتلا می‌شود نباید در معرض نیش پشه قرار بگیرد زیرا دقیقا همان پشه آلوده شده ویروس را به سایر افراد منتقل می‌کند در غیر این صورت تب دنگی به تنهایی واگیر دار نیست. ویروس دنگی از طریق نیش پشه‌های آلوده منتقل می‌شود بنابراین، فرد مبتلا نیازی به قرنطینه و دور نگه داشتن خود از اطرافیان ندارد. در کل تب دنگی از طریق تماس نزدیک و معمولی مانند صحبت کردن، دست دادن، یا نشستن در کنار فرد مبتلا قابل انتقال نیست.
جهت جلوگیری از انتقال این بیماری به سایر افراد، فرد مبتلا در طول دوران نقاهت باید بدن را با لباس‌های بلند پوشانده و از اسپری دافع حشرات برای جلوگیری از نیش پشه‌ها استفاده کند. این اقدام به کاهش خطر انتقال ویروس به دیگران کمک می‌کند.
نتیجه گیری
تب دنگی بیماری است که فرد را دچار مشکلات مختلفی می‌سازد از این رو باید نسبت به برطرف کردن عوامل محیطی که احتمال ابتلا به آن را افزایش می‌دهند اقدام کرد. تب دنگی با درد، استفراغ، تب و ضعف همراه بوده و اگر شدت یابد می تواند منجر به خونریزی و حتی مرگ شود. متاسفانه تب دنگی درمان خاصی نداشته و کلیه اقدامات درمانی در جهت کاهش علائم و حفظ جان بیمار انجام می‌شود.
سوالات متداول
۱. آیا فقط پشه‌ها عامل انتقال تب دنگی هستند؟
بله، پشه‌های آئدس اصلی‌ترین عامل انتقال ویروس دنگی از فرد به فرد هستند که با نیش خود ویروس را به انسان منتقل می‌کنند.
۲. آیا تب دنگی در همه مناطق جهان رایج است؟
تب دنگی بیشتر در مناطق گرمسیری و استوایی رایج است اما افزایش جابه‌جایی انسان‌ها و تغییر در آب و هوا و حتی سبک زندگی ممکن است باعث شیوع آن در مناطق جدید شود.
۳. کدام شرایط محیطی باعث افزایش تعداد پشه‌ها می‌شود؟
دما، بارش باران، رطوبت بالا و تجمع آب‌های راکد می‌توانند باعث افزایش تکثیر پشه‌ها شوند زیرا زمینه‌ای مناسب برای تخم‌گذاری پشه‌ها فراهم کرده و خطر ابتلا به تب دنگی را افزایش می‌دهند.
۴. آیا افرادی که مبتلا به تب دنگی هستند، باید از دیگران دور نگه داشته شوند؟
تب دنگی به‌طور مستقیم از فرد آلوده به دیگران منتقل نمی‌شود اما باید از نیش پشه‌ها جلوگیری کرد تا همان پشه آلوده دیگری را هم نیش نزند.
۵. آیا تب دنگی می‌تواند از انسان به انسان منتقل شود؟
تب دنگی مستقیم از انسان به انسان منتقل نمی‌شود بلکه از طریق نیش پشه‌های آلوده به ویروس دنگی از فرد مبتلا به فرد سالم منتقل می‌شود.
۶. چگونه می‌توان از ابتلا به تب دنگی جلوگیری کرد؟
استفاده از اسپری دافع‌های پشه، پوشیدن لباس‌های محافظ، پوشاندن محل خواب با پشه بند و جلوگیری از تجمع آب‌های راکد در محیط‌های شهری از جمله اقدامات پیشگیرانه برای کاهش خطر ابتلا به تب دنگی هستند.
