بیماری لوپوس چیست؟
صحبت کردن درمورد بعضی از بیماری‌ها نسبتا دشوار است چرا که علائم مشخصی ندارند، منشا اصلی به وجود آمدن آن‌ها کشف نشده است و داروی خاصی برای آن‌ها وجود ندارد در نتیجه درمان کاملا مطمئن و یکسانی برای آن وجود ندارد. از اقداماتی که برای آگاه سازی عموم مردم درباره بیماری‌ها انجام شده است، نامگذاری یک روز خاص در سال به نام آن بیماریست. پنجمین ماه میلادی، می نام دارد که 10 امین روز ماه می مصادف با 20 یا 21 اردیبهشت، روز جهانی لوپوس نامیده شده است. روبان بنفش نمادی برای بیماری لوپوس است که برای آگاه سازی جهانیان از آن استفاده می‌شود و با نشان دادن عکس بیماری لوپوس و دادن اطلاعات تلاش می‌شود که عموم مردم با آن آشنا شوند. با ما در سایت خوب میشی همراه بمانید تا با یک مقدمه کوتاه پیرامون واژگان خود ایمنی و مزمن درمورد بیماری لوپوس، علائم، علل و درمان آن اطلاعات بیشتری را در اختیار شما خوانندگان گرامی قرار دهیم.
خود ایمنی مزمن
بدن به طور طبیعی دارای سیستم ایمنی است و در برابر ویروس‌ها، عوامل ناشناخته و بیماری‌ها مقاومت می‌کند اما گاهی پیش می‌آید که سیستم دفاعی بدن قادر به تشخیص ویروس‌ها و میکروب‌ها نیست و به بافت خود شخص بیمار حمله می‌کند و اگر پیش رونده باشد می‌تواند منجر به ایجاد مشکلات و یا از کار افتادن آن عضو شود که خود باعث بروز مشکلات و عوارض بعدی می‌شود؛ در این حالت گفته می‌شود که فرد دچار اختلال خود ایمنی شده است. واژه مزمن همانطور که از نامش برمی‌آید برجای مانده و ادامه دار است که به بیماری و دردی که مدتی طولانی از شروع آن گذشته و همچنان ادامه‌دار است اطلاق می‌شود که زمان پایان آن معلوم نیست.
بیماری لوپوس چیست؟
لوپوس در زبان انگلیسی LUPUS نوشته می‌شود. انواع لوپوس به دو دسته SLE و DLE تقسیم می‌شود.
DLE: از مخفف Discoid Lupus Erythematosus می‌آید که به آن لوپوس اریتماتوس دیسکوئید گفته می‌شود. DLE محدود به پوست ومخاط است و عوارض آن به اندازه SLE نمی‌باشد.
SLE: از مخفف Systemic Lupus Erythematosus می‌آید که به آن لوپوس اریتماتوس سیستمیک می‌گویند. شایع‌ترین نوع بیماری لوپوس است که اعضای داخلی بدن در نواحی مختلف را با شدت‌های مختلف درگیر می‌کند. دلیل نامگذاری سیستمیک بر آن به خاطر همین درگیر شدن بخش زیادی از ارگان‌های بدن با لوپوس است که خودایمنی مزمنی را ایجاد می‌کند و باعث صدمه رساندن بدن به بافت‌های خودی می‌شود. تاکنون مطالعات بسیاری پیرامون بیماری لوپوس از نوع SLE انجام شده است و نتایجی به دست آمده است که توانسته است تا حد زیادی این بیماری را تحت کنترل خود درآورد. در ادامه بیشتر به شناخت بیماری لوپوس SLE می‌رسیم.
علائم بیماری لوپوس چیست؟
بعضی از اندام‌های بدن مانند پوست، مغز، قلب، خون، ریه، کلیه‌ها و مفاصل درگیر علائم مختلفی می‌شوند که شدت آن در افراد مختلف است. از جمله این علائم می‌توان به این موارد اشاره کرد :
- سیستم عصبی مرکزی مانند خستگی مداوم (کسل بودن)، سردرد یا افسردگی
- درد مفاصل (التهاب) یا سفتی مفاصل
- افزایش وزن و یا کاهش اشتها و در نتیجه کاهش وزن
- ریزش مو (آلوپسی)
- حساسیت به نور (نور خورشید، ماورا بنفش)
- زخم‌های مخاطی (داخل بینی و دهان)
- بثورات پروانه‌ای یا بال پروانه‌ای که به آن راش (rash) هم گفته می‌شود.
