عفونت دندان اغلب با رویش دندان عقل، شکستگی دندان و یا بعد از کشیدن و یا درمان ریشه دندان ایجاد می‌شود که با دردهای شدید همراه است. این درد گاها بسیار طاقت فرسا است و بیمار دوره درمان با آنتی بیوتیک را به سختی می‌گذراند. در این مقاله قصد داریم شما را با روند ایجاد عفونت دندان آشنا کنیم و راهکارهای پیشگیری و درمان را معرفی کنیم.
عفونت دندان چگونه اتفاق می‌افتد؟
درمان عفونت دندان عقل
دندان عقل که به آن آسیای سوم نیز می‌گویند، معمولا بین ۱۸ تا ۲۵ سالگی در دهان می‌روید. هر فردی دارای ۲ دندان عقل در فک بالا، ۲ دندان عقل در فک پایین و در مجموع دارای ۴ دندان عقل است. احتمال عفونت و آبسه دندان عقل بسیار بالاست زیرا دسترسی به آن‌ها با مسواک و نخ دندان بسیار مشکل است، به این معنی که اغلب مورد غفلت افراد قرار می‌گیرند و به درستی تمیز نمی‌شوند. جمع شدن مواد غذایی و سایر مواد باقی مانده بر رو و بین دندان‌ها باعث رشد باکتری‌ها می‌شود. بعضی اوقات، دندان عقل کاملا رشد نمی‌کند و ممکن است دندان تا حدی با یک تکه بافت لثه، پوشانده شود که در این حالت لثه می‌تواند مواد غذایی، پلاک و باکتری‌ها را به دام بیندازد و در نتیجه عفونت دندان عقل را ایجاد کند.
انواع عفونت و آبسه دندان
- آبسه پریاپیکال
- آبسه پریودنتال
- آبسه لثه
- آبسه پیروکلونال
- آبسه آندودنتیک پریودنتیک ترکیبی
شایع‌ترین علائم عفونت دندان عقل و دندان چیست؟
1. تورم و اتهاب لثه و دندان
تورم یکی از ویژگی‌های بارز التهاب دندان است که معمولا هنگام ایجاد عفونت و آبسه دندان رخ میدهد. عفونت دندان منجر به درگیری لثه‌ها و تورم بافت‌های اطراف دندان می‌شود. گاهی عفونت باعث گرفتگی رگ‌های فک و درد در این ناحیه نیز می‌شود. بیمارانی که تورم را تجربه میکنند باید به دندان پزشک مراجعه کنند تا از بروز عفونت مزمن جلوگیری شود.
2. درد شدید
درد ناشی از عفونت دندان یا آبسه غالبا به عنوان درد شدید توصیف می‌شود. این درد ممکن است به سمت بالا باشد و منجر به سردرد یا به سمت پایین باشد که منجر به ایجاد گردن درد می‌شود. یه یاد داشته باشید که این درد با سرما، گرما و فشار می‌تواند تشدید شود. برای کمک به مدیریت درد، بیماران می‌توانند مسکن هایی مانند استامینوفن یا داروهای ضد التهابی مصرف کنند.
3. گرما
ایجاد گرما و حرارت روش طبیعی بدن برای ریشه کن کردن علت آسیب، پاکسازی سلول‌های نکروتیک و ترمیم بافت‌های آسیب دیده است. با لمس ناحیه ملتهب و دردناک بیمار متوجه حرارت و گرما می‌شود که باید سریعا با دندان پزشک مشورت کند.
4. قرمزی لثه
قرمزی اغلب در مناطقی که آلوده یا ملتهب هستند دیده می‌شود. قرمزی ناحیه ملتهب اغلب هنگامی رخ میدهد که جریان خون به دلیل مهاجرت لکوسیت‌ها به این ناحیه افزایش می‌یابد. لکوسیت‌ها به شروع روند بین بردن عامل عفونی، کمک میکنند. قرمزی لثه ممکن است به دلیل تورم غدد لنفاوی نیز باشد که اغلب همراه با تب است. در این صورت مراجعه به دندان پزشک ضروری می‌باشد.
5. از دست دادن عملکرد طبیعی
از دست دادن عملکرد نیز یکی از علائم اصلی التهاب به همراه گرما، درد، تورم و قرمزی است و به این معنی است که بیمار قادر به جویدن غذا نخواهد بود و به اصطلاح تیزی دندان خود را از دست میدهد.
6. تورم غدد لنفاوی
لنفادنوپاتی به عنوان غدد لنفاوی تعریف می‌شود. این غدد از نظر تعداد، اندازه و قوام با یکدیگر متفاوت هستند. تورم غدد لنفاوی در هر دو صورت یعنی عفونت جزئی و جدی، سرطان‌ها، اختلالات خود ایمنی و موارد دیگر در بدن بیمار مشاهده می‌شود. غدد لنفاوی بخشی از سیستم ایمنی است که به مبارزه با پاتوژن‌ها یا سلول‌های غیر طبیعی به بدن کمک می‌کند. می‌توان غدد لنفاوی را به فیلترهایی که در دام پاتوژن‌ها می‌افتند تشبیه کرد که در نزدیکی محل عفونت متورم می‌شود. در عفونت دندان غدد لنفاوی درگیر، معمولا در گردن قرار دارند.
