سرطان به رشد غیر عادی سلول‌های بدن گفته می‌شود که در صورت تشخیص در مراحل اولیه قابل درمان است. در صورت تشخیص دیر هنگام سرطان و یا پیشرفت بیماری، امکان سرایت سلول‌های سرطانی به بافت‌های مجاور وجود دارد. اما این‌که کدام سرطان قابل درمان نیست، به عوامل مختلفی بستگی دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.
منظور از متاستاز سرطان چیست؟
توجه داشته باشید که به گسترش سلول‌های سرطانی به اندام‌های دیگر، متاستاز گفته می‌شود. سرطان یا غده سرطانی در اثر تولید بیش از حد سلول‌های یک اندام ایجاد می‌شود. در واقع کنترل سلولی عضوی از بدن در صورت وقوع سرطان به هم می‌خورد. در اکثر بیماران، سول‌های سرطانی به کمک برخی روش‌های درمانی سرکوب شده و کنترل می‌شوند و فرد پس از پایان درمان خود، به زندگی عادی ادامه می‌دهد؛ ولی برخی اوقات سرطان از عضوی که درگیر کرده است، گسترش می‌یابد و به اعضای دیگر بدن سرایت می‌کند. اصطلاحاً به این نوع از سرطان، سرطان پیشرفته یا سرطان مرحله 4 نیز گفته می‌شود.
متاستاز چگونه رخ می‌دهد؟
توجه داشته باشید که وقتی سلول‌های سرطانی در یک قسمت یا اعضای بدن، غده سطرانی تشکیل می‌دهند، در صورت تشخیص زود هنگام قابل درمان هستند و می‌توان جلوی گسترش سرطان را گرفت. گاهی اوقات و به دلایل مختلفی، سلول‌های سرطانی اولیه جهش پیدا کرده و تغییر می‌کنند و می‌توانند به بافت‌ها و اندام‌های دیگر نفوذ کنند. در واقع سلول‌های سرطانی اولیه از غده سرطانی جدا شده، از طریق خون و یا رگ‌های لنفاوی به بافت‌های دیگر بدن نفوذ کرده و شروع به ایجاد غده‌های سرطانی جدیدی می‌کنند. در چنین شرایطی درمان سرطان سخت و گاهی امکان‌ناپذیر می‌کند. در نتیجه باید جلوی متاستاز سرطان را بگیریم. البته برخی سرطان‌ها هم سرعت بالایی در تکثیر داشته و هم قابلیت گسترش آن‌ها زیاد است.
انواع متاستاز
توجه داشته باشید که هر نوعی از سرطان، می‌تواند متاستاز کند. انواع مختلفی از متاستاز سرطان وجود دارند که شایع‌ترین آن‌ها متاستاز استخوان است. به این صورت که سلول‌های سرطانی گسترش یافته و به استخوان نفوذ می‌کنند. لازم است بدانید که انواع مختلف سرطان به اشکال مختلفی به استخوان متاستاز می‌دهند. برخی سرطان‌ها در مراحل اولیه رشد خود، سبب ایجاد مشکل استخوان می‌شوند این در حالی است که برخی دیگر پس از سال‌ها علائم خود را در استخوان بروز می‌دهند. همچنین بهتر است بدانید که متاستاز استخوان با علائمی همچون شکستگی استخوان، درد استخوان، ضعف دست و پا، بی اختیاری ادرار، بی اختیاری در کنترل روده، افزایش میزان کلسیم خون، یبوست، تهوع و استفراغ همراه است. در برخی موارد نیز علائمی از خود بروز نمی‌دهد.
بیشتر بخوانید علائم اولیه سرطان معده
متأسفانه، برخی از سرطان‌ها نیز به سمت مغز گسترش می‌یابند و سبب بروز متاستاز مغزی می‌شوند. متاستاز مغزی، سرطانی ثانویه در مغز ایجاد می‌کند که با علائمی شدید و خطرناک همچون حالت تهوع، سردرد، تشنج، استفراغ، ترس از نور، بروز اختلالات شناختی، فلج شدم اندام‌ها، سفت شدن گردن و... همراه است. عوارض متاستاز مغزی شدید‌تر بوده و درمان آن نیز پیچیده‌تر است.
متاستاز کبد نوع دیگری از متاستاز بوده که اغلب اوقات درمان نداشته و معمولاً به کمک برخی روش‌ها و یا مصرف برخی داروها، علائم ناشی از متاستاز کبد را کاهش داده و طول عمر بیمار را افزایش می‌دهند. در صورتی که غده سرطانی در قسمتی از بدن یا خود کبد تشکیل شده و به کبد متاستاز کند، این نوع از سرطان متاستاتیک ایجاد می‌شود که بسیار کشنده است. متاستاز کبد معمولاً علائمی از خود بروز نمی‌دهد؛ ولی در صورت پیشرفت زیاد بیماری، کبد متورم شده و علائمی همچون کاهش اشتها، کاهش وزن، استفراغ، گیجی، درد در شانه راست، زرد شدن پوست، داشتن ادرار به رنگ سیاه، عرق کردن بیش از حد، زرد شدن سفیدی چشم و تب از خود بروز می‌دهد.
غده لنفاوی در صورت سرطانی شدن، احتمال متاستاز دارد. به این صورت که سرطان لنفاوی سیستم ایمنی بدن را درگیر می‌کند و در صورت گسترش می‌تواند به بافت‌هایی از جمله استخوان‌ها، ریه‌ها، اندام شکمی و آلت تناسلی نفوذ کرده و سبب ایجاد سرطان ثانویه در آن‌ها شود. از جمله علائم متاستاز غده لنفاوی می‌توان به داشتن احساس خستگی مداوم، تنگی نفس، کاهش وزن بدون دلیل مشخص، تعریق و تب به صورت شبانه و تورم غدد لنفاوی کشاله ران، زر بغل و گردن اشاره کرد.
متاستاز سرطان سینه هم در صورتی که سرطان سینه پیشرفت کند، بسیار شایع است. البته سرطان سینه به اندام کبد نیز متاستاز می‌کند و سبب ایجاد سرطان ثانویه می‌شود. متاستاز سرطان ریه و غده آدرنال هم جزو انواع متاستاز بوده که احتمال بروز آن‌ها وجود دارد.
نشانه‌های سرطان متاستاتیک
همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، انواع سرطان‌ها امکان متاستاز دارند. سطران در صورت متاستاز نشانه‌ها و علائمی از خود بروز می‌دهد که از جمله می‌توان به تشنج یا سردرد، تنگی نفس، تورم شکم و یا احساس درد زیاد در شکم، زرد شدن پوست و سفیدی چشم، درد و یا شکستگی استخوان اشاره کرد. البته گاهی اوقات نیز بدون علائم است. در صورت داشتن هر یک از این علائم باید در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک متخصص مراجعه کنید.
سخن پایانی
این‌که همه سرطان‌ها قابل درمان هستند یا خیر، به نوع سرطان، سرد رشد و متاستاز آن بستگی دارد. اگر سلول‌های سرطانی به بافت‌های دیگر بدن سرایت کنند و گسترش یابند، متاستاز رخ می‌دهد که درمان آن سخت بوده و گاهی غیر ممکن است از جمله انواع متاستاز می‌توان به متاستاز استخوان سرطان سینه، غدد لنفاوی، کبد و.. اشاره کرد.