- پلورزی (درد در قفسه سینه)
- اختلال رینود (تغییر رنگ دست‌ها هنگام سرما از قرمز به سفید و از سفید به آبی)
- کم خونی
- بروز خون‌مردگی با ضربه‌های خفیف
- تشنج
- خشکی مزمن چشم و دهان
- نفریت(Nephritis) یا مشکلات کلیوی
مجموعه یا تعدادی از این علائم می‌توانند به طور ناگهانی به وجود بیایند و به همان سرعت ناگهان ناپدید شوند یا اینکه دائمی بمانند حتی ممکن است گهگاهی این علائم بروز یابند و مدتی هیچ نشانه‌ای نداشته باشند و مجددا پدیدار شوند. معیارهای تشخیص علائم لوپوس متفاوت است ولی به طور کل حداقل باید 4 مورد از تمامی معیارهای ذکر شده در فرد وجود داشته باشد تا پزشک با توجه به بررسی‌ها و شرایط اعلام کند که فرد مبتلا به بیماری لوپوس است.
چه پزشکی می‌تواند اعلام کند که فرد مبتلا به بیماری لوپوس است؟
وقتی شخص احساس می‌کند مبتلا به بیماری شده است به پزشک متخصص آن بیماری مراجعه می‌کند. برای تشخیص لوپوس باید به پزشک روماتولوژی مراجعه کرد. متخصص روماتولوژی با بررسی وضعیت بدنی و همچنین انجام آزمایش خون ANA که آنتی بادی‌های هسته‌ای در سلول‌ها را بررسی می‌کند وضعیت بیمار را تشخیص می‌دهد. ممکن است آزمایش‌های دیگری نیز نیاز باشد تا به طور قطعی تشخیص داده شود که فرد مبتلا به لوپوس است یا خیر. در صورتی که لازم باشد فرد مبتلا به لوپوس علاوه بر پزشک روماتولوژی خود نیاز به متخصصان قلب، ریه، غدد، کلیه، گوارش، هماتولوژیست، ایمونولوژیست، پوست، مغز و اعصاب، توانبخشی، پاتولوژیست، رادیولوژیست، روانپزشک و ... خواهد داشت تا تیمی از متخصصان به مداوای وی بپردازند.
آیا بیماری لوپوس خطرناک است؟
دانستیم بیماری لوپوس چیست اما خبر خوش درمورد بیماری لوپوس غیر مسری بودن آن است که از فردی به فرد دیگر سرایت نمی‌کند. بیماری لوپوس به خودی خود خطرناک نیست اما ممکن است عواملی سبب تشدید آن شوند که باعث بروز عوارض و خطرات بعدی می‌شوند. به همین دلیل باید به طور جدی پیگیر درمان لوپوس بود تا از گسترش آن جلوگیری کرد. بیماری لوپوس درجه بندی شده است و از خفیف تا شدید متغیر است. هرچقدر خفیف‌تر باشد تعداد اندام‌های درگیر شده کمتر است اما وقتی شدت آن بالا می‌رود اندام‌های بیشتری را درگیر می‌کند و در نتیجه با پیشرفت آن ممکن است باعث مرگ بیمار شود.
لوپوس بیشتر از سن 15 تا 45 سالگی افراد را درگیر می‌کند اما ممکن است در کودکان و نوزادان هم دیده شود همچنین بیشتر در زنان و دختران شایع است. قرار گرفتن در معرض سم‌های شیمیایی، حساسیت‌های غذایی، ژنتیک، کمبود مواد مغذی، استرس، تماس بیش از حد با نور خورشید، عدم تعدل هورمون‌ها هنگام بلوغ، بعضی از عفونت‌های ویروسی، هورمون‌ها، داروهای خاص و ... می‌توانند شروع کننده بیماری لوپوس باشند که به تدریج در طی چند هفته یا چند ماه و یا حتی چندین سال بعد خود را نشان می‌دهد. هر فرد نشانه‌های مخصوص به خود را دارد اما لوپوس در کودکان سیر شدیدتری دارد. به دلیل اینکه آقایان دیرتر به پزشک مراجعه می‌کنند لوپوس در مردان زمانی عنوان می‌شود که پیشرفت کرده است. سلامتی بزرگ‌ترین نعمت است بنابراین هنگامی که علائمی را احساس می‌کنید و یا اگر مبتلا هستید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید و پیگیر درمان باشید تا بتوان قبل از حاد شدن لوپوس اقدامات لازم را انجام داد.