حتما بخوانید: سرطان غدد لنفاوی چیست؟ علائم و راه های درمان
7. تب
تب یا پیرکسیا، افزایش دمای بدن است که منجر به احساس سرماخوردگی در فرد می‌شود. این علامت شایع در کلیه عفونت‌ها (باکتریایی، ویروسی یا انگلی) و دلایل غیر عفونی مانند ترومبوز ورید عمقی و واسکولیت قابل مشاهده است. تب درجه پایین یکی از واکنش هایطبیعی بدن در برابر عفونت است زیرا به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند. برای کاهش دما، ممکن است داروهای ضد تب مانند: پاراستامول (استامینوفن) و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مفید باشند.
8. سردرد
سردرد به دردی اطلاق می‌شود که در هر نقطه از سر یا گردن رخ دهد. انواع مختلفی از سردردها مانند سردردهای خوشه‌ای، سردردهای نوع تنشی، میگرن و… وجود دارد. عفونت دندان به دلیل توزیع عصب سه قلو ممکن است منجر به سردرد یا میگرن شود. میگرن نوعی سردرد مزمن است از متوسط تا شدید. این بیماری معمولا نیمی از سر را تحت تاثیر قرار میدهد. میگرن معمولا با فتوفوبی، فونوفوبیا، حالت تهوع، استفراغ و تشدید فعالیت همراه است.
حتما بخوانید: 10 ترفند ساده برای رهایی از سردرد
9. تنگی نفس
تنگی نفس احساسی است که فرد قادر به تنفس کافی نیست. بیماران ممکن است، افزایش تلاش برای نفس کشیدن و سفت شدن قفسه سینه را تجربه کنند. تنگی نفس را می‌توان در بیماران مبتلا به ذات الریه، بیماری انسداد مزمن ریوی، نارسایی قلبی و موارد دیگر مشاهده کرد.
حتما بخوانید: هشدارهای قلب ناسالم را جدی بگیرید
راه‌های درمان عفونت دندان عقل و آبسه دندان
درمان عفونت دندان حائز اهمیت است و اگر درمان نشود، می‌تواند منجر به ایجاد سپسیس و سازش مجاری هوایی شود. این خطرات و عوارض در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند بیشتر است. تشخیص عفونت دندان را می‌توان بر اساس سابقه بیمار، معاینه و رادیوگرافی دندان انجام داد. هدف دندان پزشکان این است که با استفاده از آنتی بیوتیک‌ها و زهکشی چرک، عامل بیماری‌زا را از بین ببرند و سپس به ترمیم دندان و درمان ریشه را آغاز کنند. اما دندان پزشک در برخی موارد مجبور به کشیدن دندان به خصوص دندان عقل می‌شود؛ که در ادامه به هر یک از درمان‌ها بیشتر می‌پردازیم.
درمان آنتی بیوتیک
زمانی که بیمار احساس درد ناشی از عفونت دندان عقل را تجربه می‌کند، ممکن است دندان پزشک یا متخصص جراحی دندان داروهای تسکین دهنده بدون نسخه، آنتی بیوتیک‌ها برای عفونت، دهانشویه‌ها و شستوشو با آب نمک را برای بیمار تجویز کند. اگر فرد بهداشت دهان و دندان را با دقت بیشتری رعایت کند اغلب آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند درمان دائمی باشند. اغلب دندان پزشکان سه نوع آنتی بیوتیک تجویز میکنند که در ادامه مقاله با آن‌ها آشنا می‌شویم.
بیمار برای خلاص شدن از عفونت دندان می‌بایست به مدت 7-10 روز آنتی بیوتیک مصرف کند.
1. آنتی بیوتیک پنیسیلین برای درمان عفونت دندان عقل
پنیسیلین و آموکسی سیلین متعلق به کلاس آنتی بیوتیک‌ها به نام پنیسیلین هستند. آموکسی سیلین معمولا اولین انتخاب برای درمان عفونت دندان است و کلاوولانات دارویی است که آموکسی سیلین را موثرتر می‌کند. بنابراین اگر به نظر می‌رسد عفونت دندان شما جدی است، دندان پزشک شما ممکن است آموکسی سیلین را با کلواولانات تجویز کند.
2. کلیندامایسین
اگر باکتری‌هایی که باعث عفونت دندان شما می‌شوند در برابر آموکسی سیلین مقاوم هستند یا حساسیت واقعی به پنی سیلین دارید (به عنوان مثال، پنی سیلین باعث تورم دهان یا گلو شما شود)، ممکن است دندان پزشک شما کلیندامایسین تجویز کند.
3. مترونیدازول
مترونیدازول آنتی بیوتیک دیگری است که می‌تواند برای درمان عفونت دندان مفید باشد. اگر دندان پزشک پنی سیلین و مترونیدازول را برای قدرت اضافی برای مبارزه با باکتری ها تجویز می‌کند، تعجب نکنید. فقط مراقب باشید که از مصرف الکل یا محصولات حاوی الکل مثل دهانشویه هنگام مصرف مترونیدازول جلوگیری کنید تا دچار بیماری جدی نشوید.