آیا با وجود لوپوس می‌توان باردار شد؟
یکی از سوالاتی که بیمار از پزشک سوال می‌کند درمورد بارداری است. اگر با وجود لوپوس قصد بارداری دارید از چند ماه قبل زیر نظر پزشک زنان و زایمان باشید تا با توجه به علائم و در ارتباط با متخصص روماتولوژی فرایند بارداری خود را طی کنید. متاسفانه هیچ آزمایش یا غربالگری وجود ندارد که بتواند وجود لوپوس را در جنین پیش بینی کند اما عموما مادرانی که مبتلا به لوپوس هستند نوزادانی سالم به دنیا می‌آورند. اگر هم نوزاد همچون مادر مبتلا به لوپوس باشد یا از وی به ارث برده است ممکن است طی چند ماه پس از به دنیا آمدن از بین برود. نوزادان دختر بیشتر از نوزادان پسر در معرض خطر لوپوس هستند. در صورت ابتلا نوزاد، برای درمان لوپوس با پزشک کودکان و متخصص روماتولوژی در ارتباط باشید.
برای جلوگیری از حاد شدن لوپوس چه راه حل‌هایی وجود دارد؟
متاسفانه تاکنون درمان قطعی برای لوپوس شناسایی نشده است. راهکارهایی پیشنهاد شده است تا بتوان علائم لوپوس را مدیریت کرد. یکی از این راهکارها جلوگیری از از قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید، ماورا بنفش (UV) و یا حتی نور مانیتور است تا لوپوس پوستی را به حداقل برساند. به دلیل اینکه نور آفتاب تشدید کننده لوپوس است باید از آن دوری کرد که ذخیره ویتامین D بدن به شدت پایین می‌آید بنابراین مصرف مکمل‌هایی همچون قرص ویتامین دی، کلسیم و ماهی را در برنامه غذایی خود بگنجانید و از کرم ضد آفتاب حتی زمانی که در منزل هستید استفاده کنید. ترک کردن سیگار، ترک عادات غذایی ناسالم و پرهیز از استرس از عوامل دیگری هستند که از حاد شدن لوپوس خودداری می‌کنند.
داروهایی که برای درمان لوپوس به بیمار داده می‌شود آرام کننده سیستم ایمنی هستند چرا که اگر سیستم ایمنی بدن بالا برود چون نوعی خودایمنی در فرد بیمار وجود دارد آسیب بیشتری به بیمار می‌رسد. همچنین نوع دیگر داروها کاهش دهنده میزان تورم و التهابات پوستی هستند. ممکن است داروهای ضد مالاریا و بیولوژیکی نیز تجویز شود.
مواد غذایی مفید برای بیماران لوپوس
در صورتی که بیمار لوپوس کیسه صفرا ندارد، مصرف زردچوبه بسیار مفید است. زنجبیل، سرکه سیب، روغن نارگیل، نمک، سبزی ریحان، تخم کتان، روغن ماهی و ... نیز برای بیماران لوپوس متناسب هستند. از آنجایی که لوپوس در افراد با درجات مختلفی بروز می‌یابد قبل از مصرف مواد غذایی ذکر شده حتما با پزشک خود مشورت کنید و از عوارض احتمالی آگاه شوید.
کرونا و لوپوس
از سال 1398 در سراسر جهان به طور گسترده‌ای شاهد ویروس کرونا بودیم که تا لحظه نگارش مطلب همچنان ویروس کرونا می‌تازد. بیماران لوپوس چون درگیر خودایمنی هستند باید بیش از همیشه از خود در برابر کرونا مراقبت کنند. از آنجایی که استفاده از مواد ضد عفونی کننده و ماسک در اولویت است ممکن است به دلیل بثورات پروانه‌ای یا التهابات پوستی استفاده از ماسک و مواد ضد عفونی کننده در برخی از بیماران مبتلا دشوار باشد. توصیه می‌کنیم در این مورد با پزشک خود در ارتباط باشید و توصیه های وی را جدی بگیرید و از ماندن در مکان‌های شلوغ و سربسته به دلیل ابتلا به ویروس خودداری کنید. درمورد واکسیناسیون نیز دانشمندان همچنان در تحقیق هستند و احتمال دارد که بیماران لوپوس بتوانند واکسن کرونا را ترزیق کنند اما ممکن است به دلیل مصرف دارو، اندکی اثربخشی واکسن کمتر باشد.