جراحی دندان عقل
جراحی یک روش متداول برای جلوگیری از عوارضی مانند عفونت دندان عقل است. کارشناسان معتقدند هنگامی که دندان‌های عقل آلوده می‌شوند عوارض زیادی برای بیمار ایجاد میکنند. از آنجا که تقریباً 85 درصد از دندان‌های عقل نیاز به از بین بردن دارند، بسیاری از دندان پزشکان برای جلوگیری از عفونت دندان عقل، جراحی را توصیه میکنند.
صرف نظر از اینکه جراحی را انتخاب می‌کنید یا خیر، اگر فکر می‌کنید عفونت دندان عقل دارید، باید به یک متخصص دندان پزشک مراجعه کنید. در ضمن می‌توانید از یک بستنی یا یخ برای کاهش تورم، شستوشو با آب نمک و یا مصرف برخی از داروهای ضد درد مانند ایبوپروفن یا آسپیرین استفاده کنید. اما اگر عفونت دندان عقل شما بدتر شود، جراحی ممکن است بهترین فرصت برای تسکین باشد.
آیا می‌توان عفونت دندان عقل را بدون آنتی بیوتیک درمان کرد؟
روش‌هایی برای تسکین درد و تورم مرتبط با دندان آلوده شما وجود دارد. شستوشو با آب نمک یا جوش شیرین، آب پراکسید هیدروژن و کمپرس های سرد همه می‌توانند به علائم عفونت دندان عقل و آبسه کمک کنند، اما دندان پزشک قادر خواهد بود به شما اطلاع دهد که آیا شما نیاز به درمان بیشتر دارید یا خیر.
چگونه متوجه شیوع عفونت دندان عقل و آبسه در دهان شویم؟
عفونت‌های درمان نشده در دهان شما به راحتی می‌توانند به مغز شما برسانند. علائم آبسه مغزی یا عفونت مغزی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تب
- لرز
- گرفتگی گردن
- تغییر در هوشیاری، خلق و خو یا بینش
عفونت دندان درمان نشده می‌تواند به جریان خون شما سرایت کرده و یک عفونت خطرناک به نام سپسیس را ایجاد کند. علائم هشدار دهنده بیماری سپسیس عبارتند از:
- دمای بالا و یا پایین بدن
- تب
- لرز
- سردرگمی و خواب آلودگی شدید
- درد شدید و احساس ناخوشایند کلی
اگر علائمی دارید که نشان میدهد عفونت دندان شما شیوع دارد، سریعا به بخش اورژانس مراجعه کنید.
پیشگیری از عفونت دندان عقل و آبسه
همان‌طور که می‌دانید پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. شما با استفاده از 4 راهکار پیشگیری آبسه و عفونت دندان می‌توانید از پوسیدگی دندان‌ها نیز جلوگیری کنید.
حتما بخوانید: 7 روش آسان برای مقابله با بوی بد دهان
1. نخ دندان
با نخ دندان می‌توان ذره‌های غذایی که بین دندان‌ها گیر کرده را پاکسازی کرد. نخ دندان را هم با ملایمت میان دندان‌ها بکشید تا باعث تشدید تورم نشود. برای جلوگیری از عفونت دندان دو بار در روز، بعد از مسواک از نخ دندان استفاده کنید.
2. دهانشویه
شستن دهان با آب نمک، آب و جوش‌شیرین و یا دهانشویه‌های حاوی فلوراید محیط آلوده دهان را ضدعفونی کرده و از بروز هر گونه عفونت جلوگیری می‌کند. همچنین شستن دهان بعد از غذا خوردن ذرات غذا روی دندان‌ها را از بین می‌برد و پوسیدگی دندان را کاهش میدهد.
3. خمیردندان
فرمول شیمیایی منجصربه‌فرد آن، منبع دقیق مشکل را یافته و با مراقبت از دندان به تسکین سریع آن کمک می‌کند. توجه به لثه و دندان، یکی از نکته‌های کلیدی بهداشت دهان و دندان است.
4. ترک سیگار
کشیدن سیگار سبب ایجاد جرم و محیط مناسب برای رشد باکتری می‌شود. بنابراین تعداد دفعات کشیدن سیگار راه کاهش داده و به پیشگری از ابتلا به عفونت و پوسیدگی دندان‌های خود کمک کنید. می‌توانید برای ترک راحت‌تر سیگار، مقاله زیر را مطالعه کنید.
حتما بخوانید: 13 روش کاربردی برای ترک سیگار
سخن آخر
بهداشت دهان دندان اولین رکن در جلوگیری از ابتلا به انوع آبسه دهان و دندان است اما با این حال عفونت ناشی از رویش دندان عقل اجتناب ناپذیر است. مراجعه به دندان پزشک به طور منظم به شما در سلامت هر چه بیشتر دهان و دندان کمک خواهد کرد تا قبل از رویش دندان‌های عقل، دندان پزشک برای حفظ و سلامت آن‌ها چاره‌ای بیندیشد.
